Punicorum Libri Septemdecim 19

Punicorum Libri Septemdecim 19

443, 444. Præclare terror etiam _amni_ (_Ticino_) tribuitur, isque     strepitum currus _audire_ fingitur; vid. ad I, 49; III, 463; et cf.     Virg. Æn. XI, 405.       440. _incenso_ volebat Burm.     Ductorem Ausonium telis Garamantica pubes                      445   Cinxerat, et Tyrio regi nova dona parabat,   Armorum spolium, et rorantia consulis ora.   Stabat Fortunæ non cedere certus, et acri   Mole retorquebat crudescens cædibus hastas.   Jamque suo, jamque hostili perfusa cruore                        450   Membra madent: cecidere jubæ, gyroque per orbem   Artato, Garamas jaculis propioribus instat,   Et librat sæva trajectum cuspide ferrum.     445. Scipionem cinxerant Pœni.     447. _rorantia_ sanguine, roris instar guttatim destillante, ut ap.     Virg. Æn. VIII, 645, et XI, 8; et inf. VII, 181, 324; X, 263.     448. _acri mole_, vi, vel multitudine, vel etiam magnitudine, vid.     Ind. et Gronov. Obss. I, 21.     449. _crudescens_, crudior, h. crudelior, sævior factus,     exacerbatus, ut XI, 89, et contra _molliri_, vel _mitescere_. Cf.     Virg. Æn. VII, 788; XI, 833, et vid. sup. ad I, 405 et 432.     451. _cecidere jubæ_, crista galeæ, vel galea ipsa capite delapsa,     aut ab hoste dejecta est; Lenz, qui tamen id h.l. languere     existimat, et ingeniose conj. _cecinere_ tubæ, ut Numidæ signo dato     Scipionem undique jaculis petierint.     --_gyroque per orbem Artato_, vid. Heyne ad Tibull. IV, i, 94.       453. _trajectum_ Col. non improb. N. Heins. quem vid. ad Virg. Æn.       X, 587. Hoc in contextum recepi cum Lefeb., qui vulgatum lect.       _conjectum_ sine sensu, et mentem poetæ hanc esse putat: librat       ferrum, quod trajicit sua cuspide.     Hic puer ut patrio defixum corpore telum   Conspexit, maduere genæ, subitoque trementem                     455   Conripuit pallor, gemitumque ad sidera rupit.   Bis conatus erat præcurrere fata parentis,   Conversa in semet dextra: bis transtulit iras   In Pœnos Mavors: fertur per tela, per hostes   Intrepidus puer, et Gradivum passibus æquat.                     460     454 seq. Similis locus Maronis de Lausi in Mezentium patrem pietate,     Æn. X, 789 sq. Conf. etiam Æn. lib. X, 680, 686. Ipsa historia satis     nota vel ex Liv. lib. XXI, 46; Flor. II, 6; Senec. de Ben. III, 33;     et Polyb. X, 3, pag. 804, edition. Gronovii, ubi decimo septimo     ætatis anno Scipio Africanus patrem servasse dicitur. Nam _puer_     vers. 130 et 460; est juvenis; vid. ad III, 608.     456. _gemitum rupit_ vid. ad I, 95.     457. _Bis... bis_, ut ap. Virg. Æn. VI, 32. Alias _ter... ter_ ut     VIII, 156; Æn. IV, 690; Τρὶς μὲν ἐπειρήθη, τρὶς δ᾽ ἔσχετο Apollon.     III, 654.   Continuo cessere globi, latusque repente   Adparet campo limes: metit agmina tectus   Cælesti clipeo, et sternit super arma jacentum   Corporaque auctorem teli, multasque paternos   Ante oculos animas, optata piacula, mactat.                    465     461. _Latus limes_ sumtus e Virg; Æn. IX, 323, et X, 513; ubi vid.     Heyne. Conf. inf. IX, 379, 610, et ad V, 269.     462. _metit_ ut v. 213.     463. _Cælesti_, Martis.     464. _auctorem teli_, qui patrem vulneraverat; _piacula_, in     ultionem patris vulnerati. Ern.       464. Ita scripti cum Parm. et Med. nec est, quod _fertur super       ipsa jacentum Corpora_ cum Livineio substituamus; _Corpora       auctorem_ in ed. Marsi errore typogr. unde _Corpora et auctorem_       emend. Martin. Herbip. quem reliqui editt. secuti sunt: quod jam       monuit Drak.   Tunc, rapta propere duris ex ossibus hasta,   Innixum cervice ferens humeroque parentem,   Emicat: adtonitæ tanta ad spectacula turmæ   Tela tenent; ceditque loco Libys asper, et omnis   Late cedit Iber: pietasque insignis et ætas                      470   Belligeris fecit miranda silentia campis.   Tum celso e curru Mavors, ≪Carthaginis arces   Exscindes, inquit, Tyriosque ad fœdera coges.     466. Nemo facile erit, cujus animus dulcedine hujus loci non     tangatur, eaque pietate percutiatur, qua h.l. et hostes percussos     videmus. Poetæ autem animo et oculis obversabatur Lausus ap. Virg.     Æn. X, 800, et Æneas Æn. II, 721 sq. quem similiter a Græcis,     pietate ejus obstupefactis, incolumem esse dimissum memorant,     a Drak. laudati, Auctor de Orig. Gent. Rom. c. 9, et poeta in     Anthol. Gr. I, 87, Epigr. 2; Cf. IX, 432; Lycocophr. 1264 seq. et     Sophocl. ap. Dionys. Hal. I, 48.     467. _Emicat_, ex acie profugit. Conf. ad II, 238.     471. _Belligeris campis_, passive, in quibus bellum geritur.     472. seq. Ingeniose usus est loco Virg. Æn. IX, 638 sq. ubi Apollo     minus opportune, quam h.l. Mars, juvenem laudat et adhortatur.       467. _Innisum_ scripsit Lef. Vid. ad II, 123; _Innexum_ quædam       exemplaria, teste Dausq.   Nulla tamen longo tanta exorietur in ævo   Lux tibi, care puer: macte, o! macte indole sacra,               475   Vera Jovis proles; et adhuc majora supersunt:   Sed nequeunt meliora dari.≫ Tum nubila Mavors   Ætheraque, emenso terras jam sole, capessit,   Et fessas acies castris clausere tenebræ.     474. _tanta lux_, tam felix dies, qui tantæ tibi laudi esse possit,     quam hic, quo patrem servasti.     --_longo in ævo_; non constat, quonam ætatis anno mortuus sit Scipio     Afric. v. Liv. XXXVIII, 56, et XXXIX, 52; anno LVI putabat Vellei.     II, 4.     475. _macte_, vid. Heyne ad Virg. Æ. IX, 641, et Burm. ad Val. Fl.     VI, 547. Repetitio vocis adfectui egregie convenit.     --_indole sacra, Vera Jovis proles_; nam Scipio Afric. ex Jove, in     anguem mutato, et Pomponia natus vulgo credebatur; quam divinæ     originis famam, quum tantus vir esset, consequebatur, et ipse,     Alexandri exemplo, augebat. Cf. XV, 187; VII, 148; et inpr. XIII,     615 sq. 642 sq. Liv. XXVI, 19; Gell. VII, 1; Plut. vit. Scip. et     Plin. VII, 9; XXVI, 43.     476. _majora_, virtutis documenta; _meliora dari nequeunt_,     insignius generosæ indolis pietatisque exemplum a te edi, vel ejus     declarandæ optatior occasio et facultas tibi dari non potest.       474. _longe_ Put. quod non spernendum putat Lefeb.     Condebat noctem devexo Cynthia curru,                          480   Fraternis adflata rotis, et ab æquore Eoo   Surgebant roseæ media inter cærula flammæ.   At consul tristis, campos Pœnisque secundam   Planitiem metuens, Trebiam collesque petebat.     480. _Condebat noctem_, finiebat, _Cynthia_ h.e. Luna, _curru     devexo_, cursu declivi, nocte jam exacta.     481. _adflata rotis_, equis, et _roseæ flammæ_ vid. ad I, 578.     --_Fraternis_ conf. VIII, 175; Virg. Ge. I, 396.     483. _campos... metuens_, quia Pœnus equitatu melior erat, Drak.     Conf. Liv. XXI, 47, pr. et 48; Polyb. III, 66, pr. et 67, extr.       480. _cornu_ Parm. non improb. N. Heins.       484. _evadens_, vel _vitans_, vel _evitans_, vel denique _campo P.       secunda Planitie cedens_ frustra tentabat N. Heins.   Jamque dies rapti cursu navoque labore,                          485   Et medio abruptus fluitabat in amne solutis   Pons vinclis, qui Dardanium transvexerat agmen,   Eridani rapidas aderat quum Pœnus ad undas.     485. A Scipione ≪castra ab Ticino mota, festinatumque ad Padum est,     ut ratibus, quibus junxerat flumen, nondum resolutis, copias     trajiceret... Hannibal transire non potuit pontem, ut extrema     resoluta erant, tota rate in secundam aquam labente≫, Liv. et Polyb.     ll. cc.     --_dies rapti_, quibus raptim iter fecerant. Conf. ad I, 569.     488. _Eridani rapidas undas_ Conf. Virg. Ge. I, 481 sq.       485. _raptus_, ut intercursantes acies diem sibi non senserint       eripi, vel _actus_ conj. Dausq. Utrumque ab h.l. alienum;       _vanoque_ Col. Put. R. 3; Parm. Med. unde _navo_ emend. N. Heins.       quod cum Drak. et Lefeb. recipere non dubitavi; vid. ad I, 549.       Vulgo _varioque_.       487. _prævexerat_ Put. unde _travexerat_ suspic. N. Heins. prob.       Drak. qui laudat Gronov. ad Liv. XXXII, 6. Sic mox v. 492;       _travehat_ in scriptis, _tramitto_ sup. v. 347; inf. VII, 383;       VIII, 552; XII, 460.   Dumque vada et molles aditus, per devia flexo   Circuitu petit, et stagni languentia quærit,                     490   Interdum rapta vicinis saltibus alno   Flumineam texit, qua transvehat agmina, classem.     489. _aditus molles_, vada, transitus faciles, ut _clemens clivus_     I, 274; Drak. qui laudat Ovid. Fast. III, 13; Claud. in Rufin. II,     102, et in Apono v. 12. Conf. Burm. ad. Val. Fl. VI, 239.     490. _Circuitu_ vid. Liv. l.c.     491. _Interdum_, interim, interea, ut contra hæc pro _interdum_     ponuntur; Drak. ad VI, 30, et VII, 395.   Ecce aderat, Trebiæque simul vicina tenebat   Trinacrio adcitus per cærula longa Peloro,   Gracchorum proles, consul: gens inclita magno                    495   Atque animosa viro, multusque in imagine claris   Præfulgebat avus titulis bellique domique.     493 seq. Cf. Liv. XXI, 51, et Polyb. III, 68.     494. _Peloro_ pro tota Sicilia, cujus res composuerat: nam proprie a     Lilybæo promontorio Ariminum venerat, si Livio et Polyb. fides     habenda.     495. _Gracchus_ cognomen Semproniorum, _inclitæ gentis_, ex qua orti     quatuor Consules, b. Punico II clari, Ti. Sempronii Longi, pater,     A.U. 536 (de quo h.l. agitur), et filius, A.U. 559; P. Sempr.     Tuditanus A.U., 549, et Ti. Sempr. Gracchus A.U. 538; cujus     pronepotes fuere fratres nobilissimi, Caius et Tiberius Gracchi, qui     propter leges nimium populares perierunt.     496. _multus avus_, multi majores.     497. _titulis_ magistratuum, triumphorum, rerumque gestarum, quibus     imagines ornabantur.       495. _Graccorum_ scribendum videbatur N. Heins. quia numi jubent.       Sed adspiratio usu recepta; vid. quos Drak. citavit, Cic. Orat. c.       48; Quintil. Instit. Orat. I, 5, et Charis. Instit. Gramm. I, p.m.       78.     Nec Pœni, positis trans amnem in gramine castris,   Deerant: namque animos stimulabant prospera rerum,   Increpitansque super ductor: ≪Quis tertius Urbi                  500   Jam superest consul? quænam altera restat in armis   Sicania? en omnes Latiæ, Daunique nepotum   Convenere manus: feriant nunc fœdera mecum   Ductores Italum, ac leges et pacta reposcant,   At tu, donata tela inter Martia luce,                            505   Infelix animæ, sic, sic vivasque, tuoque   Des iterum hanc laudem nato: nec fine sub ævi   Obpetere in bello detur, quum fata vocabunt.     499. _prospera rerum_, ut _subita_, vel _fortuita belli_ et similia.     Conf. Heins. ad Claud. b. Gild. v. 103.     500. _Quis tertius Urbi_, etc. bene comparant Liv. XXI, 53, et 57,     etsi neutro loco Hannibal loquitur.     501. _quænam altera Sicania_, unde Consul cum exercitu revocari     possit?     502. _Dauni nepotum_, Romanorum; vid. ad I, 291.     505. Acerba orationis conversio ad Scipionem.     506. _Infelix animæ_, qui vitam tuam filii, non tuæ virtuti debes.     --_sic, sic_ δεινῶς, ut IX, 25; et XVI, 125.     508. _Obpetere_ ut ap. Virg. Æ. I, 96; ubi v. Heyne.     --_in bello_, quod virum fortem decet. Conf. ad II, 705.     --_fata vocabunt_ te, h.e. tibi moriendum est, ut _vocat lux ultima     victos_ ap. Virg. Æn. II, 668. Cf. inf. X, 523. Sic _bella_, _ira_,     _præda vocant_, monente Drak. ad X, 112; in quibus tamen loquendi     modis verbo _vocare_ invitandi potius notio inest, ut in his,     _venti_ et _fluctus vocant vela_, καιρὸς καλεῖ πλοῦν, Sophocl.     Philoct. 472.   Pugnantem cecidisse meum est.≫ Hæc personat ardens:   Inde levi jaculo, Massylumque inpiger alis                       510   Castra sub ipsa datis irritat, et elicit hostem.     510. Conf. Liv. XXI, 54, et Polyb. III, 71, extr. Poeta omittit     pugnam equestrem, in qua Sempronius superior fuerat, et hinc     ferocior factus. Liv. XXI, 52, 53; Polyb. III, 69, 70.     --_Massylum_; vid. ad I, 101.     511. _Castra_ Romana.     --_datis_, missis.       511. _allicit_ quidam libri. Male!     Nec Latius vallo miles debere salutem   Fas putat, aut clausas pulsari cuspide portas.   Erumpunt, cunctisque prior volat aggere aperto   Degener haud Gracchis consul: quatit aura comantes               515   Cassidis Auruncæ cristas, humeroque refulget   Sanguinei patrium saguli decus: agmina magno   Respectans clamore vocat, quaque obvia densos   Artat turba globos, rumpens iter æquore fertur.     512 sqq. Cf. omnino Liv. XXI, 53 et 55.     515. _comantes cristæ_, ut XVI, 167.     --_galea comans_, κόρυς, seu κυνέη ἵππουρις, ἱπποκόμος, ἱπποχαίτης,     ἱπποδάσεια.     517. _sagulum Sanguineum_, paludamentum purpureum, vestis     imperatoria, _insigne velamen_ v. 536; _fulgens_ XVII, 529; _rubens_     IX, 420; ubi tamen sagum, vestem militarem, intelligit Drak. et cum     Gronov. ad Liv. XLI, 10; contra Lips. Mil. Rom. II, 12; et Abraham.     ad Cic. Or. in Pis. p. 780; contendit, lictores, magistratuum ad     bella proficiscentium comites, non in paludamentis, sed in sagis     fuisse. Enim vero _paludatos lictores_ Liv. XLV, 39, et _milites_     Sidon. Ep. V, 7, dixit: Αὐτοῦ δ᾽ ἠγοῦνται τοῦ στρατηγοῦ ῥαβδοῦχοι     φοινικοῦς χιτῶνας ἐνδεδυκότες, Appian. de reb. Pun. c. 66; Conf.     Liv. I, 26 (ubi paludamenti Curiatiorum mentio fit); Plin. IX, 36;     Varr. L. L. VI, 3     519. _rumpens iter_ vid. ad I, 54.       514. _cuneisque prior_ conj. N. Heins.       515. _Gracchis_, h.e. a G., non _Gracchus_, scripti.       516. Vulgo _Cassidis auricomæ_, ingrata verborum repetitione;       _aurivomæ_ corrig. D. Heins. sup. ad v. 156. Sed rectius _Auruncæ_       Col. Put. R. 2, h.e. _Ausoniæ_, nisi forte ipsa hæc vox reponenda.       Sic _cassis Sidonia_ XVI, 452; _c. Ætola_ ap. Stat. Th. VIII, 704;       cf. ad VII, 295; XIV, 536; Heins. ad Virg. Æn. XII, 94.   Ut torrens celsi præceps e vertice Pindi                         520   Cum sonitu ruit in campos, magnoque fragore   Avulsum montis volvit latus; obvia passim   Armenta, inmanesque feræ, silvæque trahuntur;   Spumea saxosis clamat convallibus unda.     520. Comparatio passim obvia, Conf. XII, 184 sq. XVII, 122 seq. Hom.     Iliad. ε, 87 seq. λ, 491 seq. Virg. Æn. X, 603; XII, 523 sq. et     quoad ornatum Æ. II, 305 sq. Ovid. 496 sq. Fast. II, 219 sq. Alia     exempla, a Dausq. et Drak. prolata, v.c. Virg. Æn. XII, 684; Hom.     Iliad. ν, 137, al. cum h.l. minus congruunt.     --_torrens_, χείμαῤῥος, χαράδρα.     524. _unda clamat_, βοᾷ, v. ad III, 471.       522. _monti_ malebat N. Heins.     Non, mihi Mæoniæ redeat si gloria linguæ,                      525   Centenasque pater det Phœbus fundere voces,   Tot cædes proferre queam, quot dextera magni   Consulis, aut contra Tyriæ furor edidit iræ.     525 sqq. Poetæ, rem memorabilem relaturi, plura sibi ora pluresque     linguas optare solent. Conf. IX, 340 sq. Silio præivit Virg. Ge. II,     43, et Æn. VI, 625 sq. XII, 500 sq. ut huic Hom. Iliad. β, 488 sq.     quibus locis Drak. addit Ovid. Trist. I, iv, 53 sq. Val. Fl. V, 218     sq. VI, 36 sq. Claud. de laud. Stil. 185, et Cons. Hon. VI, 436, et     Cons. Olybr. et Prob. v. 55 sq. ubi vid. Barth. De ipsa pugna cf.     Liv. XXI, 55, 56, et Polyb. III, 71, 74; vide etiam _Guischard Mem.     mil._ tom. I, ch. 6.     --_Mæonius_, seu _Mæonides_ dicitur Homerus a Mæone patre, vel     potius a patria Colophone, seu Smyrna, oppidis Mæoniæ h.e. Lydiæ,     quæ olim Ioniam quoque, vel certe partem ejus complectebatur.     528. _Tyriæ furor iræ_, h.e. iratus Hannibal. Cf. ad v. 601, et     I, 71.       526. _fundere_ scripti, probb. N. Heins. et Drak. Vulgatum       _rumpere_, quod c. Tell. et antt. edd. habent, retinuit Lef. Cf.       ad I, 95.  [“ad I, 95”: in Not.]   Murranum ductor Libyæ, ductorque Phalantum   Ausonius, gnaros belli, veteresque laborum,                      530   Alter in alterius fuderunt comminus ore.   Monte procelloso Murranum miserat Anxur,   Tritonis niveo te sacra, Phalante, profundo.     530. _laborum veteres_, peritos, diu in iis versatos, qui longa     experientia usuque labores belli et perficere et tolerare     didicerant. Sic _vetus operis ac laboris, v. scientiæ     cærimoniarumque, vetus regnandi_ ap. Tac. Ann. I, 20, extr. (ubi     vid. Lips. et Ern.); VI, 12, et 44. Cf. inf. VI, 616; XI, 26; XVII,     297, et ad VI, 254, in V.L.  [“XVII, 297” recte 292]     531. _fuderunt_ vid. ad II, 113.     --_in ore_, conspectu, ἐν ὄψει.     532. _Anxur_ Volscum nomen urbis Latii ad mare, quæ postea Græcis ac     Romanis _Tarracinæ_, seu _Tarracina_ et, ut nunc, _Terracina_     dicebatur; (Plin. III, 5; Liv. IV, 59) quæque hodie quidem ad     radices montis, sed olim in ipso ejus vertice sita erat, in quo     etiamnum reliquiæ ædium et murorum reperiuntur. Hinc _monte     procelloso_ dixit poeta. Cf. VIII, 390; Hor. Sat. I, v, 26; Lucan.     III, 81; Stat. Silv. I, iii, 86; Cluver. Ital. ant. pag. 1009; Heyne     ad Virg. Æ. VII, 799.     533. _Tritonis_, palus Libyæ, _sacra_ Palladi, (vid. ad III, 322.)     vel ut κρήνης ἱερὸν ῥόον ap. Apollon. I, 1208; Theocr. VIII, 33, et     alia passim obvia. Vid. ad III, 501.       532. _Monte salebroso_, vel _e præcelso_, conj. N. Heins. Sed       _procellosus_ est epith. alti montis, ut _nubifer nivalis_, etc.       _Axur_ emend. Lef. quia _atzur_ in lingua Punica _rupes_ dicatur;       cf. ad VIII, 390.       533. _Libyco_ pro _niveo_ malebat N. Heins. prob. Drak. coll. IX,       297. Sed hoc nimis a literarum ductu recedit, et _nivea aqua_ est,       quæ alias _nitida_, _lucida_, _argentea_ vocatur v.c. Martial.       VII, xxxi, 11; Sen. Hippol. 504, et Œdip. 427; _Sarra_ pro       _sacra_ R. 3; quod recepit Lefeb. quoniam _Pallas Libycis       Tritonidos edita lymphis_ IX, 297, dicitur; _Sarrani_ autem sint       _Libyes_. Sed _Sarra_ est priscum Tyri nomen (vid. ad I, 72),       _Triton_ vero fluvius et _Tritonis_ palus Africæ, non Asiæ; cf.       not.  [“ad I, 72”: in Not.]   Ut primum insigni fulsit velamine consul,   Quanquam orbus partem visus, unoque Cupencus                     535   Lumine subficiens bellis, citat inprobus hastam,   Et summæ figit tremebundam margine parmæ.   Cui consul, namque ira coquit: ≪Pone, inprobe, quidquid   Restat in ore fero, et truncata fronte relucet.≫   Sic ait, intorquens directo turbine robur,                       540   Et dirum tota tramittit cuspide lumen.     534. _insigni velamine_ cf. ad v. 517.     535. _orbus partem visus_, μονόφθαλμος.     536. _citat_, vibrat, movet, concitat, ut _gladium_ IX, 592; _arma_     ap. Stat. Th. VIII, 144.     538. _ira coquit_ vid. ad II, 327.     --_inprobus_, audax, ut ap. Virg. Æn. XI, 512.     539. Observa variationem ejusdem sententiæ.     --_quidquid Restat_, etc. h.e. alterum oculum.     --_truncata_, vel _trunca frons_ IX, 400, in qua aliquid deest.     540. _intorquens turbine_ ut ap. Virg. Æn. XI, 284. Cf. ad II, 135.       535. _Cupencus_, non _Cupentus_, Col. vid. Intpp. ad Virg. Æn.       XII, 539.       536. _improbus_ mox repetitur. Vellem _impiger_, vel simile quid       scripsisset poeta.       537. _agit_ Put. unde _affigit_ conj. N. Heins.       539. _feri_ malebat Livin. vel Corte: _reducet_ Ox. _reluce_ Parm.       _relucta_ R. 3, unde _relictum est_ suspic. N. Heins. quod admodum       languet.       540. _derecto_ Col. ut et VI, 228, et IX, 583, quod prob. Drak. et       recepit Lefeb. Conf. ad II, 92.   Nec levior dextra generatus Hamilcare sævit:   Huic cadit infelix niveis Varenus in armis;   Mevanas Varenus, arat cui divitis uber   Campi Fulginia, et patulis Clitumnus in arvis                    545   Candentes gelido perfundit flumine tauros.     543. _niveis_, splendidis.     544. _Mevania_, hodie _Bevagna_, Umbriæ Cisapenninæ urbs, prope quam     _Tiniæ_ fl. qui nunc _Topino_ dicitur, miscetur _Clitumnus_,     (_Timia_) cujus aqua pota olim putabatur _candidos boves_ facere,     quorum in his locis magna copia erat, quique in _victimarum_     inprimis usum alebantur. Conf. VIII, 450, 452; VV. DD. ad Virg. Ge.     II, 146 sq. quem locum Silius ante oculos habuit, Claud. Cons. Hon.     VI, 506 seq. Prop. II, xix, 25, 26, inpr. Plin. Ep. VIII, 8; Cluver.     Ital. ant. II, 10, p. 701; Oberlin. V.C. ad Vib. Sequestr. p. 101     sq. 211 sq. Keyssleri Itin. p. 887, ed. pr. et de Mevania inf. VI,     645 sq. Cluv. l.c. p. 628.     544. _divitis uber Campi_ ut tota Umbria, teste ejus alumno Prop. I,     22, extr.     545. _patulis_ ut _latis arvis campis_ VI, 645.     --_Fulginia_, seu Fulginium, urbs vicina, ad Tiniam sita, hod.     _Foligno_, seu _Fuligno_. Conf. VIII, 460, et Cluver. l.c. p. 628.     546. _perfundit flumine_ ut VIII, 450, ex Virg. Ge. II, 147     --_gelido_, nam _rigor aquæ certaverit nivibus_; _nec color cedit_,     teste Plin. l.c.       542. _levior dextræ_, ut _opum levior_ II, 102, volebat N. Heins.       qui hanc loquendi formam pluribus exemplis illustravit ad V, 363;       VIII, 515; et XII, 563. Sed ubivis vulgatam tuetur Drak. Junge       h.l. _levior sævit_.       543. _Hinc_ Rom. 3; _Huc_ Put. Male: ἀυτῷ πίπτει pro ἐπ᾽ αὐτοῦ, ut       sup. v. 391 et al. passim. _Varenus_, non _Varrenus_, Col. et Ox.       Nomen notum vel ex Cic. Or. pro Vareno.       544. _Mevanas_ Col. ut _Hispellas_, _Privernas_, _Arpinas_,       _Larinas_, _Aquinas_ et alia, quæ vid. in Ind. et ap. Heins. ad       Claud. Eutrop. II, 248, et Salmas. ad Pollionis Gallien. c. 2,       quos laud. Drak. Cf. Jani ad Hor. Od. I, xvi, 14; _Mevano_ Ox.       Put. R. 3; Parm. Vulgo _Mevanus_.       546. _perfundit_ scripti et priscæ edd. vid. not. Vulgata       _profundit_ ex Juntina in alias edd. venit et metro contraria est.   Sed tristes Superi, atque ingrata maxima cura   Victima Tarpeio frustra nutrita Tonanti.   Instat Iber levis, et levior discurrere Maurus.   Hinc pila, hinc Libycæ certant subtexere cornus                  550   Densa nube polum; quantumque interjacet æqui   Ad ripas campi, tantum vibrantia condunt   Tela, nec artatis locus est in morte cadendi.     547. _tristes_, adversi, vel duri; vid. ad I, 147.     --_maxima Victima_, taurus, ut ap. Virg. Ge. II, 146; ubi _gregibus_     obponitur.     550. _pila_ propria Romanorum tela, quæ vel majora, vel minora,     (utrumque autem legionarius ferebat) et vel rotunda, ut plane manum     inplerent, vel quadrata, ambitu quatuor digitorum, erant. Majoris     pili lignum æque ac ferrum, quod hamatum et crassitie digiti unius     ac dimidii esse solebat, tricubitale erat, ita tamen, ut dimidia     ferri pars hastæ infixa esset; vid. Heyne ad Virg. Æn. VII, 664;     XII, 121; ad Tibull. IV, i, 90; Veget. II, 15; Plut. vit. Marii pag.     419, D; de forma Lips. Mil. Rom. III, 4, et, qui eam ex numo     exhibuit, Guther. de vet. jure Pontif. III, 16, p. 329. Cf. inf.     v. 631 sq. (ubi locus class. Dionys. lib. V, a Dausq. laudatur) V,     216; IX, 336.     --_cornus_, vid. ad II, 124. Ipsam vocem, si arborem significet, et     secundæ et quartæ declinationis esse, monet Drak. ad X, 132; coll.     Stat. Th. VII, 647, et Ovid. Her. X, 107.     --_subtexere nube polum_ ut ap. Virg. Æn. III, 582; ubi vid. Heyne.     Cf. ad I, 311.     552. _vibrantia_ v. ad I, 539.     553. Comparant Lucan. II, 201 sq. et Stat. Th. VIII, 422.       547. _ingratæ_ (quia inutilis est et nil proficit) _maxima curæ_       corrig. N. Heins. Non male!     Allius, Argyripa Daunique profectus ab arvis   Venator, rudibus jaculis et Iapyge campum                        555   Persultabat equo, mediosque invectus in hostes   Appula non vana torquebat spicula dextra.   Huic horret thorax Samnitis pellibus ursæ,   Et galea annosi vallatur dentibus apri.     554. _Argyripa_, Ἀργύριππα, seu Ἄργος ἵππιον, alias _Arpi_, urbs     Apuliæ, a Diomede condita. Cf. XIII, 30; XVII, 326, et Heyne in not.     et Exc. I ad Virg. Æn. XI, 246.     --_Dauni_ vid. ad I, 291.     555. _Iapyge_ conf. ad I, 51.     556. _Persultabat_ ut ap. Virg. Ge. III, 117, et Æn. XI, 600.     557. _non vana dextra_, certo ictu.     558. Ad Allium bene transtulit habitum venatorium Ornyti ap. Virg.     Æn. XI, 677 sq. ubi vid. Heyne. Cf. et Æn. V, 37; VII, 666 sq. Hom.     Iliad. κ, 263 sq. et sup. ad II, 156.     --_horret_ exquisite pro, est. Conf. ad I, 423.     --_Samnitis ursæ_, ut _Sabellicus sus_ ap. Virg. Ge. III, 255.     559. _vallatur_ ut ap. Sen. Herc. Œt. IV, 1935; Ovid. Her. IV, 159,     et Fast. III, 449.   Verum ubi turbantem, solo ceu lustra pererret                    560   In nemore, aut agitet Gargano terga ferarum,   Hinc Mago, hinc sævus pariter videre Maharbal,   Ut, subigente fame, diversis rupibus ursi   Invadunt trepidum gemina inter prælia taurum,   Nec partem prædæ patitur furor: haud secus acer                  565   Hinc atque hinc jaculo devolvitur Allius acto.     561. _Garganus_, Apuliæ mons, silvis abundans, nunc _Monte di S.     Angelo_. Conf. Virg. Æn. XI, 247; Hor. Od. II, ix, 7.     --_terga_, corpora, ut ap. Virg. Æn. VII, 20, ≪in vultus ac terga     ferarum≫.     562. _Mago_ in insidiis collocatus ap. Liv. XXI, 54, 55; Polyb. III,     71.     563 seq. Egregia comparatio, sed translata ex Hom. Iliad. π, 756 sq.     nam in Marone eam legere non memini.     565. _partem prædæ_ h.e. eam partiri, dividere.     566. _devolvitur_ sc. ex equo.   It stridens per utrumque latus Maurusia taxus:   Obvia tum medio sonuerunt spicula corde,   Incertumque fuit, letum cui cederet hastæ.   Et jam, dispersis Romana per agmina signis,                      570   Palantes agit, ad ripas, miserabile! Pœnus   Inpellens trepidos, fluvioque inmergere certat.     567. _taxus_ v. ad v. 255.     --_Maurusia_, Afra. Cf. tamen ad III, 339.     --_stridens_ ut ap. Virg. Æ. IX, 419, 632 (ubi vid. Heyne); XI, 863.     568. Comparant Lucan. III, 585, 589, qui nimis in hac re lusit.     569. _letum cui_, etc. cuinam hastæ esset _letum_ h.e. honos quasi     et gloria mortis inlatæ. Schmid. τὸ _cederet_ explicat traderet,     permitteret.       569. _crederet_ malebat idem, non improbante Drakenb. Sed vellem       sensum quoque, qui tum verbis inest, simul nos docuissent, qui ex       tot, quot adferunt, exemplis non satis perspicitur; vid. not.       570. _En_ tacite dedit Lefeb. ut passim.     Tum Trebia infausto nova prælia gurgite fessis   Inchoat, ac precibus Junonis suscitat undas.   Haurit subsidens fugientum corpora tellus,                       575   Infidaque soli frustrata voragine sorbet;   Nec niti, lentoque datur convellere limo   Mersa pedum penitus vestigia: labe tenaci   Hærent devincti gressus, resolutaque ripa   Inplicat, aut cæca prosternit fraude paludis.                    580     573 seq. Hic, non sine aliqua jucunditate, exornavit verba Liv. XXI,     54, et 56, qui memorat, aquam Trebiæ nocturno imbri pectoribus tenus     auctam fuisse, et, qui flumen petierint, aut inter cunctationem     ingrediendi ab hostibus obpressos, aut gurgitibus haustos periisse,     quum orti solis calore, liquescente nive, increvisset amnis, ut nec     stare propter aquæ altitudinem, nec nare ob arma possent: præterea     imbrem nive mixtum et intolerandam vim frigoris homines multos et     jumenta absumsisse. Cf. Polyb. III, 72, et Appian. b. Hannib. c.     6, 7.     [574.] In verbis _precibus Junonis_ poetam agnosce.     575. _tellus subsidens_, vestigiis cedens, mollis, propter _limum_     et liquefactam nivem: hinc et frustrabatur _infida voragine soli_.     Sic ap. Curt. VIII, 14, pr. ≪imber violentius quam alias fusus     campos lubricos fecerat, gravesque currus inluvie et voraginibus     hærebant... aliorum turbati equi in voragines lacunasque     præcipitavere curricula, etc.≫ Schmid. jungit verba, _tellus soli     frustrata_, quæ frustra credita est solum.     577. _convellere_, evellere, extrahere.     --_lento limo_ id. qd. mox _tenaci labe; lento_ Lefeb. explicat     γλίσχρῳ, viscoso, unde _lentor_ de humoribus viscosis apud medicos,     et eodem forte sensu _tabo lento acrique_ II, 463.     578. _labe_, limo, vel quod facile laberentur, vel potius, quod     esset causa perniciei; Schmid.     579. _resoluta_ imbri _ripa_, propr. nix in ripa. Sic mox _putri     cespite_.       578. _Labes_, ut _pestis_, quævis res noxia et mala. Sed       præstiterit, puto, _tabe tenaci_, hoc est humore fœdo et lutulento       e nive liquefacta. Sic _fluentem tabem liquescentis nivis       ingrediebantur... et in levi glacie tabidaque nive volutabantur_       dixit Liv. XXI, 36; ubi vid. Gronov. _tabes nivis_ Lucan. lib. X,       v. 225; _humor calore tabescit_, h.e. liquefit, Cic. Nat. D. II,       10.   Jamque alius super atque alius per lubrica surgens,   Dum sibi quisque viam per inextricabile litus   Præripit, et putri luctatur cespite, lapsi   Obcumbunt, seseque sua pressere ruina.   Ille, celer nandi, jam jamque adprendere tuta                    585   Dum parat, et celso connisus corpore prensat   Gramina summa manu, liquidisque emergit ab undis,   Contorta ripæ pendens adfigitur hasta.   Hic hostem, orbatus telo, complectitur ulnis,   Luctantemque vado permixta morte coercet.                        590     581. _super atque_, ἐπὶ καὶ, et insuper.     583. _Præripit_, præoccupat.     585. Conf. Virg. Æn. VI, 358.     590. _Luctantem_, qui emergere conabatur.     --_permixta morte_, promiscua; simul cum eo moriens.       582. _inextricabile_ scripti et R. 3. Vulgatum _inexplicabile_       metro adversatur.       586. _connisus_, non _connixus_, Col. vid. ad II, 123. Forte leg.       _pressat_, quoniam _adprendere_ modo præcessit.       590. _Luctantemque_ duo scripti. Vulgo _Undantemque_ prob. Dausq.       ut ἀντίθεσις sit, et alter _adfixus ripæ_ moriatur, alter _undans       vado_, fluitans, jactatus, huc illuc pulsus.   Mille simul leti facies. Ligus occidit arvis;   Sed projecta viri lymphis fluvialibus ora   Sanguineum hauserunt longis singultibus amnem.   Enabat tandem medio vix gurgite pulcher   Irpinus, sociumque manus clamore vocabat;                        595   Quum rapidis inlatus aquis, et vulnere multo   Inpulit asper equus, fessumque sub æquora mersit.     591. _facies_, spectacula, vel genera, ut ap. Virg. Ge. I, 506, et     _formæ_ Æn. VI, 626; conf. Ind. et Drak. ad h.l. Burm. ad Val. Fl.     VI, 279.     593. _longis singultibus_ ut ap. Virg. Ge. III, 506, et Æn. IX, 505.     --_Sanguineum amnem_, aquam sanguine mixtam.     595. _socium_, sociorum, _manus vocabat_, non, quod Cell. putabat,     _clamore manus_, gestu et indicio manu facto, Drak.     597. _Inpulit_, ut mox v. 650, et ap. Virg. Æn. XII, 380.     --_asper_, exasperatus, incensus.       595. _Irpinus_, non _Hirpinus_, Col. _Pulcher_ (nom. propr.)       _Hirpinus_ (a patria) conj. N. Heins.       596. _Quem_ emend. Burm. ut v. 649, non improb. Drak. quos mireris       omissione pronom. _eum_ offensos fuisse.       597. _fessusque_ priscæ edd.     Adcumulat clades subito conspecta per undas   Vis elephantorum turrito concita dorso.   Namque vadis præceps rapitur, ceu proruta cautes                 600   Avulsi montis, Trebiamque insueta timentem   Præ se pectore agit, spumantique incubat alveo.     598. Conf. Appian. b. Hannib. c. 7, et Liv. XXI, 55, 56, ubi tamen     elephanti non in fluvio pereunt, et aversi inprimis sub caudis     fodiuntur.     599. _turrito dorso_, cf. IX, 239 sq.     --_Vis elephantorum_, h.e. multitudo eorum, vel, ut abstractum pro     concr. positum sit, multi, sive robusti elephanti, ut _vis canum_     ap. Virg. Æn. IV, 132 (ubi vid. Heyne), βίη Ἑλένοιο, et doctius βίη     Ἡρακληείη, ἱερὸν μένος Ἀτρείδαο, Ἄρηος, μένος ὀξὺ θυμοῦ, πυρὸς     δεινὸν, et ἀνέμων, ἱερὴ ἴς Τηλεμάχοιο, ἴς ἀνέμοις, σθένος Ὠρίωνος     ap. Hom. Iliad. β, 658 (ubi vid. Kœppen et ad v. 851); γ, 105; ξ,     182; λ, 268; ν, 758; ς, 264, 485; Odyss. β, 409; ε, 478; ν, 276, al.     Conf. App. et ad I, 71; VI, 338; VII, 523; Jani ad Hor. Od. I, iii,     36; III, v, 13; xxi, 11, et id. in Arte poet. lat. p. 475; Weitz. ad     Val. Fl. I, 561. Vulgo putant, substantiva _vim_, βίην, μένος et     alia ejusmodi redundare, vel periphrasi cuidam servire. Sed vid. Cl.     Schelleri præcept. stili bene lat. T. I, p. 304.     600. Cf. Virg. Æn. XII, 684 sq. _insueta_, ut ap. Virg. Æn. VIII,     248 (vid. ad v. 378), vel pro insuetos, nunquam antea visos     elephantos.     601. _timentem_, cf. ad I, 48.       601. _timentem_ scripti. Vulgo _trementem_, vulgari, sed non       infelici variatione.   Explorant adversa viros, perque aspera duro   Nititur ad laudem virtus interrita clivo.   Namque inhonoratam Fibrenus perdere mortem                       605   Et famæ nudam inpatiens, ≪Spectabimur, inquit,   Nec, Fortuna, meum condes sub gurgite letum.     603. _Explorant adversa viros_, ut _secunda felices, adversa magnos     probant_ dixit Plin. Paneg. c. 31, ubi vid. Intpp. et ad Plin. Ep.     IX, xxvi, 4; Lucret. III, 55; Sen. de Prov. 4, et. al. Cf. sup. ad     III, 574.     --_per aspera duro_, etc. Cf. II, 578; VI, 120, et ipsa Virtutis     verba XV, 101 sqq., quæ ex pulcherrimo loco Hes. Ἔργ. 289 sq.,     petita sunt. Add. Sen. de const. Sapientis c. 1; Xenoph. Memorab.     Socr. II, §. 20 sq.; Stat. Achill. II, 376, ubi vid. Barth.     604. _Nititur_, enititur, ut ap. Virg. Ge. II, 428, et Æn. II, 443.     605. _perdere mortem_, vid. ad v. 137.     --_inhonoratam mortem_, vid. ad III, 123.     606. _Spectabimur_, spectata erit virtus nostra, vid. ad I, 77, et     III, 574.     607. _meum condes sub gurgite letum_, non perficies, ut obscuram et     _inhonoratam mortem_ in undis inveniam, vid. ad III, 123, et inf. ad     v. 671 sq.       605. _perdere mortem_ scripti, (nisi quod in Puteol. _pendere_       legitur) et editt. antt. ante Juntinam, in qua Nicander primus       _cernere m._ dedit, quod putant dictum pro oppetere, vel propr.       decernere mortem, seu moriendi certum esse.       606. _famæ undam_ Col. et Ox. unde _nudam_ recte emend. Modius.       Vulgg. _famæ mundam_, quod nemo facile cum Dausq. defendere ausit,       quamvis formarum loquendi καθαρὸς ἀδικίας, καθαραὶ ψόφων ὁδοὶ,       ἁγνὸς φόνου, γάμων, ἀφροδισίων, Δήμητρος _sceleris purus_, etc.       memor sit. _Spectabitur_ Col. et R. 3; _Spectabimus_ in aliis.   Experiar, sitne in terris, domitare quod ensis   Non queat Ausonius, Tyrrhenave permeet hasta.≫   Tum jacit adsurgens, dextroque in lumine sistit                  610   Spicula sæva feræ, telumque in vulnere linquit.   Stridore horrisono penetrantem cuspidis ictum   Bellua prosequitur, laceramque cruore profuso   Adtollit frontem, ac lapso dat terga magistro.     610. _adsurgens_ in hastam, ut in ensem et ictum, ap. Virg. Æn. V,     443; X, 797; XI, 284, ubi vid. Heyne. Sic ἐρείδειν, ἐπερείδειν τὸ     ἔγχος ap Hom. Iliad. γ, 358; ε, 856, al. cf. v. 208; I, 400.     Similiter quoque _insurgere_ et _incumbere remis_ dixit Virg. Æn.     III, 207, 560; V, 15, 189: ἐπεῤῥώοντ’ ἐλάτῃσι Apollon. II, 663;     ἐμβαλεῖν κώπαισι Pind. Pyth. IV, 356.     612. Junge _prosequitur ictum stridore_, percussa horrendum clamorem     edidit: quem elephanti clamorem Florus quoque I, xviii, 12,     _stridorem_ dixit.       609. _Tyrrhenave permeet_ Col. _Tyrrhenave pervidet_ Put. Vulgo       _Tyrrhenaque pernecet_. Citra necessitatem _perneget_, vel       _Tyrrhena nec enecet_ conj. N. Heins.       611. _in lumine_ Ox. et Put. cum plerisque edd. antt. quod non       displicuit Drak. Equidem in Ovidio, qui in ejusmodi repetitt.       ludere solet, ferrem, non in poeta epico; _linquit_, non _liquit_,       Col. et Ox.   Tum vero invadunt jaculis crebraque sagitta,                     615   Ausi jam sperare necem, inmensosque per armos   Et laterum extentus venit atra cuspide vulnus.   Stat multa in tergo et nigranti lancea dorso,   Ac silvam ingentem concusso corpore vibrat,   Donec, consumtis longo certamine telis,                          620   Concidit, et clausit magna vada pressa ruina.     617. _laterum extentus_, ut _laterum passus_ (qs. pansus,     expansiones), et _tractus_ ap. Stat. Silv. I, i, 29, et Theb. IV,     173.     --poeta in mente habuit loca Virg. Æn. X, 892; XI, 638 sq., et     _laterum extentus_ sunt latera vasta, extenta, ut _obtentus frondis_     apud Virg. Æn. XI, 66, pro frondibus obtentis. Ern.     618. _nigranti dorso_, vid. ad III, 463, in V.L.     619. Drak. comparat Stat. Th. V, 533. Sed huic et nostro poetæ     præivit Virg. Æn. X, 887.     621. _vada_, Trebiam fl. vel ejus aquas (vid. ad I, 52) et quidem     h.l. earum cursum mole sua _clausit_, præclusit, obstruxit, ut VI,     708; XI, 138, et ap. Virg. Æn. XI, 298.     --_pressa_, ut _corporibus premitur Peuce_ dixit Claud. Cons. Hon.     IV, 630.       617. _extentus_, non _extensus_, scripti et Parm.       621. Ita Col. Vulgo _magna depressa ruina_ prob. Dausq. qui       _clausit_ positum putat pro defecit, vel potius _clausa_, occœcata       est bestia, coll. v. 612. Vide ad quam duras rationes more suo       confugiat, ne Modio et veritati victas manus dare cogatur. Ceterum       ὁμοιοτέλευτα auribus parum grata.     Ecce per adversum, quanquam tardata morantur   Vulnere membra virum, subit inplacabilis amnem   Scipio, et innumeris infestat cædibus hostem.   Corporibus, clipeisque simul, galeisque cadentum                 625   Contegitur Trebia, et vix cernere linquitur undas.   Mazæus jaculo, Gestar prosternitur ense;   Tum Pelopeus avis Cyrenes incola Telgon.   Huic torquet rapido conreptum e gurgite pilum,   Et, quantum longo ferri tenuata rigore                           630   Procedit cuspis, per hiantia transigit ora.     622. Scipionem huic prælio interfuisse negat Liv. XXI, 52, 53 et 57;     sed adfirmat Nepos Hannib. c. 4. quod jam alii monuere.     623. _Vulnere_, ad Ticinum accepto.     628. _Pelopeus avis_, h.e. propter majores, Cyrenarum conditores,     vid. ad III, 252.     629 seq. Cf. ad v. 550.     630. _ferri rigore_, pro ferro rigido, et hoc simpl. pro ferro, ut     ap. Virg. Ge. I, 143.     631. _Procedit_, prominet.       627. _Mazæus_, non _Mezeus_, scripti et priscæ edd. Μαζαῖοι, ἔθνος       τῶν Παννονίων, ap. Strab. VII, p. 217.       Versus 628, 669, in comment. quidem illustravit, sed in contextu       prorsus omisit Dausq.       629. _Huic_, non _Hinc_, scripti et R. 2. Idem conjecerat Dausq.       _Intorquet_ olim in mentem veniebat N. Heins.   Pulsati ligno sonuere in vulnere dentes.   Nec leto quæsita quies: turgentia membra   Eridano Trebia, Eridanus dedit æquoris undis.   Tu quoque, Thapse, cadis, tumulo post fata negato.               635   Quid domus Hesperidum, aut luci juvere Dearum,   Fulvos aurifera servantes arbore ramos?     633. Cf. V.L.     --_turgentia_, aqua absorpta.     [634.] _æquoris_ Hadriatici.     636, 637. Cf. III, 283 sq. et de tota orationis forma Virg. Æn. X,     319 sq., ubi vid. Heyne.       633. _leto_ ex Col. bene restituit Modius, ut ne in morte quidem       invenerit quietem, sed fluctibus jactatus sit; _jacta_ Ox. Vulgg.       _jacto_, quod tuetur Dausq. ut sit projecto, vel jactato.       635. _Thapse_ Col. vid. ad III, 261; _Tapse_ Ox. R. 3; Parm. Med.       _Taxe_ Put. _Lanse_ ed. Martini Herbipol. _Lapse_ Mars. et post       eum alii.       637. _Sacros_ præstiterit, ut ap. Virg. Æn. IV, 485; _Fulvos_       certe languet, quia cum _aurifera_ jungitur.     Intumuit Trebia, et stagnis se sustulit imis;   Jamque ferox totum propellit gurgite fontem,   Atque omnes torquet vires: furit unda sonoris                    640   Vorticibus, sequiturque novus cum murmure torrens.     638. Manifeste h.l., quod jam alii viderunt, imitatur Hom. Il. φ,     136... 384, inpr. v. 234 seq., ubi Xanthus in Achillem insurgit.     Silii figmentum inde ortum notat Drak. quod fluvius imbri     increverit, de quo vid. ad v. 573. Similem locum Stat. Th. IX, 404     sq., comparari jubet Lefeb.     --_stagna_, maris, seu fluvii profunda, vid. Heyne ad Virg. Æn. I,     126.     640. _omnes torquet vires_, ut VII, 529, h.e. movet, vel effundit,     ut _torquere bella_, _hastam_, _murmura_, _sibila_, quæ vid. in Ind.     nisi malis cum Schmidio interpretari: intendit, quoniam contorta     sunt validiora.     641. _novus torrens_, quatenus ad fluctus inusitatos excreverat et     ante non visos. Ern.       638. _Intonuit_ Ox. et Put. quod, judice Drak., ex Hom. Iliad. φ,       237, defendi quodammodo potest; conf. Burm. ad Ovid. ex. P. II,       iii, 27, et Heins. ad Ovid. Met. I, 187.   Sensit, et adcensa ductor violentius ira,   ≪Magnas, o Trebia, et meritas mihi, perfide, pœnas   Exsolves, inquit: lacerum per Gallica rivis   Dispergam rura, atque amnis tibi nomina demam,                   645   Quoque aperis te fonte, premam; nec tangere ripas,   Inlabique Pado dabitur: quænam ista repente   Sidonium, infelix, rabies te reddidit amnem?≫