2015년 1월 7일 수요일

Punicorum Libri Septemdecim 17

Punicorum Libri Septemdecim 17

70. _sacros montes_, vid. ad III, 501.
    71. _arce Herculea_, Sagunto. cf. I, 273, vel Alpibus; vid. III,
    496.
    --_celsius_, expugnatu difficilius, _stat_, est.
    72. _colles_ contemtim dicit Alpes.
    73. _det inania famæ_, vanas res a se gestas laudibus efferat et
    celebret, Drak. qui confert VII, 217; XI, 140; XVI, 44, et monet,
    alio sensu ita dixisse Hor. Sat. II, 2, 95, ubi vid. Bentl.
    75 sq. Hæc δεινῶς dicta.
    77. Cf. ad II, 574.

      71. _Transiliunt, discant_ Put. _stet_, vel mox _et majus si
      scandere_ corrig. N. Heins. reclam. Lefeb., quia mutatio modorum
      passim sit obvia.
      73. _vestros_, non _nostros_, Col. et R. 2.
      74. _fusa_ ed. Paris. Colinæi, errore typogr., quem D. Heins. et
      Dausq. fideliter descripsere.

  Scire libet, nova nunc nobis atque altera bellum
  Carthago, anne eadem mittat, quæ, mersa sub æquor,
  Ægates inter vasto jacet obruta ponto.≫                           80

    78 sq. Liviana verba c. 41, _Experiri juvat, utrum_, etc.

      78. _nova num_ corrig. N. Heins. citra necessitatem. Conf. v. 72,
      806, et quos Drak. laudat Perizon. Diss. de Dict. Cret. §. 40, et
      Bentl. ad Hor. Serm. II, iii, 166; _vobis_ R. 2.


    Hæc ait, atque agmen Ticini flectit ad undas.
  Cæruleas Ticinus aquas, et stagna vadoso
  Perspicuus servat turbari nescia fundo,
  Ac nitidum viridi lente trahit amne liquorem.
  Vix credas labi; ripis tam mitis opacis                           85
  Argutos inter volucrum certamine cantus,
  Somniferam ducit lucenti gurgite lympham.

    81. Amplificavit narrationem Liv. XXI, 45 sq., et Polyb. III, 65.
    82... 84. Notio aquæ liquidæ variis modis exornatur more Silii.
    85. _ripis_, inter ripas.
    --_mitis_, lenis, placide manans, ut VIII, 537; XVI, 642, et ap.
    Virg. Æn. VIII, 88.
    86. _Cantus arguti_ dicuntur _volucrum certamine_, h.e. certatim,
    vel magno concentu canentium volucrum: quo sensu voces _agmen_ et
    _certamen_ a poetis usurpari, nota res est; Ern. Præstiterit,
    opinor, vulgata lectio _Argutos inter, volucrum certamina, cantus_,
    ut _cantus_ per adpositionem dicantur _volucrum certamina_, quatenus
    hæ certatim canant.
    87. _Somniferam lucenti_, propter cantum avium et lene murmur aquæ,
    Drak. Conf. Horat. Epod. II, 28, al.

      86. _certamine_ Col. Put. Parm. Vulgatum _certamina_ servavit
      Lefeb. Recte opinor.


    Jamque sub extremum noctis fugientibus umbris
  Lux aderat, Somnusque suas confecerat horas.
  Explorare locos consul, collisque propinqui                       90
  Ingenium, et campis quæ sit natura, parabat.
  Par studium Pœno, similesque in pectore curæ.
  Ergo aderant, rapidis equitum comitantibus alis.

    89. _suas_, justas.
    91. _Ingenium_, ut _natura_, indoles, situs, φύσις, ut XIV, 284.
    Plura exempla dabit Drak. ad h.l. et ad XVI, 46, it. Duker. et
    Freinsh. ad Flor. II, 6, n. 6.

      88. _fugientibus_ prisci tantum non omnes; nec opus tot exemplis,
      quot congessit Drak. _fulgentibus_ R. 3, et alii recentt. probb.
      Barth. et Dausq. quia abeunte nocte splendor auroræ umbris
      intermicet.
      89. _duas horas_ conj. uterque Heins., h.e. vigilias. Sed hanc
      notionem incertam esse, et noctem apud Romanos quatuor vigiliarum
      fuisse, nec minus æstate quam hieme duodecim horas habuisse, docet
      Drak. conf. not. ad VII, 154 sqq.
      91. _campi_ frustra emend. Burm. ob præc. _collis_: quasi poetam
      non deceret orationem variare.


    Verum ubi commoto docuerunt pulvere nubes,
  Hostem ferre gradum; et propius propiusque sonoro                 95
  Quadrupedum cornu tellus gemit; ac simul acer
  Vincentum lituos hinnitus sævit equorum:
  Arma, viri, rapite arma, viri; dux instat uterque.
  Ambobus velox virtus, geminusque cupido
  Laudis, et ad pugnas Martemque insania concors.                  100

    94. Cf. Liv. XXI, 46; et similia loca Virg. Aen. IX, 33... 39; XI,
    597... 607, et 908 seq.
    95. _ferre_, inferre, _gradum_, adcedere.
    97. _sævit_, ut XIII, 600, et ap. Virg. Æn. V, 257; cf. Heins. ad
    Val. Fl. IV, 455.
    98. Cf. XII, 169; N. Heins. ad XI, 133, vel, ubi eadem exempla
    congessit, ad Ovid. Met. XI, 377, et Cerda ad Virg. Æn. VII, 460.
    99. _velox virtus_, alibi _ignea_ et _vivida_.
    --_geminus_, similis, par, ut passim ap. Cic. Sic et mox _concors_.
    Ter eadem sententia exprimitur.

      98. _capite_ Col. ut VIII, 275; XII, 169. Sed τὸ _rapite_, ut VI.
      210, efficacius esse, monet N. Heins. ad h.l. et ad Ovid. Met. II,
      603.
      100. _consors_ conj. N. Heins. et v. 101: _dirimebat, adacto
      Quantum inp. valet deprendere_, ut ap. Cæs. B. Civ. III, 51. Sed
      telum tormentumve, non nodum adigi, a Schmid. jam notatum video:
      _et prendere_ Put.


    Haud mora: jam tantum campi dirimebat ab ictu,
  Quantum inpulsa valet comprendere lancea nodo;
  Quum subitum liquida, non ullis nubibus, æthra
  Augurium mentes oculosque ad sidera vertit.
  Accipiter, medio tendens a limite solis,                         105
  Dilectas Veneri, notasque ab honore Diones,
  Turbabat violentus aves; atque unguibus idem,
  Idem nunc rostro, duris nunc ictibus alæ,
  Ter quinas dederat sæva inter vulnera leto.

    101. Cf. XII, 651; Virg. Æn. XI, 608 seq., et loca Hom. Iliad.
    ο, 357; π, 589; φ, 251, quæ jam comparavit Drak. qui docet, hoc
    spatium δουρηνεκές dici Iliad. κ, 357, ut, quod longius sit,
    μεταίχμιον, de quo vid. Schol. Eurip. ad Alcest. 91, et Phœniss.
    1246.
    102. _nodo_, vid. ad I, 318.
    103. sq. Variavit et in usum suum convertit locum Virg. Æn. XII, 244
    sq. Alia prodigia, quæ Romanis terrorem injecerint, memorat Liv.
    XXI, 46.
    105. _medio a limite solis_, a m. spatio, seu via, quæ soli
    conficienda est, adeoque a medio cælo, seu meridie.
    106. _Dione_, mater Veneris, et ipsa quoque Venus, vid. Barth. ad
    Stat. Silv. III, 5, 79; et Schwebel. ad Bion. I, 93.

      105. _limine_ R. 3; Parm. Med. non improb. N. Heins. Cf. eum et
      Burm. ad Virg. Æ. VI, 255. Sed quis unquam dixit, a _medio_ limine
      solis venire?
      106. _ab honore_ scripti et editi ante Nicandrum, qui primus _in
      h._ dedit.

  Nec finis, satiasve, novi sed sanguinis ardor                    110
  Gliscere; et urgebat trepidam jam cæde priorum,
  Incertamque fugæ, pluma labente, columbam;
  Donec Phœbeo veniens Jovis ales ab ortu
  In tenues tandem nubes dare terga coegit.
  Tum victrix lætos signa ad Romana volatus                        115
  Convertit; prolesque ducis qua parte decora
  Scipio quassabat puerilibus arma lacertis,
  Clangorem bis terque dedit, rostroque coruscæ
  Perstringens conum galeæ, se reddidit astris.

    115. _lætos_, Romanis fausta portendentes.
    116, 117. Ornate pro, ubi Consulis filius armatus stabat. Confer
    infra ad vers. 456 seq.

      110. _satiasve_ corrig. Dausq. quod prob. N. Heins. et recepere
      Drak. ac Lefeb. Recte, puto, quia _saties_, si dubiam lectionem
      loci Plin. VIII, 51, exceperis, non nisi ap. Juvenc. I, 637; III,
      216, occurrit.
      115. _jactos volatus_ R. 3; _lævos_ conj. N. Heins. h.e.
      a sinistra conspectos, quod felix augurium videbatur Romanis, ut a
      dextra Græcis. At _lætum_, seu faustum omen erat potius fuga
      accipitris, non aquilæ volatus; quod Drak. jam adnotasse video.
      119. _Præstringens_ ex Oxon. recepit Drak. auctore N. Heins. qui
      ubivis hanc scripturam intrudunt; vid. ad I, 358, et conf. v. 352;
      V, 24, 274; Virg. Æn. X, 344 al.


    Exclamat Liger (huic Superos sentire monentes                  120
  Ars fuit, ac penna monstrare futura magistra):
  ≪Pœne, bis octonos Italis in finibus annos,
  Audaci similis volucri, sectabere pubem
  Ausoniam, multamque feres cum sanguine prædam:
  Sed compesce minas; renuit tibi Daunia regna                     125
  Armiger ecce Jovis: nosco te, summe Deorum:
  Adsis o, firmesque tuæ, Pater, alitis omen.
  Nam tibi servantur, ni vano cassa volatu
  Mentitur superos præpes, postrema subactæ
  Fata, puer, Libyæ, et majus Carthagine nomen.≫                   130

    120. Liger (quod nomen, a Galliæ fluvio ductum, occurrit etiam ap.
    Virg. Æn. X, 596), ex numero columbarum, ab accipitre occisarum,
    auguratur æque ac Calchas ap. Hom. Iliad. Β, 321 sq., et Ovid. Met.
    XII, 13 sq., quod Drak. jam observasse video.
    --_Superos sentire_, voluntatem deorum cognoscere.
    --_monere et monita_ vocabb. propria de vatibus, oraculis et diis,
    qui vel somniis, vel prodigiis aliisque signis futura significant,
    vid. Ind. et Drak. ad V, 117, et X, 373; quibus locis laudat Heins.
    ad Ovid. Met. XIII, 216; Gronov. Diatr. Stat. c. 56, et Broukh. ad
    Tibull. I, vi, 50; III, iv, 2; Add. Burm. ad Val. Fl. I, 29, 231, et
    ad Ovid. Met. II, 639.  [“X, 373” recte X, 372]
    121. _penna magistra_, ut _natura magistra ac duce_, et alia.
    --_penna_ pro avibus earumque volatu, vid. ad III, 344.
    125. Aquila innuit, Jovem tibi imperium Italiæ recusare.
    126. _Nosco te_, ut ap. Virg. Æn. XII, 260.
    127. Hæc desumta ex Virg. Æn. VIII, 78; Drak. lectores remittit ad
    Turneb. Adv. XIII, 16, et Burm. Jov. καταιβ. c. 9.
    130. _puer_, cf. ad v. 454.
    --_majus Carthagine nomen_, cognomen Africani, quod Africam, non
    solam Carthaginem, armis subactam declarabat. Cf. Bentl. ad Hor.
    Epod. IX, 25.


    Contra læta Bogus Tyrio canit omina regi,
  Et faustum accipitrem, cæsasque in nube volucres
  Æneadis cladem et Veneris portendere genti.
  Tum dictis comitem contorquet primus in hostes,
  Ceu suadente Deo, et fatorum conscius, hastam.                   135

    133. _Veneris genti_, Romanis, qui in Veneris tutela sunt, ut
    columbæ.
    134. Cf. Virg. Æn. IX, 52, et XII, 266 sq.
    --_dictis comitem_, ἐμμαπέως, ut I, 304, et IX, 569; Drak. Cf.
    Burm. ad Val. Fl. V, 601.

      131. _omina_ R. 3; Parm., Veneta tam Marsi quam Martini Herbipol.,
      et Junt. probb. Heinsiis, Draken. et Lefeb. Vulgo _læta omnia_ ut
      ap. Liv. XXXI, 7, et _fœda omnia_ ibid. c. 12.

  Illa volans patuli longe per inania campi
  Ictum perdiderat spatio, ni, fusus habenas,
  Dum primæ decus adfectat decerpere pugnæ,
  Obvia quadrupedis præceps Catus ora tulisset.

    137. _Ictum perdiderat_, h.e. perdidisset hasta, ut, ἅλιον βέλος
    ἔκφυγε Iliad. Λ, 376.
    --_Perdere_ dicimur, quæ inrita sunt et fine suo excidunt, vel quæ
    sine utilitate profundimus, nec in rem nostram convertimus,
    quorumque eventus et spes nos frustratur, v.c. _vulnera_, Stat. Th.
    VIII, 415; _lacrimas_, _ævum_, _jactus_, ibid. II, 656; V, 136; X,
    393; _ictus_ Lucan. VI, 197; _mortem p._ (h.e. inultum mori, ut nec
    amicis id expediat, nec hostibus noceat), inf. v. 605, ubi N. Heins.
    et Drak. laudant Senec. Agam. 519; Lucan. III, 706; Stat. Th. IX,
    58; Auct. ad Herenn. IV, 44 (_Decius amisit vitam, at non
    perdidit_), et Burm. ad Petron. 82.
    --_fusus habenas_, pro _fusis habenis_, ut XIII, 172; sic _fusa
    comas_ XIV, 570; Val. Fl. III, 315; _f. barbam_, Virg. Æn. X, 838.
    138. _decerpere decus_, ut δρέπειν τιμὴν ap. Pind. Pyth. I, 95.

      137. _Ictum_ Col. Vulgo _Letum_; quod non minus probum. Dausq.
      interpretatur: vires _leti_ inferendi perdiderat, ut contra
      dicitur hasta _letum ferre_, προπέμπειν φόνον; vid. not.

  Sic elanguescens, ac jam casura, petitum                         140
  Invenit vulnus, cædemque adcepit ab hoste
  Cornus, et oblatæ stetit inter tempora frontis.
  Incurrunt acies, magnoque fragore per æquor
  Suspendunt cuncti frenis sublime reductos
  Cornipedes, ultroque ferunt: erectus in auras                    145
  It sonipes, rapidaque volans per aperta procella
  Tenuia vix summo vestigia pulvere signat.

    141. _adcepit cædem_, vulnerandi et occidendi occasionem, _ab
    hoste_, qui sagittæ occurrebat.
    144. _cuncti_ equites _suspendunt_ equos, h.e. habenas ita
    adducebant, ut equi in priores pedes se elevarent et quasi
    penderent. Drak. citat Stat. Th. VI, 504.
    146. _procella_, impetu.
    147. Drak. comparat III, 308; XIII, 327; XIV, 508; Hom. Iliad. Υ,
    226; Virg. Æn. VII, 808 sq.; Stat. Th. VI, 638 sq.; Ovid. Met. X,
    654; Claud. Cons. Hon. III, 197, et al.
    --_summo vestigia pulvere signat_, verba Maroniana, Ge. III, 171;
    cf. inf. XVI, 485.

      141. _accepit_ Col. Vulgo _recepit_, quod Cell. exponit: hasta,
      jam invalidior spatio facta, non tam intulit cædem, quam recepit
      et admisit ex occursu Cati.
      144. _cunei_ opinabatur N. Heins. ut v. 516; I, 454; XV, 739; quum
      de equitatu etiam et copiis navalibus hæc vox adhibeatur a Claud.
      in Rufin. II, 352, et Cons. Hon. IV, 625; Stat. Th. V, 426, et
      inf. XIV, 540. Nihil muto cum Drak.
      145. _ultroque ruunt_ conj. N. Heins. Vulgatum contra eleganter
      dictum videbatur Barth. Adv. VI, 3, quasi ferentes ipsi ultro
      denuo ferant.

  Boiorum ante alias, Cryxo duce, mobilis ala
  Arietat in primos, obicitque inmania membra.
  Ipse, tumens atavis, Brenni se stirpe ferebat                    150
  Cryxus, et in titulos Capitolia capta trahebat;

    148. _Boios_ in Gallia olim Celtica, seu Lugdunensi, et quidem in
    Burbonio potissimum agro habitasse, eorumque alios Sigoveso duce
    Boiohemum et, a Marcomannis inde pulsos, Vindeliciæ ac Norici
    partem, quæ ab illis Boioaria, seu Bavaria dicitur, expugnasse;
    alios vero, de quibus h.l. agitur, partem Galliæ Cisalpinæ, inter
    Padum et Apenninum sitam occupasse, et in partibus Pœnorum stetisse,
    ex Livio aliisque nota res est.
    --_Boios_ a Romanis ad Pœnos defecisse, eorumque regulum _Magilum_,
    vel _Magalum_ fœdus cum Hannibale junxisse, memorant Polyb. III, 40,
    44, et Liv. XXI, 29; eos vero in prælio ad Ticinum (de quo vid.
    _Guischard, Mem. milit._ T. I, c. 5) adfuisse, nemo memoriæ prodidit
    præter Silium, qui vel alios, quorum scripta interciderunt, vel suum
    quoque ingenium sequutus est, quo spectant etiam ea, quæ de Cryxo,
    ejus nomine, habitu et certamine cum Scipione tradit, quæ ex
    historia pugnæ Virdomari, Gallorum regis, cum Marcello (vid. Plut.
    Marcell. p. 300. sq.) hausisse videtur; Lenz.
    149. _Arietat_, inruit, ut ap. Virg. Æn. XI, 890.
    --_in primos_, Romanorum προμάχους.
    --_inmania membra_, conf. ad V, 110 sq.
    150. Historia notissima (cf. ad I, 624 sq.) et insculpta clipeo, in
    Britannia reperto, quem Drak. delineandum curavit.
    --_Brenni_, Gallorum Senonum ducis.
    151. _in titulos trahebat_, sibi gloriæ ducebat.
    --_Capitolia capta_, de conatu et jactanter pro, obpugnata, ut
    _tenebant_ ap. Virg. Æn. VIII, 657.

      148. _Cryxo_ ex emend. N. Heins. recepit Drak. _Crixo_ scripti et
      edd. antt. In recent. _Chrixo_ et _Chryxo_. Forte leg. _Brixo_, a
      _Brixello_, Boiorum opp. in Gallia Cispad.
      150. Vulgatam distinct. _membra Ipse tumens, atavi B._ mutavit
      N. Heins. qui et _atavis_ pro _atavi_, et mox _in titulis_
      legendum monuit. Prius recepit Draken. quem secutus sum; _tumens
      satavi_ Med.

  Tarpeioque jugo, demens! et vertice sacro
  Pensantes aurum Celtas umbone gerebat.
  Colla viri fulvo radiabant lactea torque,
  Auro virgatæ vestes, manicæque rigebant                          155
  Ex auro, et simili vibrabat crista metallo.

    153. Vid. ad I, 407.
    --_umbone_, clipeo, qui Gallis oblongus est.
    --_gerebat_ insculptos.
    154. Hæc sublecta Virg. Æn. VIII, 659 sqq., ubi vid. Heyne.
    Comparant etiam Æn. IV, 138 sq.; VI, 144.
    --_Colla lactea_, ut XVI, 520 et ap. Virg. Æn. VIII, 660; X, 137,
    alias _nivea_, _marmorea_, _eburnea_, etc.; conf. N. Heins. et Drak.
    ad XII, 245, 246; Jani et Bentl. ad Hor. Od. I, xiii, 2.
    --_fulvo_, aureo.
    [155.] De _vestibus virgatis_, ῥαβδωτοὶς (nobis _gestreifte
    Gewander_), cf. Diodor. V, 30; XII, 21; Burm. ad Val. Fl. II, 159,
    et, quos Drak. laudat, VV. DD. ad Virg. Æn. VIII, 660; Scalig. ad
    Varr. L. L. p. 67; Salmas. ad Vopisc. Carin. c. 20; Spanh. ad
    Callim. H. in Dian. v. 12; Jungerm. ad Polluc. VII, §, 53. Perperam
    Lefeb. exponit gall. _galonnees_, a _virga_, _galon_, germ. _Band_,
    _Borte_.
    156. _crista_ non λοφος, sed κόρυς, quod inutili eruditionis
    adparatu probat Daniel Heinsius.
    --_vibrabat_, vid. ad I, 539. 157. _Camertes_, seu _Camerini_,
    Umbri, quorum urbs Camers, seu Camerinum (hod. _Camerino_) in
    montibus qui Picenum ab Umbria dirimunt.

      153. _gerebat_, non _ferebat_, Col. et Put.
      156. _rubrabat_ Ox. _rutilabat_ ed. Nutii Antwerp.


    Sternitur inpulsu vasto perculsa Camertum
  Prima phalanx; spissæque ruunt conferta per arma
  Undæ Boiorum: sociata examina densent
  Infandi Senones; conlisaque quadrupedantum                       160
  Pectoribus toto volvuntur corpora campo.

    159. _Undæ_ ut ap. Virg. Ge. II, 462; Juv. III, 244; Stat. Th. II,
    224, et aliis locis, a Drak. cit. Sic quoque _torrens_ XIII, 760, et
    _undans vulnus, unda sanguinis_, etc.; X, 240, 245.
    160. _Infandi Senones_, cf. I, 624 sq.

      159. _et sociata_ conj. N. Heins.
      --_densent_ scripti et priscæ edd. vid. Intpp. ad Virg. Georg. I,
      248, 419; Æn. VII, 794; X, 432; XI, 650; XII, 264; Bentl. et Jani
      ad Horat. Od. I, xxviii, 19; Creech. ad Lucret. I, 393, et, quos
      Draken. laudat, Gifan. Ind. Lucret., Prisc. Gramm. VIII, p.m.
      336; Heins. ad Ovid. Met. XIV, 369; et Fast. III, 820; ad Val. Fl.
      III, 207; VII, 629; ad Claud. Cons. Hon. IV, 325; et ad Prudent.
      Cathemer. hymn. V, 53. Vulgatum _densant_ primus Wolf. Basileæ
      edidit.

  Arva natant, altusque virum cruor, altus equorum
  Lubrica belligeræ sorbet vestigia turmæ.
  Seminecum letum peragit gravis ungula pulsu,
  Et circumvolitans tetros a sanguine rores                        165
  Spargit humo, miserisque suo lavit arma cruore.
  Spicula prima, puer, tumidi, Tyrrhene, Pelori
  Purpureo moriens victricia sanguine tingis.

    162. Deformitas rei nimis fere ad vivum resecatur.
    --_natant_, cruore submersa sunt, Drak.
    163. _sorbet_, abscondit, ita replet, ut conspici et cognosci
    nequeant. Propr. vestigia sorbent cruorem. Durior, judice Drak.
    locutio, quam alibi non notavit. Cf. tamen Lucan. III, 261; IV, 100.
    164. _letum peragit_, eos prorsus necat.
    165. Verba Maroniana Æn. XII, 339.
    167, 168. Sensus est, quod Drak. jam monuisse video, Tyrrhenum
    tubicinem, adhuc _puerum_, h.e. juvenem (vid. ad III, 608), occisum
    esse a Peloro juvene, qui nunc _prima spicula_ miserit, vel primum
    ad bellum venerit. Barth. Cell. et alii _puerum_ male exponunt
    filium Pelori: tum _spicula prima_ essent, quæ primum in hoc bello
    conjecta sunt. Sed vid. v. 134.
    --_tumidi_ tibicinis, buccas inflantis, Cell. Sed est potius,
    superbi: nam tibicen h.l. Tyrrhenus esse fingitur, cujus nomen, æque
    ac Miseni ap. Virg. more poetarum (vid. ad I, 306, in V.L.)
    effictum, et quidem exquisite, quia Tyrrheni tubam invenere.

      166. _arma_ Put. Vulgo _ora_, et quidam _ore_.
      167. _dumidi_ Colon. _Numidæ_ emend. N. Heins. non improb. Drak.
      _Tyrrhena_ R. 2; _Tirena_ Put. _Thyrrhene_ ed. Lefeb.

  Nam tibi, dum stimulas cornu, atque in prælia mentes
  Adcendis, renovasque viros ad vulnera cantu,                   170
  Hæsit barbaricum sub anhelo gutture telum,
  Et clausit raucum letali vulnere murmur.
  At sonus, extremo morientis fusus ab ore,
  Flexa pererravit mutis jam cornua labris.

    169 seq. Comparant Virg. Æn. VI, 165; et cum v. 171, Æn. VII, 533.
    Sed observa h.l. operosum ornatum.
    173, 174. ≪Quumque caput caderet, carmen tuba sola peregit, Et,
    pereunte viro, raucum sonus ære cucurrit,≫ verba Ennii, ex quibus
    hunc locum, et Stat. Th. XI, 55 (ubi vid. Barth.), desumtum notat
    Drak. qui etiam inf. XV, 473, ibique Sen. Thyest. 728 sq., et Iscan.
    b. Troj. V, 253 sq., comparat.

      169. _dum_, non _quum_, scripti et priscæ edd.
      174. _Flexa_ scripti, ut ap. Ovid. Met. I, 98, et Fast. IV, 181;
      Virg. Æ. VII, 513; Sen. Œd. 733; Draken. Vulgo _Fessa_, prob.
      Dausq. ut sit viribus destituta, flatore ipso conatum destituente.
      Male!

  Cryxus Picentem Laurumque, nec eminus ambo;                      175
  Sed gladio Laurum; Picenti rasilis hasta,
  Ripis lecta Padi, letum tulit: avia namque
  Dum petit, ac lævo meditatur fallere gyro,
  Hasta viri femur et pariter per anhela volantis
  Ilia sedit equi, et geminam dedit horrida mortem.                180

    176. _rasilis_, polita, ξεστὸς.
    178. Cf. Virg. Æn. X, 885.

      175. _ambos_ corrig. Barth. Adv. VI, 3. Sed _ambo_ est ant. accus.
      ut XVII, 427, ubi Draken. laudat Serv. (add. Pier. et Heins.) ad
      Virg. Ecl. VI, 18; Ge. IV, 88; Æn. XII, 342; Gronov. ad Liv. VIII,
      3; XXXV, 21.
      176. _Dat gladio Laurum_ conj. Barth. _Sed gladius Lauro_
      N. Heins. At nihil h.l. deest, modo subintell. ἀπὸ κοινοῦ
      _occidit_, vel simile verbum; vid. Gronov. l.c.
      179. _femore_ coll. I, 540, suspic. N. Heins. qui plura exempla
      congessit ad Ovid. Met. XV, 162. Sed τὸ _per_ ad utrumque
      substant. referri potest; _per nuda_ Col. et R. 2; quod recepit
      Lefeb. non improb. N. Heins.
      180. _et_, quod in Put. est, vulgo omittitur.

  Idem, sanguinea Venuli cervice revellens,
  Sternit præcipitem tepido te, Farfare, telo;
  Et te sub gelido nutritum, Tulle, Velino,
  Egregium Ausoniæ decus, ac memorabile nomen,
  Si dent fata moras, aut servent fœdera Pœni.                     185

    182. _Farfare_, a Farfaro, seu Fabari (hod. _Farsa_), Sabinorum fl.
    vid. ad I, 306, in V.L.
    183. _Velinus_ amnis et lacus in Sabinis, nunc _Lago di Rieti_, quia
    Reate urbs adjacet; _gelido_, quoniam inter montium juga est. Cf.
    Heyne ad Virg. Æn. VII, 517, et ibid. Exc. VIII, ad v. 712.
    185. _dent_ et _servent_, pro dedissent et servassent.

      182. _tepido_ Col. et Ox. Vulgo _trepido_, vulgari variatione.

  Tum Remulum, atque olim celeberrima nomina bello
  Tiburtes Magios, Hispellatemque Metaurum,
  Et Clanium, dubia meditatus cuspide vulnus.

    187. Cf. V.L.
    --_Hispellum_, urbs Umbriæ, in qua etiam _Metaurus_ fl. unde
    _Metauri_ nomen ductum, cf. ad VII, 486, et VIII, 457.
    188. _cuspis dubia_, quod Drak. recte contra Barth. Adv. VI, 3,
    monet, non est utrimque acuta, ut _anceps ferrum_ et _securis_, quæ
    ἀμφίτυπος Q. Calabr. I, 158, dicitur, sed, quam manu tenet homo
    dubitans et secum deliberans, quem primum inpetat, ut _dubia cœna,
    fames, ala, arcus_ ap. Terent. Phorm. II, ii, 28; Hor. Serm. II, ii,
    77; Sen. Thyest. v. 715; Val. Fl. I, 401; IV, 527, ubi vid. Burm.
    Ernesti emend. _haud dubia meditatus c. v._ Nec tamen damnat
    vulgatam lectionem, quam ita interpretatur: Cryxus collimans, et
    cuspidem studiose dirigens; nam qui collimat, is meditatur veluti
    vulnus, et adhuc dubius est, feriat scopum, nec ne. Rationem Drak.
    quam nos sequuti sumus, improbat V. Cl. quod hic sensus in Cryxum
    non cadat, qui non unum præcipue, sed omnes trucidasse dicatur. Enim
    vero verba nostra commode referri possunt ad magnam hostium
    multitudinem; quam qui adgreditur, ambigere solet, quem primum armis
    petat. Malim tamen _meditatum_ legere, de quo vid. Varias lectiones.

      182. _tepido_ Col. et Ox. Vulgo _trepido_, vulgari variatione.
      186. _Remulum_ Parm. Junt. Ald. Gryph. Nut., ut apud Virg. Æn.
      lib. IX, v. 360, 593, 633; XI, 636. Vulgo _Romulum_.
      187. _Tyburtes_ Dausq. Lefeb. et alii. _Magios_ e scriptis, R. 3,
      et Parm. revocavit N. Heins. Vulgo _Tiburtes magnos_. Poeta autem,
      ut v. 184, gentem Tulliam. ita h.l. fratres Tiburtes respexit,
      Tiburnum, seu Tiburtum, Coram et Catillum, seu Catilum, Amphiarai
      filios, olim _bello_ Æneæ _claros_, et _Tiburis_ (_Tivoli_) prope
      Anienem conditores, de quo conf. v. 224, 225; VIII, 364; Heyne
      Exc. VIII, ad Virg. Æn. VII, 670 sqq. Cluver. Ital. ant. p. 958;
      Solin. c. 2; Jani ad Horat. Od. I, vii, 13; xviii, 2; II, vi, 5;
      _Hispellatesque M. Et Clanium_ conj. N. Heins. et recepit Lefeb.
      _Metaurum_ Colon. _Mataurumque_ Put. vid. ad VII, 486. Vulgo
      _Metaurumque_. Tum versus est hypermetros, ut XVII, 400, et passim
      ap. Virg. Ovid. aliosque.
      188. _Clanium_ Col. vid. not. ad VIII, 535. _Davium_ R. 3; Parm.
      Med. Vulgata lectio _Damum_ debetur Marso; _meditatum_ emend.
      Barth. Adv. VI, 3, et recepit Lefeb. ut non ad Cryxum, sed ad
      Clanium referatur, qui, dum ferire dubitat, ipse ictum recipit.
      Non male, judice etiam Drak.


    Nec locus est Tyriis belli, pugnæve, sed omnem
  Celticus inplevit campum furor: inrita nulli                     190
  Spicula torquentur, statque omne in corpore ferrum.
  Hic inter trepidos inmane Quirinius audens,
  Cui fugere ignotum, atque invicta mente placebat
  Rebus in adversis exceptum pectore letum,
  Cuspide flammat equum, ac dispergit gæsa lacerto;                195
  Si reserare viam, atque ad regem rumpere ferro
  Detur iter; certusque necis petit omnibus ausis,
  Quod nequeat sentire, decus: cadit inguine fosso
  Teutalus, et vasto quatitur sub pondere tellus.

    190, 191. Drak. bene comparat Stat. Th. VIII, 419.
    194. Conf. ad V, 594.
    195. _Cuspide flammat_, calcaribus incitat; _gæsa_, ut I, 629.
    196. _rumpere iter_, cf. ad I, 54.
    --_regem_, Cryxum, ducem Boiorum, ut _tyranno_, v. 709, et βασιλῆα
    Iliad. π, 660. _Reges_, βασιλεῖς, ἄνακτες, dicuntur omnino potentes
    et divites, deinde duces et heroes, regio inprimis sanguine orti, ut
    rex _Æneas_, etc., etiam Dii, ut ἄναξ Ἀπόλλων.
    198. _decus_ occisi Cryxi, _quod_, cujus fructus, _nequeat sentire_,
    percipere, quia _certus necis_ erat.

      191. _omni_ volebat Modius.
      198. _sancire_ conj. N. Heins.

  Obcumbit Sarmens, flavam qui ponere victor                       200
  Cæsariem crinemque tibi, Gradive, vovebat
  Auro certantem, et rutilum sub vertice nodum.
  Sed Parcæ intonsa non exaudita voventem
  Ad Manes traxere coma: per candida membra
  It fumans cruor, et tellus perfusa rubescit.                     205

    200 sq. Sarmenti Gallo apte adfingitur votum Germanis usitatum, de
    quo vid. Cluver. ant. Germ. et Lips. ad Tac. Hist. IV, 61, et Germ.
    c. 31, _victor_ si foret.
    --_ponere_, ἀνατιθέναι, consecrare. D. Heins. et Lefeb. male
    exponunt, suspendere in arbore, quæ inde _capillata_, vel
    _capillaris_ dicta, teste Festo. Ad eam non nisi Vestalium virginum
    capillus deferebatur, vid. Plin. XVI, 44, seu 85.
    202. _Nodus_ κορώνη γένος ἐμπλοκῆς. D. Heins.
    --_nodum rutilum_, rutili crinis, (qualis Gallis est, de quo vid.
    Liv. XXXVIII, 17, et sup. ad III, 608) nisi malis de _aureo nodo et
    circulo_ adcipere, de quo vid. Heyne ad Virg. Æn. X, 138, et IV,
    138; conf. ad II, 78, in V.L.
    --_sub vertice_, posteriore, circa occiput. Commentarii loco sint
    verba Tac. Germ. c. 38. ≪Insigne gentis, obliquare crinem, nodoque
    substringere... horrentem capillum retro sequuntur, ac sæpe in ipso
    solo vertice religant,≫ vid. ibi Intpp.
    203. _non exaudita_ a Marte _voventem_, vanum irritumque votum
    nuncupantem.
    205. _It cruor per membra_, ut VIII, 186; XII, 243, et ap. Virg. Æn.
    IX, 434. Confer Draken. ad XI, 396; Heins. et Burmann. ad Valer.
    Flacc. II, iii, 233; IV, 217; VI, 724.

  At, non tardatus jaculo obcurrente, Ligaunus
  Inruit, adversumque viro rotat obvius ensem,
  Et ferit insurgens, humero qua brachia lenti
  Adnectunt nervi, decisaque vulnere læva
  Laxatis paulum moribunda pependit habenis;                       210

    206. Ligaunus Quirinii manum, Vosegus collum amputat.
    207. _adversum ensem_, ut IX, 626, vid. Burmann. ad Valer. Flacc.
    lib. VI, v. 256.
    208. _insurgens_, vid. ad v. 610.
    209. _vulnere_, ictu.
    210. Conf. Virg. Æn. X, 341.

      206. _Ligaunus_ scripti. _Licaunus_ et _Lycaunus_ in editis.
      _Lygaunus_ ed. Lefeb. qui Celticam putat esse vocem, quæ _nigrum_
      et _corvum_ significet.
      209. _dextra_ scripti, R. 3; Parm. Med. Sed _læva_ frenum regi
      monet Drak. coll. v. 416; Sen. Hippol. 1259, et Barth. ad Stat.
      Silv. I, i, 37. Has autem voces sæpius a librariis permutari docet
      Gron. ad Sen. l.c. et ad Liv. XXXIII, 9. At manus quoque
      simpliciter _dextra_ dicitur.

  Dumque micans tremulo conatu lora retentat,
  Flectentem adsuetos imitatur nescia frenos.
  Demetit aversi Vosegus tum colla, jubaque
  Suspensam portans galeam, atque inclusa peremti
  Ora viri, patrio Divos clamore salutat.                          215

    211. Ludit exemplo Virg. Æn. X, 396 (ubi vid. Intpp.), ut alii, v.c.
    Ovid. Met. V, 117; VI, 558 seq. quem contulit Drak.
    --_micans_, ut V, 285, et Virg. Æn. X, 398, tremens, palpitans.
    --_retentat_, retinet, vel potius iterum tentat, ut in simili loco
    Ovid. Met. V, 117; cf. Burm. ad Val. Fl. III, 97.
    213. _Demetit_, ut ἔκειρε dixit Sophocl. Ajac. 55, et Apollon. III,
    415; ἤμησε Hesiod. Theog. 181; ἐθέρισε et ἀπέθρισε Anthol. L. III,
    et alibi. Cf. Drak. ad X, 147; (ubi ex Hom. Iliad. λ, 67, hujus
    locutionis colorem ductum putat) Cerda ad Virg. Æn. X, 513; Heins.
    ad Ovid. Met. V, 104; Burm. ad Val. Fl. III, 670.
      [“X, 147” recte X, 146]
    215. Victor exsultabundus exclamat in ipso prælio et ἐπινίκιον, vel
    pæana et hymnum canit, more heroum. Cf. v. 262; X, 231, XV, 691;
    Virg. Æn. X, 738, ubi vid. Heyne.  [“XV, 691” recte 688]

      213. _Vesegus_ Ox. et Put. _Vesogus_ Parm. Vulgo _Vesagus_, et
      _Vosegus_ Colon., quem secutus sum, etsi admodum probabilis est
      emend. N. Heins. _Vogesus_, quam Drakenb. et Lefeb. recepere.
      Corruptela forte inde orta, quod Vogesus Galliæ mons, unde nomen
      ductum videtur, scriptoribus medii ævi, v.c. Venant. Fort. VII, 4,
      et Gregor. Turon. _Vosagus_ et _Vosacus_ dicebatur. Apud Cæs.
      B. G. IV, 10, _Vosego_ exstat in ed. Junt. et Oudend.


    Dumque ea Gallorum populi dant funera campo,
  Adcitas propere castris in prælia consul
  Raptabat turmas, primusque ruebat in hostem,
  Candenti sublimis equo: trahit undique lectum
  Divitis Ausoniæ juvenem, Marsosque, Coramque,                    220
  Laurentumque decus, jaculatoremque Sabellum,
  Et Gradivicolam celso de colle Tudertem,
  Indutosque simul gentilia lina Faliscos;

    218. _Raptabat_, ut _rapere_ passim, vid. Ind. et Virg. Æn. VII,
    725; X, 178.
    220. _Divitis Ausoniæ_, vid. Virg. Georg. II, 136... 166.
    --_Cora_, hod. _Core_, Latii opp. in Volscis, vid. Heyne ad Virg.
    Æn. VI, 776, et Cluver. Ital. ant. pag. 1017.
    221. _Laurentum_, vid. ad I, 110.
    --_decus_, electos juvenes.
    --_jaculatorem Sabellum_, vid. Heyne ad Virg. Æn. VII, 665.
    222. _Tuder_, seu _Tudertum_ (nunc _Todi_) opp. Umbriæ, in colle
    situm, cf. VI, 645; Plin. III, 14.
    --_Gradivicolam_, cf. VIII, 462, et, quem Drak. laudat, Gruter.
    p. 423, n. 1.
    223. _Faliscos_ in Etruria, qui _Æqui_ dicuntur VIII, 488, exemplo
    Virg. Æn. VII, 695, ubi vid. Heyne, et in Exc. VIII, ad Æn. VII, 722
    sq. _Faliscos_ populum, et _Falerios_ oppidum adpellant Livius et
    alii, sed urbem memorat Eutrop. I, 18, quæ hodie _Falari_ dicitur,
    vel potius _Civita Castellana_, vid. Fontanin. Antiq. Hortæ colon.
    Etrusc. pag. 80 (in Graev. Thes. Ant. Ital. T. VIII). De _linis
    Faliscis_ auctore Drak. consule Ulit. ad Grat. Cyneg. v. 40.

      220. _Coræque... decus_ malebat N. Heins.; et v. 223, _Indutosque
      humeris_; audacter et frustra; nam _simul_ pendet a verbo
      _trahis_.

  Quosque sub Herculeis taciturno flumine muris
  Pomifera arva creant Anienicolæ Catilli;                         225
  Quosque in prægelidis duratos Hernica rivis
  Mittebant saxa, et nebulosi rura Casini.

    224. Intell. Tibur, de quo vit. ad v. 187, in V.L.
    --_taciturno flumine_, Aniene, ut ap. Horat. Od. I, xxxi, 8. Cf.
    V.L.
    --_Herculeis muris_, ob cultum templumque Herculis, τὸ Ἡράκλειον,
    unde _Hercules Tiburtinus_ in marmorr. priscis memoratur; vid. quos
    Drak. laudat, Gruter. p. 49, n. 6; p. 1013, n. 3, et Rader. ad
    Martial. I, 13. Cf. etiam Strab. V, p. 164; Prop. II, xxxii, 5; IV,
    vii, 82.
    225. De _pomiferis arvis_ Tiburis, vid. Bentl. et Jani ad Horat. Od.
    I, vii, 14, et Sat. II, iv, 70, quosque Drak. jam citavit, Heins. ad
    Ovid. Amor. III, 6, 46, et Broukh. ad Prop. IV, vii, 81.
    226. _Hernica saxa_, cf. VIII, 391; Cluver. Ital. ant. p. 979, et
    Heyne ad Virg. Æn. VII, 684.
    --_duratos in rivis_, cf. Virg. Æ. IX, 603 sq.
    227. _Casinum_, seu _Cassinum_, Latii municipium (vid. Gruter. Insc.
    p. 351 et 431) in Volscis, trans Lirim.
    --_nebulosi_, in alto monte siti; Mars. ob viciniam Simbruinorum
    stagnorum; Dausq. Sed ea nimis distant. _Sub Casinum stativa
    habita_, Liv. XXVI, 9, non longe ab hodierno _Monte Cassino_.

      224. _taciturno murmure_ Oxon. Put. R. 3; Parm. Med. prob. Barth.
      Adv. VI, 3. Id quominus in contextum reciperem, vix mihi temperare
      potui. Vulgatam quidem lect. firmat Draken. auctoritate c. Colon.
      et ipsius Silii, qui inf. XII, 539, _leniter sine murmure labi_
      Anienem memorat. Sed is locus, nisi argutari velis, cum nostro
      facile conciliari potest. Præterea idem fluvius variis sæpe locis
      sine et cum murmure labitur, et ipse _Anio_, seu Anien
      (_Teverone_), leniter alias fluens, prope _Tibur_ de scopulo cum
      murmure ruit, unde _præceps_ dicitur Hor. Od. I, vii, 13 (ubi vid.
      Jani), et _murmur tumidamque rabiem_ ipsi tribuunt Prop. IV, vii,
      4; et Stat. Silv. I, iii, 21, ut taceam, de fluminibus poetas sæpe
      diversa prodere. Conf. Burm. ad Val. Fl. V, 180; Heyne Obss. ad
      Tibull. I, vii, 14; et ad Virg. Æn. I, 317. _Taciturno_ autem
      _murmure_ dici potest, ut _tacito rumore Mosellæ_ ap. Auson.
      Mosell. v. 22, laudatum a Drak. qui ad XI, 421, in his verbis
      acumen quoddam captatum putat, ut in _concordia discors_ ap.
      Lucan. I, 98; _discordia concors_ ap. Manil. I, 42, et in aliis,
      quæ notaverint Ciofan. ad Ovid. Met. I, p. 19; Victor. Var. Lectt.
      X, 12; Lambin. ad Hor. Od. I, xxxiv, 2; Intpp. ad Cic. Phil. I, 2;
      et Martin. var. lect. III, c. 9, 11. Sed simpl. lene murmur innui
      crediderim.
      225. _Anienicolæ_, non _Antenicolæque_, scripti, prob. N. Heins.
      ad h.l. et ad Ovid. Epist. IX, 141; quia et Maro Æn. VII, 672, et
      Noster VIII, 366, primam in _Catillo_ syllabam produxere, etsi
      corripuit Stat. Silv. I, iii, 100.

  Ibant in Martem terræ dominantis alumni,
  Damnati Superis, nec jam reditura juventus.
  Scipio, qua medius pugnæ vorat agmina vertex,                    230
  Infert cornipedem, atque instinctus strage suorum
  Inferias cæsis mactat Labarumque Padumque,
  Et Caunum, et multo vix fusum vulnere Breucum,
  Gorgoneoque Larum torquentem lumina vultu.

    228. _terræ dominantis_, Italiæ, etsi tum hoste tenebatur, unde
    immerito lectio videbatur suspecta Barth. Adv. VI, 3. Nec est, quod
    poetam ad sua tempora respexisse cum Drak. censeas.
    230. _medius vertex pugnæ_, media acies, similis fluctuum rapido
    vertici, naves voranti. Conf. Virg. Æneid. lib. I, v. 117, et ad
    II, 555.
    232. Confer v. 261; XV, 823; Virg. Æneid. lib. X, v. 519 seq., ubi
    vid. Heyne.
    233. _fusum_, vid. ad II, 113.
    234. _Gorgoneo_ exquisite pro torvo, seu obliquo, ob iram et
    furorem. Cf. Virg. Æn. VIII, 438, ubi vid. Intpp.

      228. _mortem_ conj. Burm. quod arridet Drak., qui argutam tum et
      elegantem in hoc versu obpositionem inesse putabat.
      230. _notat_ Put. R. 3; Parm. Med. unde _rotat_ conj. N. Heins.
      Vulgatum confirmat Drak. locis Virg. Æn. I, 117. et Val. Fl. VIII,
      332; _vertex_, non _vortex_, scripti et priscæ edd. cf. ad III,
      475.  [“ad III, 475”: in Not.]
      233. _Caunum_, non _Camum_, Col. Caunus Hispaniæ mons ap. Liv. XI,
      50; _vix visum_ in mentem veniebat Burm. _Breucum_ Col. Vulgo
      _Brennum_, unde _Breunum_ conj. Lefeb., quia _Breuci_ in Pannonia
      fuere, _Breuni_ vero inter Alpinas gentes. Sed hi Alpium
      Rhæticarum incolæ varie scribuntur, _Brenni_, _Breuni_, _Brenci_,
      _Breuci_, _Breones_, _Briones_: vid. Casaub. ad Strab. IV, p. 142,
      et Intpp. ad Hor. Od. IV, xiv, 11; Plin. III, 25; Suet. Tib. 9;
      Flor. IV, 12, pr.

  Occidis et tristi, pugnax Lepontice, fato:                       235
  Nam dum frena ferox objecto corpore prensat,
  Atque æquat celsus residentis consulis ora
  Ipse pedes, frontem in mediam gravis incidit ensis,
  Et divisum humeris jacuit caput: at Batus, amens
  Qui luctatur equo, parmaque incursibus obstat,                   240
  Ictu quadrupedis fulva porrectus arena
  Elisa incussis amisit calcibus ora.

    239. _caput jacuit_ in _humeris_, ut ap. Virg. Æn. IX, 754, 755.
    242. _amisit ora calcibus_, h.e. calcibus equi Scipionis conculcatus
    adeo est, ut confusis lineamentis nosci non potuerit, quis foret,
    Drak. coll. IX, 397 sq., et Luc. II, 167.

      235. _Occidit, tristi pugnas L. f._ quidam Marsum secuti; _pugnax_
      scripti cum Parm. et Med. Vulgatum _pugnans_ debetur Martino
      Herbip. _Leopontice_ Nut. Sed Lepontii populus Alpinus in Rhætia;
      vid. Plin. III, 20.
      236. _prensat et æquat_ scripti cum R. 3, Parm. Med. Vulgo
      _prensas_ et _æquas_; non male.
      238. _occidit_ Put. Tell. R. 3; Parm. Hinc _accidit_ scribendum
      videbatur N. Heins. ad h.l. et ad Ovid. Fast. V, 360.
      239. _at Batus_ Col. _ad Batus_ R. 2; _Achbatus_ Put. _Achutus_
      Ox. _Acatus_ R. 3; _Arcatus_ Parm. Vulgo _Abbatus_. 240. _Ut
      luctatur_ malebat N. Heins.

  Perfurit Ausonius turbata per æquora ductor,
  Ceu Geticus Boreas, totum quum sustulit imo
  Icarium fundo victor mare; navita vasto                          245
  Jactatur sparsus lacerata classe profundo,
  Cunctaque canenti perfunditur æquore Cyclas.

    243 sqq. cf. ad I, 468 sq., ubi _Ægæum mare_ pro quovis mari
    procelloso; sed cum dilectu positum, ut h.l. _Icarium_, pars Ægæi,
    inter Samum et Myconum, ab Icaria ins. quam adluit, sic adpellata,
    ut _Myrthoum_, _Carpathium_, etc.
    247. _Cuncta Cyclas_, omnes Cyclades insulæ; cf. ad I, 472, et Hor.
    Od. I, i, 15; _Luctantem Icariis fluctibus Africum_, etc.

      244. Vulgg. _gelidus Boreas_, ut passim ap. poetas. Sed _Geticus
      Boreas_ Oxon. et Put. quod exquisitius est, ut _Sarmaticus_,
      _Edonus_, _Scythicus_, _Arctous_, _Hæmonius_, _Odrysius Boreas_.
      Cf. Gron. Obss. IV, 17.
      245. _Icaru_ Tell. _Irarum_ Ox. R. 3; Parm. Med. unde _Iratum
      mare_, h.e. turbatum conj. N. Heins. non improb. Drak. quia
      Africo, non Boreæ imperium in mare Icarium tribuunt Hor. Od. I, i,
      15, et alii. Sed vid. not. Si quid mutandam, legerem _rector_ pro
      _victor_; ut _arbiter_ et _dux Hadriæ_ ap. Horat. Od. I, iii, 15;
      III, iii, 5.


    Cryxus, ut in tenui spes, exiguumque salutis,
  Armat contemtu mentem necis: horrida barba
  Sanguinea rutilat spuma, rictusque furentis                      250
  Albet, et adfuso squalent a pulvere crines.
  Invadit Tarium, vicino consule pugnas
  Miscentem, sævisque virum circumtonat armis.

    250, 251. Horrida facies hominis desperatis rebus sævientis. Cf.
    v. 277 seq., et V, 434 seq.
    --_Sanguinea spuma... Albet_, ut _canens cruor_ I, 424. Spumat
    furore, sed _spuma rutilat_ sanguine cæsorum, qui de sua quoque
    barba destillat. Lenz.

      248. Huic versui vulgo subjungitur alius, _Jam videt esse suæ
      mortemque adstare propinquam_, quem tamen non agnoscunt scripti et
      edd. ante Juntinam, quare tanquam a Nicandro procusum omisi cum
      Lefeb. Saltem _esse super_ Burm. et _instare_ N. Heins. scribendum
      videbatur.
      251. _adfuso_, non _effuso_, scripti, de quo verbo plura
      disputavit N. Heins. ad V, 66; VI, 572, 686; et ad Val. Fl. I,
      762.
      252. _Darium_, vel _Clarium_ Colon. _Tarrum_ quædam edd. _Marium_
      conj. N. Heins. ut sit Rom. nomen. _Dasium_ (vid. ad XIII, 32),
      vel _Clanium_ (quo tamen nomine Silius jam sup. v. 188, usus est)
      tentabat Drak. Sed idem _Tarium_ quoque notum in Italia nomen
      fuisse, ex Plin. XVIII, 6, et Sen. de Clem. I, 13, probat.

  Volvitur ille solo: nam pronum effundit in armos
  Fata extrema ferens abies, rapiturque pavore                     255
  Tractus equi, vinctis connexa ad cingula membris.
  Longa cruor sparso linquit vestigia campo,
  Et tremulos cuspis ductus in pulvere signat.

    255... 257. Tarius, Cryxi hasta equo dejectus, cingulo illius
    impeditur, et sic, membris ad connexa cingula vinctis, ab equo per
    terram trahitur, Drak. Male Barth. Adv. VI, 3, ex h.l. colligit,
    veteres, ut eo firmius equis hærerent, cingulis sese eorum
    adligasse.
    --_abies_, ut ἐλάτη ap. Hesiod. Scut. Herc. 188, 190. Sic et μελία,
    _fraxinus_ et _taxus_; vid. Ind.
    --_Fata ext. ferens_, ut _fatifera_, _letifera tela_.
    --_pavore equi_, ab equo consternato.
    258. _ductus signat_, sulcos facit; conf. Virg. Ge. III, 171, et Æn.
    I, 478.
    --_Tremula_ proprie est hasta. Lenz. comparat Stat. Theb. VII, 595,
    596; XI, 514.

      257. _linquit_, non _liquit_, Col.

  Laudabat leti juvenem, egregiosque parabat
  Ulcisci consul manes, quum dira per auras                        260
  Vox venit, et Cryxum ferri clamoribus audit,
  Haud notum vultu: surgit violentior ira
  Comminus, atque oculos optato in corpore figit.

    259. _Laudabat leti_, ἐμακάρισε τοῦ θανάτου, D. Heins.
    261. _Vox dira_, magna, ingens. Cf. VIII, 384, et Heyne ad Virg. Æn.
    VIII, 350; IX, 185.
    --_ferri_, φέρεσθαι, se ferre, incedere, inruere, ut I, 65, 497,
    521; II, 527; inf. v. 519; V, 492; VIII, 72; XIV, 317. (cf. Burm. ad
    Virg. Æn. V, 373), vel ferri in cælum, tolli ad cælum, efferri,
    celebrari, _clamore_, adclamatione et plausu laudantium, vid. ad
    v. 215.
    --_dira vox_ clamantium, Cryxum adesse, et consul _clamore_ suorum
    _audit_, cognoscit, Cryxum _ferri_, inruere. Lenz.
    262. _surgit_ ei _violentior ira_, ut _sævæ jamque altius iræ
    Dardanio surgunt ductori_ ap. Virg. Æn. X, 813.

      260. _auris_ Ox. et R. 2, _aures_ Put. quod placet Lefeb. non
      mihi. Conf. X, 366, ubi Drak. conf. XIII, 283; XVII, 42; Virg. Æn.
      IX, 112.
      262. _iræ_ malebat N. Heins. quia Silius secundos casus amat. Sed  vid. not.

댓글 없음: