Punicorum Libri Septemdecim 12

	Punicorum Libri Septemdecim 12

37. _Megæra_ pro Furiis.     --_metuit catenas_ præclare ad vim Herculis declarandam.       33. _nixuque_ h.c. magno conamine, Nut. et al. Male! _Ora nexu_,       ἅμμασι, _elisa_, more Herculis, cujus præcipua vis in brachiis       erat, quibus arte adductis leonem ab eo _elisum_ fuisse       (ἀγχθῆναι), omnes fere numi et poetæ declarant. Conf. Drak. ad       h.l. et Heyne ad Apollod. p. 342; sed de vi et usu verbi _elidere_       Bentl. ad Hor. Od. III, xxvii, 60, et voc. _nexus_ Gronov. Diatr.       Stat. c. 25; Gesn. et Burm. ad Quintil. II, viii, 13, et c. 12 pr.       34. _cælantur_ pro _celantur_ recte emend. Bentl. et N. Heins.       35. _Ast, Stygias_, etc. conj. Burm. et mox _inferno tum primum       abstractus_ N. Heins. ad h.l. et ad Ovid. Met. VII, 413. Sed       _æternum antrum_ est, quod jam Drak. col. IX, 118; XIII, 611, et       XVII, 471, docuit, unde numquam abstrahendus erat, ubi æternum       manere debebat.   Juxta Thraces equi, pestisque Erymanthia, et altos   Æripedis ramos superantia cornua cervi.   Nec levior vinci Libycæ telluris alumnus                          40   Matre super, stratique genus deforme bimembres   Centauri, frontemque minor nunc amnis Acarnan.   Inter quæ fulget sacratis ignibus Œte,   Ingentemque animam rapiunt ad sidera flammæ.     38. _Equi Thraces_, h.e. Diomedis, Thraciæ regis, ἀνδροφάγοι. Vid.     Heyne ad Apollod. II, 5, 8, p. 370 sqq.     --_pestis E._ aper in Erymantho, monte Arcadiæ. Vid. Heyne l.c. p.     350; _pestis_, ut _p. Lernæa, Nemeæa_, πῆμ᾽ ἀνθρώποις ap. Hesiod.     Theog. v. 329. cf. ad I, 174.  [“ad I, 174”: in Not.]     39. _cervus_, vel _cerva Cerynitis_ a poetis fingitur χρυσόκερως,     vel quia Dianæ sacra fuit et omnia divina sunt aurea, vel propter     summam cornuum pulchritudinem; eadem _æripes_, χαλκόπους, ob     præcipuum robur et velocitatem pedum. Vid. Diodor. IV, 13; Qu.     Calab. VI, 223; Heyne ad Virg. Æn. VI, 803; et ad Apollod. II, 5, 3,     p. 348 sqq.     40. Intell. _Antæus_, cujus regia Irasa ad Tritonidem paludem in     Cyrenaica fuit, quique hospites ad luctam provocasse, et tactu     terræ, matris suæ, novas vires collegisse dicitur. Vid. Heyne ad     Apollod. II, v, 11, p. 417 seq.; et ad Pind. Pyth. IX, 185.     41. De Centauris, qui poetis _bimembres_, _biformes_, _semiferi_,     _semihomines_, διφυεῖς, vocantur, et de Herculis pugna cum iis, res     nota vel ex Ovid. Met. XII, 198 sq. vid. Heyne ad Virg. Æn. VII,     674; VIII, 293; ad Apollod. p. 351... 9; et ad Pind. Pyth. II, 41.     42. _amnis Acarnan_, Achelous, fl. Acarnaniæ, quam ab Ætolia     dividit. De ejus lucta cum Hercule vid. Ovid. Met. IX, 8 sq. Herman.     Myth. Lyricor. p. 288 sqq. Heyne ad Apollod., p. 461; et     _Antiquarische Aufsatze_ P. I. De cornibus fluviorum, quæ originem     locumque huic fabulæ dederunt vide ad I, 415.     --_frontem minor_ græce dicitur, qui alterum cornu amisit et frontem     habet truncam. N. Heins. et Drak. contulere Juven. Sat. VIII, 4,     _Curios jam dimidios, numerosque minorem Corvinum_, et Lucan. II,     717, _Rapta puppe minor subducta est montibus Argo_. Add. Val. Fl.     I, 582, _Nec scopulos, aut antra minor tellus_.     --_nunc_, post Herculis luctam, quum antea, ut taurus et ut deus     fluvii, duo cornua haberet. Sic de eadem re Val. Fl. I, 36, _ambobus     jam cornua fracta juvencis_.     43. _Œte_, Οἴτη, mons Thessaliæ, Herculis rogo nobilitatus. Vid.     Heyne ad Apollod. II, 7, 7, p. 480... 6.     --_sacratis ignibus_, fulmine, quo Hercules raptus et inter Deos     relatus est. (Nam in inferis est ejus Εἴδωλον, αὐτὸς δὲ μετ᾽     ἀθανάτοισι θεοῖσι Τέρπεται ἐν θαλίῃς, ut utar verbis Homer. Od. λ,     601.) Cf. Soph. Philoct. 1427. Apollod. l.c. et Diodor. IV, 38 et     39, ubi vid. Wessel.       39. _cervi_ Col. Ox. R. 2, 3; Parm. Med. unde cum Lefeb. recepi.       Sic et ap. Hygin. Fab. 30; Plaut. in Persa I, i, 3; Martial.       IX, 101, et alios, quos laudat Drak., qui tamen vulgatum _cervæ_       retinuit, cui favent Virg. Æ. VI, 803, et quos excitavit Muncker.       ad Hygin. l.c. Nec negari potest, verba ἡ ἔλαφος, ἡ ἵππος, ἡ       πάρδαλις, τίγρις, κύων, ἄρκτος, ut _cerva_, _bos_, _canis_,       _equa_, _panthera_, _tigris_, _leo_, promiscue de utroque sexu       usurpari, et Græcos certe sæpius femin. genere uti. Vid. Muncker.       l.c. Heyne ad Virg. Ge. I, 59; Burm. ad Val. Fl. VI, 70, 71, 347;       Græv. et Spanh. ad Callim. H. in Dian. 102; Ernesti ad Hom. Il. υ,       221 et ad Callim. in Lav. Pall. v. 2; Spanh. de V. et P. N. p. 163       seq. et Drak. ad h.l. qui posterior ita quoque factum monet, ut       alii Herculem Geryonis boves masculos, alii feminas ex Hispania       abduxisse, (vid. ad VI, 629, et Cerda ad Virg. Æ. VIII, 203) et       alii eum equis, alii equabus suis Diomeden objecisse tradiderint.       Vid. Heins. ad Ovid. Epist. IX, 68, et Met. IX, 194. Hinc et       _cornua cervæ_ facile defendi possunt, etsi cornigeras cervas       inveniri negarunt jam olim Aristot. hist. anim. IV, extr. et alii,       quibus suffragantur Swart. Analect. I, 2; Bochart. Hieroz.       III, 17, et Salmas. Exerc. Plin. p. 157; sed reclamant Græv. et       Spanhem. l.c. Schol. ad Eurip. Herc. fur. 375; Scalig. de re poet.       III, 4 et 9; Wessel. ad Diodor. p. 258, 72; conf. Heyne ad       Apollod. p. 349. Omnino in talibus non argutandum, neque poeta ad       physicorum subtilitatem exigendus est.       42. Vulgo male legitur, _frontemque timet minor omnis A._, quæ       verba Cell. ad Acheloum cujus frontem parvuli Acarnanum timuerint,       referebat: Dausq. autem. cujus nugis Barth. temere subscribit, ad       Abantas ὀπισθοκόπους, qui postea in Ætoliam translati et Acarnanes       dicti fuerint. Vid. Hom. Il. β, 542; Plut. Thes. p. 2; Strab. X,       p. 714, A. _frontemque minor nunc omnis A._ Col. _f. timet nunc       omnis A._ Oxon. _f. illinc_ (ab altera parte) _minor amnis A._       conj. Bentl. non improb. Drak. _f. minor truncam amnis A._       indubitate scribendum videbatur N. Heins. ad h.l. et ad Sabini       Epist. III, 91; quod recepere Drak. et Lefeb. Nec dissimulo,       literas _am_ in _truncam_ facile excidere potuisse, quia et       eliduntur, et in initio sq. voc. repetuntur. Sed non adsequor, cur       respuamus τὸ _nunc_, quod non modo optimorum libb. auctoritate       firmatur, sed minus quoque languet, quam _truncam_, cujus vis et       notio voce _minor_ satis declaratur. Itaque revocavi lectionem c.       Col., nisi quod pro _omnis_ reposui _amnis_, cui medelæ, per se      satis obviæ, boni etiam libri favent.     Postquam oculos varia inplevit virtutis imago,                  45   Mira dehinc cernit: surgentis mole profundi   Injectum terris subitum mare, nullaque circa   Litora, et infuso stagnantes æquore campos.   Nam qua cæruleis Nereus evolvitur antris,   Atque imo freta contorquet Neptunia fundo,                        50   Proruptum exundat pelagus, cæcosque relaxans   Oceanus fontes torrentibus ingruit undis.     45. Vide, quo studio poeta ornatum sectetur. Postquam Hannibal res     præclaras, ab Hercule gestas, in foribus templi expressas viderat,     æstus marinos contemplabatur, et miraculo rei stupebat; ut Syphax     inf. XVI, 195 seqq. Vss. 46... 54 adcessus, et v. 55 sq. recessus     sc. defluxus maris describitur.     --_inplevit_, ad satietatem delectavit.     46. _molem profundi_ (τοῦ βάθους) pro aquarum inmani copia nova     phrasi dictum videbatur Barth. Adv. XXI, 15. Sed quamvis non modo     magnitudinem et difficultatem, sed copiam quoque poetis _molem_     dici, vel tironibus nota res est. Vid. Ind.     49... 50. Cfr. Virg. Æn. II, 419.     49. _cæruleis antris_, ut mox _imo fundo et cæcos_ (reconditos,     profundos) _fontes_.     51. _Proruptum pelagus_, vide Heinsium ad Claudian. de laud.     Stiliconis, II, 462; Heyne ad Virgilium, Æneid. I, 246, in V.L.; et     Exc. VII; Burmann. ad Valerium Flaccum, IV, 507.       45. _variæ_ malebat N. Heins. frustra.       47. _Injectum_ Col. Tell. et omnes fere edd. _Inventum_ Put.       _Innectum_ Parm. _Invectum_ Ox. quod præter Barth. prob.       N. Heins., qui et _Ingestum_ legi posse monet.       51. _Proruptum_, non _Præruptum_. Col.       52. _Oceanus_ scripti et editi ante Marsum, qui primus dedit       _Oceani_, in quo adquiescit Lefeb.   Tum vada, ceu sævo penitus permota tridenti,   Luctantur terris tumefactum inponere pontum.   Mox remeat gurges, tractoque relabitur æstu,                      55   Ac ratis erepto campis deserta profundo,   Et fusi transtris exspectant æquora nautæ.     53. _sævo tridenti_, ut ap. Virg. Æn. I, 138, ubi vid. Heyne.     --_tridenti_ sc. Neptuni, quamvis et Nereo tribuitur a Virg. Æn.     II, 418.     55. _æstu_, fluctibus.     --_tracto_, retracto, rejecto. Virg. Æn. X, 307, _retrahitque pedem     simul unda relabens_.     56. _ratis_ et _nautæ exspectant æquora_, æstum maris, quo a terra     continente repellantur.     --_deserta_, relicta in _campis_, litore, terra _erepto p._ recessu     maris.       55. _fractoque_ corrig. N. Heins. ad h.l. ad Val. Fl. VII, 583, et       ad Ovid. Met. XI, 729. Tacite id receptum a Lefeb., nec       displicuisse videtur Draken. qui multis certe exemplis ostendit,       undam, fluctus, æstum, mare _frangi_, quum impetus eorum litore,       scopulis, aliove impedimento retundatur. Plura qui desiderat,       consulat Burm. ad Val. Fl. III, 36, ad Ovid. Epist. VII, 69, et ad       Petron. c. 123. Enimvero mare non ad scopulos, vel litora frangi       solet, quum sponte in recessu post æstum relabitur et residet, sed       quum intumescit. Quare si quid mutandum, _stratoque_ potius       legerem. _Sterni_, ut στορεῖσθαι et καταστορεῖσται, dicitur mare       planum et tranquillum, quod prius intumuerat. Vid. Heyne ad Virg.       Ecl. IX, 57, et Æn. V, 763. Possis etiam _tractutque r. æstus_       refingere, ut _tractus_ undarum ap. Lucan. III, 551; V, 565;       X, 257; et flammarum ap. Virg. Ge. I, 367; Lucret. II, 207, al.       Sed vid. not.       56. _Stat ratis_ conj. N. Heins. et Gron. Obss. IV, 17. quod       iterum, lectore non admonito. recepit Lefeb. nec intercederem,       nisi a vulg. lect. nimis recederet et hæc utique ferri posset.       57. _Et fusi_, quod Dausq. jam divinaverat. Col. et Ox. Vulgo       _Effusi_. Sed _Et fusis in transtris_, h. sedentes, seu jacentes,       a manu ipsius Silii fuisse putabat N. Heins., quod impense       adridebat Drak. coll. VII, 303, et Virg. Æn. I, 214. Plura exempla       vid. ap. Heins. ad Claud. bell. Gild. 327; Burm. ad Val. Fl.       I, 252, et ad Petron. c. 130. Sed nostra forte lectio eodem modo       explicari potest.   Cymothoes ea regna vagæ, pelagique labores   Luna movet: Luna, inmissis per cærula bigis,   Fertque refertque fretum, sequitarque reciproca Tethys.           60     58. Causam æstus, vel fluxus et refluxus maris, jam olim ante     Cartesium quidam, v.c. Pytheas Massiliensis ap. Plut. de plac.     philos. III, 17, a sole, sed plerique rectius a luna repetebant;     quorum sententiam firmarunt potissimum Newton. philos. nat. princip.     mathem. quique hunc excerpsit Edm. Halley _in the true theory of the     tides, in the philos. Transact. N. 226, art. 2_. Cf. _Recueil des     pieces qui ont remporte le prix a l’Acad. roy. des Sciences_, T. IV;     VV. DD. ad Virg. Georg. II, 479; Strab. III, p. 117 sq. loc. class.     Plin. II, 97 (ubi vid. Intpp.), et, quos Drak. laudat, Mand. II, 90;     Claud. Cons. Hon. VI, 499; in Paneg. Mall. Theod. v. 107; Sidon.     Apoll. XXII, 107; et, qui plures causas jungunt, Lucan. I, 412 sq.,     et Mela III, 1.     --_Cymothoes_ (Nereidis ap. Virg. Æn. I, 144. al.), _regna_, h.e.     mare.     --_vagæ_ vid. Broukh., et Heyne ad Tibull. I, 3, 39; et II, 6, 38.     --_labores pelagi_, eleganter pro æstu et recessu maris.     59. _bigis_, vid. Heyne Exe. II, ad Virg. Æn. II.     60. _reciproca T._ ut _revoluta_ ap. Claud. in Ruf. I, 132.       60. _Tethys_, Τηθὺς, priscæ edd. Vulgo _Thetis_, et Lefeb.       _Thetys_, claudicante versu. Draken. laudat Bentl. et Davis. ad       Cæs. b. G. III, 12, et Richter. Specim. Obss. Crit. p. 74.       _Tethys_ ut XVII, 244 et al. pro mari, ut _Thetis_, etsi Deæ sunt       diversæ.     Hæc propere spectata duci: nam multa fatigant.   Curarum prima exercet, subducere bello   Consortem thalami, parvumque sub ubere natum.   Virgineis juvenem tædis, primoque Hymenæo   Inbuerat conjux, memorique tenebat amore.                         65   At puer, obsessæ generatus in ore Sagunti,   Bissenos lunæ nondum compleverat orbes.     [61.] _fatigant_ vid. ad I, 63 et V.L.     62. Dulcissimi versus, qui amorem conjugalem et parentis adfectum     spirant. Juvenes harum deliciarum studiosi comparent Hom. Il. ζ, 394     sq. inpr. v. 440 sq., et 474 sq. Lucan. V, 722 sq. Virg. Æn. XII,     435 sq. ubi vid. Heyne. Scalig. Poet. V, 16.     63. _parvum sub ubere natum_, ὑπομάζιον, ut IX, 71. Virg. Æn. V,     285. Stat. Th. III, 683; al. Drak.     64. Conf. XVII, 73, ubi Drak. monet, amorem primum majorem     acrioremque putari secundo.     65. _memori amore_, ut _memori ira_ XIII, 71, ubi Drak. laudat Ovid.     Epist. XXI, 9; et Met. XII, 583; Liv. IX, 29; et Virg. Æn. I, 4, ubi     vid. Heyne.       61, 62. Ita scripti et editi ante Nicandrum, qui in. Junt. primum       vulg. lect. protulit, _nam multa fatigant Pondera curarum, primum       subducere bello_, quæ et ipsa suas veneres habet, et latini       leporis gustum præ se fert. Sed alteram præferunt Mod. Barth.       N. Heins. et Drak. (qui conf. IX, 134; XI, 379; XIII, 468;       XVII, 76) quidquid obloquatur Dausq.       66. _in ore_ scripti et editi ante Marsum, qui dedit _in ora_,       idque exposuit, in regione Saguntina. Quod quum metri legibus       repugnare videret Nicander, reposuit _ad ora_, ut vulgo legitur.       Male! _In ore_ est coram, prope, in conspectu, v.c. _urbis_ ap.       Flor. II, xv, 7; Drak. laudat X, 464, et Senec. de Ben. VII, 19;       conf. Heins. ad Claud. Honor. IV, 270, et ad Ovid. Epist. X, 126:       _more_ R. 2.   Quos, ut seponi stetit et secernere ab armis,   Adfatur ductor: ≪Spes o Carthaginis altæ,   Nate, nec Æneadum levior metus, amplior, oro,                     70   Sis patrio decore, et factis tibi nomina condas,   Quis superes bellator avum, jamque ægra timoris   Roma tuos numeret lacrimandos matribus annos.   Ni præsaga meos ludunt præcordia sensus,   Ingens hic terris crescit labor: ora parentis                     75   Agnosco, torvaque oculos sub fronte minaces,   Vagitumque gravem, atque irarum elementa mearum.     69 sqq. Cf. Val. Fl. I, 267 sq. _amplior sis patrio decore_, major     patre tuo claro: πατρὸς πολλὸν ἀμείνων Hom. l.c. v. 479.       [“Hom. l.c.” i.e. Il. ζ: vid. ad 62 supra]     71. _nomina condas_, famam pares, ut IV, 37.     73. Cf. I, 110 sq., et IV, 729.     --_numeret_, augurans et timens futura pericula.     75. _crescit_ ut ap. Flor. II, 6. ≪Scipio, qui in exitium Africæ     crescit≫ Drak.     --_labor_, calamitas, ut πόνος, μόχθος, κόπος: vel qui Romanis     multorum laborum et exitii causa, erit ut _metus Æneadum_, et contra     _spes Carth._ Cf. IV, 815, 816, et ad I, 479.     77. _Vagitum gravem_, signum futuræ fortitudinis, iracundiæ et     fervidi ingenii, unde _Felix_ (terra) _quæ tantis sonuit vagitibus_     dixit Martial. IX, 21, adulator Domitiani.     --_elementa irarum mearum_, prima indicia indolis bellicæ et     virtutis paternæ.       72. _Quis_ scripti et editi ante Marsum, qui primum _Qui_ male       intulit: _jam gesta timoris_ Oxon. unde _jam justa timoris_, h.       quæ jam timendi causam habeat, suspic. Barth. Adv. VI, 15, et _jam       certa t._, h. quæ jam noverat, olim sibi timendum esse, N. Heins.       qui tamen vulgatum exemplis, a se congestis ad XV, 135, et ad Val.       Fl. III, 737, defendi posse recte monet.       75. _Ingens hic malis_ Oxon. teste Barth. l.c. qui inde non male       conj. _Italis_. Nullam in cod. suo discrepantiam scripturæ ex       Oxon. notatam vidit N. Heins., qui quidem _Ingens Hesperiæ_, vel       _I. hic Teucris_ legi posse, sed vulgatam quoque bene se habere       fatetur, adsent. Draken., qui monet, _terras_ IX, 59; XIII, 790,       893; Val. Fl. I, 631 (ubi vid. Intpp.); Virg. Æ. VI, 870; Sen.       Herc. fur. 250, et al. homines dici, in terra viventes, et       Hannibalem sperasse, Carthaginem non modo Italiæ, sed et totius       terrarum orbis caput a se relictum iri.   Si quis forte Deum tantos inciderit actus,   Ut nostro abrumpat leto primordia rerum;   Hoc pignus belli, conjux, servare labora!                         80   Quumque datum fari, duc per cunabula nostra;   Tangat Elissæas palmis puerilibus aras,   Et cineri juret patrio Laurentia bella.     78. Drak. laudat Lucan. V, 659, _licet ingentes abruperit actus_ (ut     et inf. X, 136) _Festinata dies fatis_.     --_Incidere_, abscindere, præcidere, impedire, tollere, id. quod     _abrumpere_ vs. seq. quo eadem sententia exprimitur.     80. _pignus belli_, puerum, qui bellum a me inchoatum continuet;     Ern.     81. Cf. I, 78 sqq.     --_duc per cunabula nostra_, eum puerum sic forma et institue, ut     ego in pueritia institutus sum.     82. _Tangat aras_, ritu eorum, qui precantur et jurant, ut ap. Virg.     Æ. IV, 219; XII, 201; Hor. Od. III, xxiii, 17; Prop. III, xx, 25.       78. _tantis inviderit actis_ conj. Bentl. non improb. Drak. quia       Dii VI, 84, 340; VII, 61; XV, 514, et al. nimium felicibus hominum       rebus invidere, eorumque fortunam omni conatu abrumpere dicantur.       79. _Et_ non male corrig. Bentl., quod prob. Drak. et tacite       recepit Lefeb. _nostra_ maluerit N. Heins. et v. 80 _bellis_, non       male, judice etiam Schmidio, cui tamen _pignus belli_ videtur       esse, qui magnorum bellorum futurus est administrator.       82. Vulgo _Elisæas_, vel _Eliseas_. Vid. ad I, 81.   Inde, ubi flore novo pubescet firmior ætas,   Emicet in Martem, et calcato fœdere victor                        85   In Capitolina tumulum mihi vindicet arce.     84. _flore novo_, κουριδίῳ ἄνθει, D. Heins. πρὶν σφῶϊν ὑπὸ     κροτάφοισιν ἰούλους Ἀνθῆσαι, πυκάσαι τε γένυν εὐανθέϊ λάχνῃ Hom.     Od. λ, 318; conf. ad I, 61.     85. _Emicet_, inruat, _in Martem_, ut XV, 158; XVI, 524.     --_calcato fœdere_ ut ap. Stat. Th. III, 208. _Calcare_, ut πατεῖν     pro ὑπερβαίνειν. D. Heins. Tum _calcare fœdus_, ut ὑπερβασίῃ ὅρκια     δηλειν dixit Hom. Il. γ, 107; et, κατὰ δ᾽ ὅρκια πιστὰ πάτησαν, Il.     δ, 157. Sed verbum _calcare_ notionem potius spernendi exprimit, et     nostra dictio petita est a victoris more, quo contemtus et     insultationis causa collum, vel pectus et caput devictorum olim     calcabat, λὰξ ἐν στήθεσι βαίνων Il. ν, 618; de quo copiose     disputavit Barth. ad Stat. Th. II, 713. Ἐχθροῖσιν αὐτοῦ ζῶντ᾽     ἐπεμβῆναι ποδὶ, et οὐ γὰρ θανόντι και προσεμβῆναι σε χρὴ dixit     Sophocl. in Electra et Ajace. Hinc πατεῖν pro καταφρονεῖν v.c. ap.     Anacr. XLVI, 6, Σοφίη, Τρόπος πατεῖται, et ap. Aristophan. Equit.,     p. 596, Βουλὴν πατήσεις καὶ στρατηγοὺς κλαστήσεις, cf. ad VI, 414     et 550.     86. _tumulum_ inanem sc. honararium, cenotaphium, ut ap. Tac. Ann.     II, 7; Virg. Æn. VI, 380, 506; et Suet. Claud. I; conf. XV, 807.       86. _dedicet_ omnino scribendum censebat N. Heins. coll. vet       epigr. ap. Trebell. Pollion. in vita Aureoli (_pontem Aureoli       dedicat et tumulum_) et Gruter. Inscr. p. 931. Sed Drak. putat,       vulgata lect. non male exprimi jactantiam Hannibalis, qui in       Capitolio locum, quasi ad se pertineat et injuste a Romanis       possideatur, sibi _vindicari_ velit, ut in eo sepeliatur: proprie       enim _vindicari_ a nobis ea, quæ nostra sint, sed quorum       possessione exciderimus.   Tu vero, tanti felix quam gloria partus   Exspectat, veneranda fide, discede periclis   Incerti Martis, durosque relinque labores:   Nos clausæ nivibus rupes, subpostaque cælo                        90   Saxa manent, nos, Alcidæ mirante noverca,   Sudatus labor, et, bellis labor acrior, Alpes.   Quod si promissum vertat Fortuna favorem,   Lævaque sit cœptis, te longa stare senecta   Ævumque extendisse velim: tua justior ætas,                       95   Ultra me inproperæ ducant cui fila Sorores.≫     88. _fide_ Drak. et Lefeb. non male adcipiunt pro _fidei_, ut     _segnitie_ IX, 6; cf. II, 409, IV, 574, XVI, 249, et de ipso     archaismo VV. DD. ad Hor. Od. III, 7, 4; et Sat. I, 3, 95, ad Virg.     Ge. I, 208; Gell. IX, 14; Heins. et Burm. ad Ovid. Met. III, 341.     90. _subposta cælo Saxa_; Alpes tam altæ, ut cælum ferre videantur.     Cf. I, 202; XI, 136, 217; XII, 73.     91. _Alcidæ noverca_, Junone, conf. ad II, 356.     93. Similis color orationis ap. Virg. Æn. IX, 211 sq.     94. _Lævus_, ut _sinister_ et σκαιὸς, adversus; cf. VV. DD. ad Virg.     Ge. IV, 7; Burm. et Heins. ad Val. Fl. I, 370, IV, 540.     --_stare_ vid. ad II, 639, in V.L.     95. _justior_, ut δίκαιος pro ἄξιος, D. Heins, _tua vita dignior     ætas_, Virg. Æn. IX, 212.     96. _cui fila ducant Ultra me_, longiora meis, h.e. cui longiorem,     quam mihi, vitam dent.     --_Sorores_, Parcæ, _inproperæ_, tardæ in filo rumpendo, ut _Sorores     pigræ_ ap. Stat. Silv. II, 3, 21; ex emendat. Heinsii, quem vid. ad     Ovid. Met. IV, 470, Drak.       94. _longæ instare senectæ_ conj. N. Heins.     Sic ille: at contra Cirrhæi sanguis Imilce   Castalii, cui materno de nomine dicta   Castulo Phœbei servat cognomina vatis,   Atque ex sacrata repetebat stirpe parentes:                      100     97 sqq. Imilce nata _Castulone_, (Liv. XXIV, 41), urbe Punico bello     clarissima, (vid. Liv. XXIII, 19, 20), in finibus Hispaniæ Bæt. et     Tarrac. ad ripas Bætis sita, hod. forte _Cazlona_, vel _Cazorla_.     Poeta in gratiam uxoris tanti viri, vel veterem aliquam famam     secutus, vel sola nominum similitudine ductus, tradit, Castalium     quemdam Cirrhæum h. ex Phocide (ubi _Cirrha_ urbs Delphis vicina, et     _Castalius_ fons, Musis sacer in Parnassi radicibus, est) vel, si     Marianæ II, 9, fides habenda, Cirrhæum Castalium, h.e. Phocensem,     oppidum illud condidisse, et Castulone matris nomine _Castulonem_     (quæ inde inf. v. 391 _Parnassia_ vocatur) adpellasse, ibique     Milichum, Satyri et Myrices Nymphæ filium, unum ex Imilces     majoribus, regnasse: quod etiam a Dausq. laudatus Mariana I, 12,     memorat. Cellarius Geogr. ant. II, 1, p. 124, hæc notat: ≪Castulo     sive vera Phocensium colonia fuit, sive fictum ita est a poetis;     quod tamen non ratione caret. Nam ut Lud. Nonius c. 64 tradit, mons     urbis bivertex est, ut Parnassus: ab uno latere tenuis scaturigo,     non impar Castalio fonti: etiam numismata ibi reperta, quæ alatum     Pegasum referebant. Sed lusum ita esse, vera nominis origo, a     Bocharto tradita, ostendit, quippe a crepidine fluvii (Arab. קשטלת)     derivat, et ex Strab. confirmat, qui Bætim ad hanc urbem propter     ῥάχεις ὀρῶν rupes amni imminentes, negat esse navigabilem.≫       99. Pro _vatis_ forte leg. _fontis_, vel _nati_, ut intelligatur       Castalius fons, vel, unde huic nomen inditum tradunt Probus ad       Virg. Ge. III, 293 et alii, Castalius, Apollonis f.   Tempore quo Bacchus populos domitabat Iberos,   Concutiens thyrso atque armata Mænade Calpen,   Lascivo genitus Satyro nymphaque Myrice,   Milichus indigenis late regnarat in oris,   Cornigeram adtollens genitoris imagine frontem.                  105   Hinc patriam clarumque genus referebat Imilce,   Barbarica paulum vitiato nomine lingua.     101. Bacchum in expeditionibus suis in Hispaniam quoque venisse,     ibique a Luso, comite ejus, Lusitaniam, ut a Pane Hispaniam, nomen     adcepisse, memorant Marian. VI, p. 203; Sosthenes ap. Plut. de     flumin. p. 1159; et Varro ap. Plin. III, 1; cf. Diodor. III, 62; et     Voss. Theol. gent. I, 33.     102. _armata_ thyrso et hasta, conf. Ovid. Met. VI, 592 sqq.     105. Vid. ad I, 407 et 415.     106. _Hinc._ ὅθεν, h.e. ἀφ᾽ οὗ, vid. ad I, 283, in Var. Lect.     107. _vitiato nomine_, ut infra, v. 366 _violato_.       103. Leg. f. _Lascivo et genitus_.       104. _Milichus_ scripti, prob. etiam Dausq. quoniam idem nomen ap.       Tac. Ann. XV, 54, 55, 71, et Martial. II, 63 occurrat, idemque       vocis origo (Μείλιχος) prope flagitet. Vulgo _Milicus_, ut ap.       Marian. I, 12.     Quæ tunc sic lacrimis sensim manantibus infit:   ≪Mene, oblite tua nostram pendere salute,   Abnuis inceptis comitem? sic fœdera nota                         110   Primitiæque tori, gelidos ut scandere tecum   Deficiam montes conjux tua? crede vigori   Femineo: castum haud superat labor ullus amorem.   Sin solo adspicimur sexu, fixumque relinqui,   Cedo equidem, nec fata moror: Deus adnuat, oro.                  115     109. Suavissima contentio, cujus exemplum poeta petiit a Virg. Æn.     IX, 199 sqq. conf. etiam Lucan. V, 739 sq., 761 sq. Hom. Il. ζ, 407     seq. et inf. VI, 500 sq.     110. _Sic fœdera nota Primitiæque tori_, sic me ab initio conjugii     nostri expertus es, ut credas, me a latere tuo discessuram, utque     justa tibi causa sit, cur me deseras? cf. Virgilium, Æn. II, 44,     _sic notus Ulysses_; et Lucan. V, 767 seq.     112. _crede vigori_, confide audaciæ et viribus meis.     114. Si solam sexus imbecillitatem, non amorem conjugalem et, quos     hic dat atque habet, vires respicis.     --_adspicimur_, dijudicor.     115. _adnuat_, faveat cœptis tuis.       109. _salute_ Col. et Vulgg. _salutem_. Nihil interest.       111. _gelidos ut scandere_ Col. Ox. Parm. probb. Barth. N. Heins.       et Drak. _sic scandere_ Med. et al. Vulgatum _gelidosne scandere_,       Nicandri ingenio procusum, more suo tuetur Dausq. nec deseruit       Lefeb. Metri tamen leges ei non adversantur: (vid. ad VII, 618)       unde frustra _gelidosne escendere_ conj. Davis. ad Cæs. B. G.       VII, 27, prob. Richter. Spec. Obss. crit. p. 74: _gelidos ut s. t.       Deficiar_ emend. N. Heins. ad h.l. et _gelidos nec s. t. Deficior_       idem ad Ovid. Epist. V, 150; ubi usum verbi pass. _defici_ pro       _deficere_ multis quidem exemplis confirmat, sed _defici_ simpl.       sic poni non probavit.       114. _fixumque relinqui_ scripti et editi ante Nicandrum, qui in       Junt. perperam edidit _sexumque relinquis_, quod ipsi Dausq.       displicuit.   I felix, i numinibus votisque secundis,   Atque acies inter flagrantiaque arma, relictæ   Conjugis et nati curam servare memento.   Quippe nec Ausonios tantum, nec tela, nec ignes,   Quantum te, metuo: ruis ipsos acer in enses,                     120   Objectasque caput telis, nec te ulla secundo   Eventu satiat virtus: tibi gloria soli   Fine caret, credisque viris ignobile letum   Belligeris in pace mori: tremor inplicat artus,   Nec quemquam horresco, qui se tibi conferat unus.                125   Sed tu, bellorum genitor, miserere, nefasque   Averte, et serva caput inviolabile Teucris.≫     116. Cf. Virg. Æn. VI, 546.     118. _memento_, μέμνησο, _servare_ pro serva, sed majore cum vi, ut     passim ap. Horat. _curam servare memento_, ita scil. ut non tui     tantum, sed nostri quoque causa vitæ tuæ parcas, nec temere periculo     te obferas.     120. Quantum tibi metuo, ne quid gravius tibi adcidat, Cell. Male.     _te_ scil. tam audacem gloriæque cupidum; nimiam audaciam tuam     mentisque fervorem. Conf. v. 146; Δαιμόνιε, φθίσει σε τὸ σὸν μένος,     Hom. Il. ζ, 407.     122. _gloria_, gloriæ cupiditas, conf. Ern. clav. Cic.     123 sq. Cf. I, 59, et XIV, 630 sq., et inf. ad v. 145; _ignobile     letum_, ut _mors inhonorata_, _inhonesta_, _ingloria_, _turpis_,     _ignava_, cujus contr. _pulchra_, _honesta_, _honora_, _egregia_,     _speciosa_, quæ manu viri fortis infertur; vid. Ind. et Drak. ad     IV, 607. Sic et _ignobilis_, _inglorius_, δυσκλεὴς dicitur, qui     ruri, vel in otio et pace vitam agit, Homer. Il. ι, 22. Virg. Ge.     II, 486; IV, 564, et Æn. X, 52. Ὁ μέγας δὲ κίνδυνος ἄναλκιν οὐ φῶτα     λαμβάνει. Θανεῖν δ᾽ οἷσιν ἀνάγκα, τί κέ τις ἀνώνυμον γῆρας ἐν σκότῳ     Καθήμενος ἕψοι μάταν, ἁπάντων καλῶν ἄμμορος; Pind. Olympic. I,     129 sq.     125. _se tibi_, suam virtutem tuæ, _conferat_, vel, ut _componat_,     tecum pugnet, ut ap. Virg. Æn. X, 735.     126. _nefas_ ἐναργῶς pro opprobrio, ut _prohibete nefas_ ap. Virg.     Æn. 197.     127. _inviolabile Teucris_ (h. Romanis) junge et cf. ad V, 602.       121. _nec ulla_ R. 3; Parm. Med. _non ulla_ Put.       125. _conferet_ Ox. et. Put.       126. _Sed tu, Bele, oro, genitor, miserere_ coll. I, 73; III, 650;       VIII, 31, et Virg. Æn. I, 626 corrig. Bentl. ad Hor. Od. I, xxxv,       29; ubi vulgatam lect. inter meras nugas refert, quærens, ex qua       uxore, vel amica Mars bella genuerit? Sed _genitor_, vel _pater_       sæpius etiam dicitur vel _auctor_, vel _præses_ alicujus rei, quam       amore et cura quasi paterna complectitur, unde patris instar       colendus est. Sic Jupiter _deorum hominumque pater_, Augustus       _pater patriæ_, Romulus _Romanæ pater urbis_, Ovid. Fast. III, 72;       _Æolus ventorum pater_ Hor. Od. I, iii, 3; Neptunus _genitor       profundi_ Ovid. Metam. XI, 202; Mars νίκης εὐπολέμοιο πατὴρ Hom.       η, in Mart. v. 4. Ita et _genitor fraudum_ inf. XIII, 738: _g.       vitiorum_ Plin. XV, 4; conf. ad I, 606, et Burm. ad Virg. Æn,       I, 155. Schmidio _bellorum genitor_ est, qui bella ex bellis       serit, hisque solis delectatur.     Jamque adeo egressi steterant in litore primo,   Et promota ratis, pendentibus arbore nautis,   Aptabat sensim pulsanti carbasa vento;                           130   Quum, lenire metus properans, ægramque levare   Adtonitis mentem curis, sic Hannibal orsus:   ≪Ominibus parce et lacrimis, fidissima conjux!   Et pace et bello cunctis stat terminus ævi,   Extremumque diem primus tulit: ire per ora                       135   Nomen in æternum paucis mens ignea donat,   Quos Pater æthereis Cælestum destinat oris.     129. _ratis_ (proprie nautæ) pandebat vela vento inflanda.     132. _Adtonitis_, quæ mentem uxoris adtonitam, sollicitam faciebant,     ut apud Virg. Æn. VI, 53, _Adtonitæ magna ora domus_, ubi vid.     Heyne. Sic _sollicito labori_ inf. v. 161, ubi vid. not. Quoad     sensum, ad _mentem_ quoque referri potest.     133. Hæc expressa ex Hom. Il. ζ, 486, sq. et Virg. Æn. XII, 72 sq.,     ubi vid. Heyne.     134. Silius variavit Maroniana Æn. VI, 128 sq. et V, 467 sqq.     --_stat_ pro _est_. Vid. ad v. 94.     135. _Extremumque diem primus tulit_, ut _Primus dies dedit     extremum_ ap. Sen. Œd. v. 988. Drak. Cf. ad II, 224. Schmidius male     exponit: extremus dies sc. finis belli qualis sit futurus, primo die     est significatum. Hannibal potius h.l. propositum consiliumque suum     tuetur brevitate vitæ, qua ad materiam gloriæ mature quærendam     incitemur.     --_ire per ora_ v. ad II, 511.     136. _mens ignea_, ut _ardens virtus_ ap. Virg. Æ. VI, 130; et     _ignea virtus_ ap. Lucan. IX, 7. Conf. VI, 209, _donat_, al. _dat_,     ut v. 597.       129. _pandentibus_, vel _tendentibus_, sc. carbasa, in mentem       veniebat. N. Heins. quod languet, quoniam hæc idea jam verbis       _aptabat c._ exprimitur. Idem tamen monebat, vulgatam _pendentibus       arbore_, h. a malo, loco Lucani II, 697, firmari.       134. _æque_ pro _ævi_ suspicit N. Heinsius.       135. _ille per ora_ duo codd. teste Dausq. _ire per auras_ corrig.       Modius. Male.   An Romana juga, et famulas Carthaginis arces   Perpetiar? Stimulant manes, noctisque per umbras   Increpitans genitor: stant aræ atque horrida sacra               140   Ante oculos, brevitasque vetat mutabilis horæ   Prolatare diem: sedeamne, ut noverit una   Me tantum Carthago? et, qui sim, nesciat omnis   Gens hominum? letique metu decora alta relinquam?     138. _juga_, jugum servitutis, a Romanis nobis inpositum.     --_famulas_ cf. ad I, 74.     139. _manes et genitor_, h. manes genitoris mei.     140. _aræ atque horrida sacra_ cf. I, 81 seqq., et ad II, 426 sqq.     141. ≪Vitæ summa brevis spem nos vetat inchoare longam,≫ Horat. Od.     I, 4, 22.     --_mutabilis horæ_, temporis modo felicis, modo infausti.     142. _Prolatare diem_ ut ap. Sallust. Cat. 43 ubi vid. Corte.     --_Sedere_ ut καθῆσθαι ap. Hom. Il. ω, 403; et al. pro negligentem,     ignavum, otiosum esse, obscuram agere vitam. Vid. Ind. et Ern. clav.     Cic.     144. _decora alta_, gloriam magnam et præclaram, ut ap. Virg. Æn. X,     737, 875.       143. _sum_ R. 2, non improb. Lefeb. _ut, qui sim, ne sciat omnis_       conj. N. Heins. Tum _ut ne_ pro _ut non_, vel simpl. _ne_, ut       passim ap. Cic. et alios. Vid. Gronov. a Draken. laud. ad Cic. Ep.       ad Qu. fratrem I, 1.   Quantum etenim distant a morte silentia vitæ?                    145   Nec tamen incautos laudum exhorresce furores:   Et nobis est lucis honos, gaudetque senecta   Gloria, quum longo titulis celebratur in ævo.   Te quoque magna manent suscepti præmia belli:   Dent modo se Superi, Thybris tibi serviet omnis,                 150   Iliacæque nurus, et dives Dardanus auri.≫     145. _silentia vitæ_, ut _mutum ævum_ v. 579, vita obscura et     ignobilis, vel hominis otiosi, qui latet et nihil memorabile agit,     qui _vitam silentio peragit_ (Sallust. Cat. pr.), vel _in tenebris     trahit_ (Virg. Æn. II, 92); ut. _vitæ tenebræ_ inf. XV, 70.     Comparant Hor. ad Od. IV, 9, 29. ≪Paullum sepultæ distat inertiæ     Celata virtus,≫ et Claud. Cons. Hon. IV, 222. ≪Vile latens virtus:     quid enim submersa tenebris Proderit obscuro?≫ cf. ad v. 123.     146. _laudum furores_ vid. ad I, 32.     147. _Et nobis est lucis honos_, τιμη etiam ego non vile vitæ     pretium statuo, non sperno eam. Refellit verba uxoris v. 119 sq.     149 sqq. Nihil aptius dici poterat ad animum muliebrem movendum,     ejusque dolorem mitigandum. Nec tamen minus placent verba Hectoris     apud Homerum, Il. ζ, 454 sq. ubi metu captivitatis uxorem flectere     studet.     150. _Dare se alicui_, sc. faciles dicuntur, qui ad ejus voluntatem     se adcommodant, eique vel omni officiorum genere grati esse student,     vel favent. Cf. Heins. ad Ov. Epist XVI, 161; et Gronov. Diatr.     Stat. c. 20.     --Italia triplici modo designatur, respectu ad Trojanam Romanorum     originem habito.       146. _Nec tamen_, non _Ne tamen_, Col. et Oxon.       147. _Est nobis, est lucis honos_, tamquam ἐνεργητικώτερον,       malebat Dausq.     Dumque ea permixtis inter se fletibus orant,   Confisus pelago celsa de puppe magister   Cunctantem ciet: abripitur divulsa marito.   Hærent intenti vultus, et litora servant,                        155   Donec, iter liquidum volucri rapiente carina,   Consumsit visus pontus, tellusque recessit.     156. _iter liquidum_, ὑγρὰ κέλευθα θαλάσσης.     --_rapiente_ vid. ad I, 569.     157. _Consumsit pontus visus_, forte ademit adspectum; _consumere_     vocem dixit Tac. Hist. I, 42; vel finiit conspectum amantium, ut IX,     47; et XV, 411. Sed vid. V.L.       157. Ita scripti, quorum lectionem tuentur N. Heins., Gronov.       Diatr. Stat. c. 40, et Draken. cujus verba sunt: _Pontus visum       consumit_, quum in medium mare provecti nautæ nil nisi undas       undique cernunt, postquam terra jam ex oculis evanuit: (conf. not.       ad v. 538) _recedere_ autem _terra_ dicitur, a qua recedimus, ut       ap. Virg. Æn. III, 72; Ovid. Metam. XI, 466; Val. Fl. II, 8; Stat.       Th. I, 550. Sic et _diffugere et discedere maria_ dixit Val. Fl.       IV, 655: _tellus transit_, quam nos transimus, id. II, 431;       V, 121; conf. Gronov. ad Senec. Med. 164. Ita Drak. qui ad       XV, 215, observat, eodem modo passim dici _rem adtolli et       crescere_, quo propius eam accedamus, et _decrescere_ (v.c. ap.       Claud. R. Pros. I, 190) quo quis longius decedat. Vulgo male h.l.       legitur, _C. visus, tellus pontusque r._ quod misere torsit Barth.       Adv. VI, 15; ubi postremo ad conj. _tellus pone usque recessit_,       confugit.     At Pœnus belli curis avertere amorem   Adparat, et repetit properato mœnia gressu.   Quæ dum perlustrat, crebroque obit omnia visu,                   160   Tandem sollicito cessit vis dura labori,   Belligeramque datur somno componere mentem.     159. _mœnia_ putant esse Carthaginem Novam; nec ignoro, eo     Hannibalem, Sagunto capta, in hiberna concessisse, et, quum Gades     profectus Herculi vota exsolvisset, rediisse, teste Liv. XXI, 21 et     22. Sed quoniam nulla hujus urbis ante mentio facta est, crediderim     potius, eum a litore post discessum conjugis, mœnia Gadium     repetiisse; cf. ad v. 3.     161. _vis dura cessit labori_, ab eo victa et fatigata est; Withof.     coll. v. 549.       161. Sensum h.l. non perspexere N. Heins. et Drak. Itaque ille       emend. _solliciti cessit vix cura laboris_; hic vero _solliciti c.       vis dura laboris_, h.e. durus labor, qui sollicitudinem ei       creabat, vel etiam _solliciti c. vix cura sopori_, ut ap. Stat.       Th. VI, 237, _seris vix cessit cura tenebris_. Sed nulla mutatione       opus. Sententia h.l. est: Hannibal (cujus singularis constantia in       laboribus cujuscumque generis ferendis sup. I, 242, et al.       laudatur) tandem curis ærumnisque belli defessus, somno       obprimebatur. _Vis dura_, pertinax et indurata ad laborem (vid.       not. ad I, 558) _labori cessit_, succubuit, ut εἴκειν μαργοσύνῃ       dixit Apollon. III, 795: εἴκειν κακοῖς Æschyl. Prom. 320; _cedere       malis_ Virg. Æn. VI, 95, et alia, quæ vid. ap. Burm. ad Quintil.       Declam. VI, 16; _labori sollicito_, curis belli, quæ animum ejus       sollicitum, inquietum reddebant, eum vexabant, cruciabant, ut       _sollicitus metus_ dicitur Ovid. Trist. III, 11, 10; _amor_ Virg.       Ecl. X, 6 (ubi vid. Heyne); _dolor_ Ovid. Fast. V, 372; _opes_       Hor. Serm. II, vi, 79; _curæ_ Stat. Th. IX, 603: Gr. μέρμερα ἔργα,       μέρμερον κακὸν, vel ἔθνος, etc. conf. ad v. 132. Dura est et ab       h.l. aliena Marsi ratio: _vis dura_, vehemens amoris affectus       cessit post longam belli cogitationem et studium. Lefeb. hæc       adnotat: _durus_, ut in Virg., h. _infatigable_, _opiniatre_.       165. Vulgo inepte distinguunt _labores Præcipitat, consulta viri,       segnemque_, etc.     Tum pater omnipotens gentem exercere periclis   Dardaniam, et fama sævorum tollere ad astra   Bellorum meditans, priscosque referre labores,                   165   Præcipitat consulta viri; segnemque quietem   Terret, et inmissa rumpit formidine somnos.   Jamque per humentem noctis Cyllenius umbram   Aligero lapsu portabat jussa parentis.     163. Hoc H. somnium memorant etiam Liv. XXI, 22; Cic. de Div. I, 24;     Val. Max. I, 7, ext. 1, et Zonaras: sed partes, quas omnes isti     juveni cuidam divina specie tribuunt, Silius sapienter ad Mercurium,     Jovis nuntium somniorumque præsidem, transtulit. Videtur etiam ante     oculos habuisse Virg. Æn. IV, 222 sq., 258 sq. Conf. tamen Polyb.     III, 48, ubi hanc aliasque fabulas, de Hannibalis itinere ejusque     difficultate fictas ridet.     --Drak. monet, ingeniose a poeta causam reddi, cur Romani, quibus     imperium in Pœnos fatis deberetur, initio hujus belli adversissimam     experti sint fortunam. Conf. v. 576; et IX, 348.     165. _priscos referre labores_, bellum Punicum reducere. Ita malim     adcipere, quam cum Drak. de calamitate Gallica.     166. _Præcipitat consulta viri_, stimulat eum ad consilia belli     gerendi et incepta strenue exsequenda.     167. _formidine_, nocturno visu, qui formidinem ei injiciebat.     168. Verba Jovis, quibus Mercurio hoc negotium ab eo injunctum,     omittuntur, quæ narrandi brevitas poetam decet.     --_humentem noctis umbram_ cf. ad II, 469, in V.L.   Nec mora: mulcentem securo membra sopore                         170   Adgreditur juvenem, ac monitis incessit amaris:   ≪Turpe duci totam somno consumere noctem,   O rector Libyæ; vigili stant bella magistro.   Jam maria effusas cernes turbare carinas,   Et Latiam toto pubem volitare profundo,                          175   Dum lentus cœpti terra cunctaris Ibera.     170. _mulcentem sopore_, θελγοντα ὑπνῳ.     172. Comparant Hom. Il. β, 24 et 61, Οὐ χρὴ παννύχιον εὕδειν     βουληφόρον ἄνδρα.     173. _stant_, constant, vel nituntur, ut _fama bella stant_ dixit     Curt. III, viii, 7; regnum, vel resp. _stat concordia_, _virtute_,     _disciplina_, etc. Liv. IV, 40; VIII, 7; XV, 19, al. conf. VII, 743;     XVII, 401; Virg. Æn. II, 163; Valer. Flacc. III, 673.     --_stare_ omnino dicitur, quidquid durat, vel firmum, stabile,     immobile, (ut VIII, 649), constans ac certum est, adeoque     observatur, ut _cadere_, quod infirmum est et violatur v.c. _fides_     VI, 472; Val. Fl. VIII, 249; _vultus stans_, h.e. constans et     immotus, XV, 29; et Lucan. V, 214; _voluptas stans_ (stabilis) _et     movens_ Cic. Fin. II, 10, coll. 23; _pax_ Val. Fl. II, 84; ubi vid.     Burm. et ad Petron. 3; et Quinctil. Decl. III, 13. Possis etiam     τὸ _stant_ exponere, dignitatem et auctoritatem obtinent, rebus     prosperis opibusque florent, _vigent_, ut _socio stant castra     labore_ inf. v. 377; conf. Virg. Æn. I, 268; et II, 88; ubi vid.     Heyne.     --_magistro_, duce, imperatore, ut _magister equitum_ etc. Cf.     N. Heins. et Drak. ad h.l. ad VII, 47; et VIII, 389.     174. _maria turbare_ ut ap. Virg. Æn. IV, 566.     176. _lentus cœpti_ conf. Bentl. ad Horat. A. P. v. 172.       171. _ac monitis_, non _monitisque_, scripti cum Parm. ac Med.   Scilicet, id satis est decoris, memorandaque virtus,   Quod tanto cecidit molimine Graia Saguntos?   En age, si quid inest animo par fortibus ausis,   Fer gressus agiles mecum, et comitare vocantem:                  180   Respexisse veto; monet hoc pater ille Deorum:   Victorem ante altæ statuam te mœnia Romæ.≫     178. _Saguntos_, una urbs.     --_Graia_ epithet. ornans, vid. ad I, 332. Drak. contra notat,     _Græca_ et _Græcula_ Romanis plerumque per contemtum dici, ut XII,     41; et Petron. Sat. c. 46; (ubi vid. Burm.) unde sensus h.l. fit,     nullum adhuc decus partum expugnatione Sagunti, urbis Græcæ et     inbellis, sed id omne in obsidione Romæ positum esse.     181. Hæc de non respiciendo superstitio in sacris mortuorum     inferorumque non ignota est, ut ἀμεταστρεπτεὶ aliquid fieri jubeant,     et ad eam adludunt Hom. Od. κ, 527, 528; Virg. Ecl. VIII, 102 (ubi     vid. Cerda); Theocr. XXIV, 91 sq. (unde Maronis locus originem     cepit) Æschyl. Χοηφόροις v. 97; aptissime autem a Mercurio, qui     νεκροπομπὸς est, hæc præsertim in somnis dicuntur; D. Heins. qui     plura docte, sed intempestive, ut solebat, et parum apte disputavit.     Ceterum idem memorant historici ad v. 163, laudati. _ille_ cum     emphasi hic et alibi poni monent Drak. ad. h.l. et ad Liv. I, 24;     Heins. ad Virg. Æ. VII, 110; et ad Claud. Cons. Hon. IV, 284;     Broukh. ad Tibull. I, 4, 23; ubi tamen vid. Heyne in Obss.     --_pater ipse Deorum_ non male conji. Livin. ad verba _respexisse     veto_ cf. etiam Ovid. Met. X, 51; et quæ de Loti uxore tradunt libri     sacri; Ern.     [182.] _altæ mœnia Romæ_ ut ap. Virg. Æn. I, 7.       179. _En age, si quid inest animi, par fortibus ausis Fer gressus   corrig. Burm. Non male.