Punicorum Libri Septemdecim 23

Punicorum Libri Septemdecim 23

288. _Cinyphius_, vid. ad II, 60, nisi h.l. et v. 296, simpl. est     Libycus.     290. _vano_, ob inminentem sponsi mortem.     294. _insurgens_, vid. ad I, 400.     295. _solvitur_, confringitur, dissultat, _in ære_ galeæ.     296. _dispar sortis_, vid. Heins. ad Sabini Epist. I, 35.       292. _Atrox_ Col. Parm. Benes. _atras_ Put. Vulgo _ovans_. Non       male!       295. _At_, non _Et_, Col. adsent. Dausq.       297. _detersit_ scripti et antt. edd. probb. N. Heins. et Drak.       qui coll. XIV, 383, interpretatur: perstrinxit vano ictu, quem       Appius super scutum excepit. Recte: nam Isalces _non dispar       sortis_ fuit, h.e. eodem irrito conatu, quo Appius, ictum dedit.       Conf. not. sup. ad v. 273; _detorsit_ Med. Marsi Veneta et       recentt. edd., h.e. repellere conatus, ut gladio nudum latus       hauriret.   Tum quod humo haud umquam valuisset tollere saxum,   Ni vires trux ira daret, contorquet anhelans   Appius, et lapsu resupino in terga cadentem                      300   Mole premit scopuli, perfractisque ossibus urguet.   Vidit conjuncto miscens certamina campo   Labentem socer; et lacrimæ sub casside fusæ   Cum gemitu; rapidusque ruit: data fœdera nuper   Adcendunt animos exspectatique nepotes.                          305     298 sq. Comparant Virg. Æn. XII, 896 sq., ubi vid. Cerda ct Heyne.     302. _conjuncto_, propinquo, vicino; vid. Gronov. ad Liv. XXII, 20,     in gustu ad Stat. Th. VI, 250, et Diatr. ad Stat. c. 43.     303. Femina ita generi jacturam excusatius queritur; Ernesti V.C.     Sed non graviores ob causas heroes passim ap. Hom. lacrimant, et     ipse Hercules apud Virgilium, Æn. X, 465, ≪... magnumque sub imo     Corde premit gemitum, lacrymasque effudit inanes.≫     --_socer_, Mago.     304. _data fœdera_, sponsalia facta.       298. _tollere_, non _vellere_, Col.       299. _contorquet_ et _resupino_ Col. et R. 2. Vulgo _torquebat_,       ut ap. Virg. Aen. XII, 901, et _resupina_.       304. _rata_ conj. N. Heins. h.l. et ad Ovid. Met. II, 757. Sed       recte vulgatam ex VI, 517, firmari posse arbitratur; conf. Heyne       ad Tibull. I, ix, 2.     Jamque aderat, clipeumque viri atque inmania membra   Lustrabat visu; propiorque a fronte coruscæ   Lux galeæ sævas paulum tardaverat iras.   Haud secus, e specula præceps delatus opaca,   Subsidens campo submissos contrahit artus,                       310   Quum vicina trucis conspexit cornua tauri,   Quamvis longa fames stimulet, leo; nunc ferus alta   Surgentes cervice toros, nunc torva sub hirta   Lumina miratur fronte; ac jam signa moventem,   Et sparsa pugnas meditantem spectat arena.                       315     306... 308. Non male: si coll. v. 268 sq. et 329 sq., reputaveris,     quantus vir Appius fuisse fingatur.     309... 313. Cf. Virg. Æn. X, 454 sq., ubi vid. Heyne.     314, 315. _signa moventem. Et sparsa_, etc. Maroniana Ge. III, 234,     236, et Æn. XII, 106, ubi vid. Heyne.       310. _Subsidet_ Puteol. _Subsidit_ Colon. et Oxon. quod recepit       Lefeb. nec refragatur N. Heins. modo _et_ post _campo_       interponatur, quod probabilius est.       313. _sub irca_ Oxon. unde _hirqua_ suspic. Barth. Adv. V, 15;       quam nugacem correctionem ei in mentem venire potuisse mirabatur       N. Heins.       315. _Et sparsa in pugnas m._, ut inf. XVII, 439, et ap. Virg. Æn.       X, 455, aliquando conjiciebam, et nunc idem N. Heinsio, qui       præterea _exspectat_ scribendum putat, in mentem venisse video.       Exquisitior certe loquendi forma est, quam illustravit Heyne ad       Virg. l.c. et non intellexit Lefeb. qui hunc versum sic male       lacessi existimat.     Hic prior intorquens telum sic Appius infit:   ≪Si qua tibi pietas, ictum ne desere fœdus;   Et generum comitare, socer.≫ Per tegmina velox   Tunc ærisque moras lævo stetit hasta lacerto.     316. _infit_, paucis et amaris verbis, ut irati solent et heroes.     318. _generum_ in spe, cum irrisione.     --_tegmina_, ut al. terga boum, corium taurinum, clipeo inductum,     quod multiplex esse solebat, unde βοείας θαμειὰς dixit Hom. Iliad.     μ, 296; σάκος ἑπταβόειον Ajacis, Iliad. η, 220; σάκος τετραθέλυμνον     Teucri Iliad. ο, 479; πέντε σάκεος πτύχες Achillis Iliad. ς, 481.     Cf. Heyne ad Virg. Æn. X, 783 sq.; Drak. ad h.l. Ernesti ad Callim.     H. in Dian. 53, et inpr. Obss. Miscell. T. I, p. 32.     319. _æris moras_, æs clipei, quod hastam morari poterat, ut IX,     218; Virg. Æn. XII, 541,     --≪nec clypei mora profuit ærei.≫ Val. Fl. VI, 97 (ubi vid. Burm.),     al. Drak. qui et recte monet, a Marso perperam _æris moras_ ad     loricam et galeam referri, quum hasta _in lævo lacerto stet_; vid.     ad IV, 387, et I, 479.       316. _Huic_, ut v. 292, conj. N. Heins.       317. _dictum fœdus_, ut _dicere legem_ et similia, emend. Burm.       dubitans. num _ici fœdus_ de sponsalibus recte dicatur. Sed vid.       Heyne ad Tibull. I, v, 7; ut taceam, in filiabus olim consensu et       pacto signato despondendis non minus, quam in nuptiis coemtione,       ἕδνοις vel usu et confarreatione contrahendis, fœdus quoddam       initum fuisse, vel conseq. pro anteced. poni posse, unde Isalces       quoque jam gener vocatur.       319. _Cunta ærisque_ vetus ed. teste N. Heins. unde _Cuncta_, in       quod facile quis incidet, emend. Drakenb. quod recepit Lefeb. ut       telum omnia tegmina, clipeo Magonis inducta, æreamque laminam       tegminibus subtextam perforaverit. A vulgata lect. nimis abeunt       conjecturæ N. Heins. _Suta ærisque moras_, (vid. eum ad Virg. Æn.       X, 313) vel _Per tunicæque moras_, vel denique _Thoracisque m._       Præterea h.l. de clipeo agi, recte monet Drak. cui _Per cratisque       moras_ in mentem venit; _ferrique_ pro _ærisque_ c. Tell. a m.       sec. quod et in textum R. 2, in qua _Tunc æris ferrique moras_       exstat, inrepsit, etsi inepta merito glossa videtur Lefeb. qui       copiose docet, quod vel tironibus notum est, veteribus æs pro       ferro in usu fuisse, ut et hodie Siberiæ et Americæ populis.   At contra non dicta Libys, sed fervidus hastam                   320   Perlibrat, magni donum memorabile fratris,   Cæso quam victor sub mœnibus ille Sagunti   Abstulerat Durio, ac spectatæ nobile pugnæ   Germano dederat portare in prælia pignus.     321 sq. Hastam donum Hannibalis (is enim _frater_ est et _victor_)     facit, more poetarum, qui ita heroum arma ornant et commendant. Cf.     XII, 224 sq.; XV, 260, XVI, 459 sq. inpr. Virg. Æn. V, 260 sq.; IX,     359; X, 700, ad quæ loca vid. Heyne.     323. _Durio_, vid. I, 438.     324. _dederat portare_, ut _donat habere_, δῶκε φέρειν, seu φορῆναι,     δωκεν ἄγειν, seu ἔχειν et ἀρέσθαι, ὄπασσε κομίζειν et ὀπάσαιμι     φερέσθαι, ap. Hom. Iliad. ο, 532; φ, 297; ψ, 151, 612; ω, 581, et     al. Virg. Æn. V, 262; IX, 362; X, 701.   Telum ingens, perque arma viri, perque ora, doloris              325   Adjutum nisu, letalem pertulit ictum;   Exsanguesque viri conantis vellere ferrum   In vulnus cecidere manus: jacet æquore nomen   Clarum Mæonio, atque Italæ pars magna ruinæ   Appius: intremuere lacus, corpusque refugit                      330   Contractis Trasymenus aquis; telum ore cruento   Exspirans premit, atque admorsæ inmurmurat hastæ.     325, 326. _doloris Adjutum nisu_, conf. ad II, 123.     328, 329. _æquore Mæonio_, campo Etrusco. cf. ad IV, 721.     --_Clarum nomen_, etc. cujusmodi nominibus clarissimorum suæ     superiorisque ætatis virorum carmen suum poeta exornare solet, inpr.     lib. VIII.     --_Italæ pars magna ruinæ_, ut ap. Virg. Æn. X, 737, et inf. VIII,     426; X, 223; Dausq. conf. Virg. Æn. II, 6; VII, 707; X, 427.     330. _Appius_ autem prænomen fuit antiquissimæ et nobilissimæ gentis     Claudiæ, quæ et patricia fuit et plebeia, acerrimaque majestatis     Patrum propugnatrix, quod vel tironibus ex Livio et Sueton. Tib. 1,     2, notum est. Cf. VIII, 412 sq.     --Cf. ad I, 49, et III, 463. Ipsa oratio nimis fere turgida; sed     v. 332, præclare summa adumbratur indignatio et rabies. Similiter     Meges ψυχρὸν ἕλε χαλκὸν οδοῦσιν, ap. Hom. Iliad. ε, 75.     332. _inmurmurat hastæ_, ut _terræ_, ap. Stat. Th. XI, 63; _iræ_     inf. VII, 156; _insibilat ori_ et _membris_ IX, 517; XII, 616.       326. _Admissum_ Put. _Adjunctum_ Med. _pertulit_, non _protulit_,       scripti præter Tell. Cf. cum Drak. Virg. Æn. X, 786; XII, 907.       327. _viro conanti_ malebat N. Heins.       330. _tortusque_ ex c. Tell. recepit Lefeb. coll. v. 625. Non       male!       334. _hastæ_ etiam legi posse notat N. Heins.       336. _cæsi_ Col. cum R. 2, et recentt. edd. _teli_ Oxon. et Put.       cum priscis edd. quod præferunt Dausq. et Scalig. si signiferi       nomen sit, unde _Teli_ dedit Cell.     Nec fati melior Mamercus corpore toto   Exsolvit pœnas, nulli non saucius hosti.   Namque per adversos, qua Lusitana ciebat                         335   Pugnas dira manus, raptum cum sanguine cæsi   Signiferi magna vexillum mole ferebat,   Et trepida infelix revocabat signa suorum.   Sed furiata cohors, ausisque adcensa superbis,   Quodcumque ipsa manu gestabat missile, quidquid                  340   Præbebat tellus, sparsis vix pervia telis,   Injecit pariter; pluresque in corpore nullo   Invenere locum perfossis ossibus hastæ.     333. _corpore toto_, nullo non corporis membro saucius; Drak. coll.     X, 513.     334. _pœnas_, quarum causa v. 336 sqq. adfertur.     341. _sparsis vix pervia telis_, tantum telorum in terra sparsum     erat, ut vix iri posset; Barth. Adv. V, 15.       341. _pervid_ Ox. quare _pervida_, quæ per tela vix cerni potest,       suspic. Barth. Adv. V, 15, merito propterea vapulans censura       N. Heins. qui conj. _quidquid... sparsi teli_, et mox, _Ingessit       pariter_.       342. _nullum_ omnes libri scripti, teste et prob. Drak. ut non ea       poetæ mens sit, neminem pluribus telis vulneratum esse, quam       Mamercum; sed tot tela in corpore ejus stetisse, ut pluribus locus       non fuerit. Non male! Sed τὸ _nullo_ etiam ferri potest, quod in       c. Col. et Tell. reperiri contendit Lefeb.       343. Modius ex Col. restituit hunc versum, qui reliquis MSS.       priscisque edd. deest, et in cujus vicem in edd. Basil., Colin. et       Dausq. successit alius: _Unius hæserunt Romani militis hastæ_, qui       acumen interpolatoris, lacunam utcumque explere conantis, redolet.     Advolat interea fraterni vulneris ira   Turbatus Libyæ ductor, visoque cruore,                           345   Num lateri cuspis, num toto pondere telum   Sedisset, fratremque amens sociosque rogabat.     344. Manifesta imitatio Virgilii, Æneid. lib. X, v. 383... 424, ubi     videndus est Heyne et Excursus IV. Sed non minus Silio ante oculos     fuisse videtur Homer. Iliad. δ, 148... 219, ubi Agamemnon similiter     ad fratris vulnus expavescit, et Menelaus, data fide, illud non     letale esse, metum ejus levat.       347. _fratremque_ scripti et R. 2. Pro vulgata _fremuitque_       perperam stat Dausq.   Utque metum leti procul, et leviora pavore   Cognovit, proprio tectum gestamine præceps   Ex acie rapit, et tutis a turbine pugnæ                          350   Constituit castris. Medicas hinc ocius artes,   Et senioris opem Synhali vocat: unguere vulnus   Herbarum hic succis, ferrumque e corpore cantu   Exigere, et somnum tacto misisse chelydro,   Anteibat cunctos: nomenque erat inde per urbes                   355   Perque Parætoniæ celebratum litora Syrtis.     348. _leviora pavore_, vulnus levius esse, quam metuebat.     349. _gestamine_, clipeo.     353. Veteres ἰατροὶ, quod notum, sola fere vulnera sanabant, et     quidem _herbarum succis_, φαρμάκοις (Hom. Iliad. δ, 191, 218; ε,     900; λ, 829), et _cantu_, h.e. incantatione (ut sup. III, 301),     ἐπαοιδῇ Hom. Odyss. τ, 457; Pind. Pyth. III, 91.     354. _Exigere_, extrahere et innoxium facere carmine magico; Schmid.     --_somnum tacto misisse chelydro_, cf. ad I, 412.     355. _Anteibat ungere_, ut _Martem regere haud cederet Hannibali_     VI, 307 sq., διαφέρει τὸ φρονεῖν, et alia.     356. _Parætoniæ Syrtis_, vid. ad III, 225.       352. _Synhali_, non _Synali_, Col. ubique.       354. _tacto_ scripti; vid. ad I, 412, et III, 302. Vulgatum _toto_       contradicendi studio tuetur Dausq. _torto_, scilicet in gyros, vel       orbes, corrig. Marsus et D. Heins. _tacito_ Parm. _immisisse_       conj. N. Heins. Sed. vulgata doctior.   Ipse olim antiquo primum Garamanticus Hammon   Scire pater dederat Synhalo, morsusque ferarum,   Telorumque graves ictus sedare medendo.   Atque is deinde suo moriens cælestia dona                        360   Monstravit nato, natusque heredis honori   Tramisit patrias artes; quem deinde secutus   Haud levior fama Synhalus, Garamantica sollers   Monstrata augebat studio, multaque vetustum   Hammonis comitem numerabat imagine patrem.                       365     357. _Garamanticus Hammon_, confer ad lib. I, vers. 414. Is     Synhalum, hujus Synhali proavum, quoniam in arte medica excelluerat,     ipse eam docuisse fingitur, ut Chiron Machaonem Iliad. δ, vers. 219,     et Apollo lapidem Virgilii, Æneid. lib. XII, 391.     358. _Scire dederat_, vid. ad v. 324.     361. _heredis honori_; claro heredi, ut _virtus Catonis_, _sapientia     Lælii_, etc. (vid. ad IV, 599), vel heredi, in ejus honorem, seu     tanquam munus.     363, 364. _Garamantica Monstrata_, ut supra, _cælestia dona_ et mox     _proavita medicamina_, quorum usum _monstraverant_, vel docuerant     Hammon et proavus.       361. _Monstravit_ scripti, quod testatur N. Heins. sed negat       Lefeb. qui propterea vulgatam _Monstrarat_ revocavit.       363. _Haud melior_ Put. R. 3, Med. _lenior famæ_ suspic. N. Heins.       qui ejusmodi elegantias ubivis sectatur; vid. ad IV, 542; _forma_       Ox. et Put. cum R. 3; et Med.       365. _patrum_ emend. N. Heins vel v. 358, _patri_. Sed auctor       etiam generis, et proprie forsan, _pater_ dicitur.   Tum proavita ferens leni medicamina dextra   Ocius, intortos de more adstrictus amictus,   Mulcebat lympha purgatum sanguine vulnus.   At Mago, exuvias secum, cæsique volutans   Hostis mente necem, fraternas pectore curas                      370   Pellebat dictis, et casum laude levabat:   ≪Parce metu, germane; meis medicamina nulla   Adversis majora feres: jacet Appius hasta   Ad manes pulsus nostra: si vita relinquat,   Sat nobis actum est; sequar hostem lætus ad umbras.≫             375     366. ἤπια, vel ὀδυνήφατα φάρμακα πάσσων Iliad. δ, 218; η, 900; λ,     829.     367. _de more_ medicorum, quo expeditiores essent vulneribus     sanandis; Draken. qui laudat Gevart. Lection. Papin. c. 34, et     Gonsal. ad Petron. c. 19. Cf. inpr. Virg. Æn. XII, 400 sq., et ibi     Heyne Exc. IV.     368. Cf. Hom. Iliad. λ, 828, 844, et inf. ad VI, 91.     371. _laude_, vid. ad v. 114.     372. _Parce metu_, ut ap. Virg. Æn. I, 257.     373. _Adversis meis_, mihi in calamitate mea non melius remedium et     solatium adferes morte Appii. Cf. X, 44, 45.     Quæ dum turbatos avertunt æquore campi   Ductores, valloque tenent; ex agmine Pœnum   Cedentem consul tumulo speculatus ab alto,   Atque atram belli castris se condere nubem,   Turbidus extemplo trepidantes milite mæsto                       380   Invadit cuneos, subitoque pavore relaxat   Jam rarescentes acies: tum voce feroci   Poscit equum, ac mediæ ruit in certamina vallis.     376 sqq. Similiter Turnus, Ænea saucio ex pugna subducto, plenus     spei in hostes inruit, Æn. XII, 324 sq.     --_æquore campi_, ut Æn. VII, 781.     379. _Atra belli nubes_, Hannibal cum fratre et comitibus, qui nubem     telorum sparserant, vel potius Hannibal solus, ut Μάντιν Οἰκλείδαν     πολέμοιο νέφος dixit Pind. Nem. X, 16, et _fulmina belli_ Virg. Æn.     VI, 843; cf. sup. ad I, 311.     380. _milite mæsto_, vel ad Pœnos (quæ ratio præstat), ob discessum     Hannibalis vulnusque Magonis tristes, vel ad Romanos, propter Appii     mortem mæstos, referri posse, monet Drak. De ira adcipit Lefeb.     coll. Val. Fl. V, 568.     381 sq. _relaxat Jam rarescentes acies_, dissolvit jam minus densos     militum ordines, ut XVII, 427; Cf. Heyne ad Virg. Æn. III, 411.       377. Hunc et seqq. versus Marsus in ed. Veneta a. 1492, inf.       libro VI, intexuit, et lib. VI, vss. 96, 141, huc retraxit, quem       errorem, quales in ed. Dausq. passim deprehendas, primum a se       notatum miratur Lefeb. Ceterum vulgo male post _Pœnum_, non post       _tenent_ distingui monuit N. Heins. qui v. 380, _milite lecto_       conj. ut _multo_ Burm. non improb. Drak.   Sic ubi torrentem crepitanti grandine nimbum   Inlidit terris, molitur Juppiter altas                           385   Fulmine nunc Alpes, nunc mixta Ceraunia cælo,   Intremuere simul tellus, et pontus, et æther,   Ipsaque commoto quatiuntur Tartara mundo.     384. Poeta egregie in rem suam convertit, et magis exornavit locum     Virg. Ge. I, 328 sq., ubi vid. Heyne.     --_crepitanti_ in tectis, ut ap. Virg. Ge. I, 449.     385. _moliri_ h.l. est vel simpl. movere, quo sensu centies obvium     est, (vid. ad I, 645) vel jacere, (v.c. monente Drak. _molitus     sagittas_ et _robora_ dixere Ovid. Met. V, 367, et Stat. Th. VI,     539) et hoc exquisite pro ferire, percutere, _nach etwas werfen_, ut     passim βάλλειν, ἀκοντίζειν, et _jaculari_, ut _rubente dextera     sacras jaculatus arces_, ap. Hor. Od. I, ii, 3, quæ verba nostris     ita prorsus responderent.     386. _Ceraunia_, τὰ Κεραύνια (vid. ad IV, 363), vel _Ceraunii     montes_ (hod. _il monte della Chimera_) a κεραυνῷ, fulmine, quo     propter altitudinem sæpius percutiuntur, sic dicti, qui in Epiri     litore in mare procurrunt, et prominente jugo, seu promont. Ionium     mare ab Hadriatico dirimunt. Cf. ad VIII, 630, et Jani ad Horat. Od.     I, iii, 20, ubi _alta Ceraunia_, ut h.l.     --_mixta cælo_, et ὄρη ἠλίβατα, ap. Dionys. Per. 389. Alii _montes     Ceraunii_ sunt in Asia inter Euxinum et Caspium mare.       385. Formam loquendi _Alpes fulmine moliri_, quæ proprie a       fundamentis et radicibus cruere ac transponere significet, non       concoquebat Burm. et ad exemplum Virg. Ge. I, 329, emendabat,       _molitus J. alto_ (ex cælo) _Fulmina_; _nunc Alpes, nunc m. C. c.       Intremuere_; _simul_, etc. quod probare videtur Drak. et recepit       Lefeb. _Fulmina_ Put. et R. 3; vid. not. _Jaculatus_ conj. Withof.       391. _conspecti_, non, ut vulgo, _conspectus_, scripti cum R. 3,       Parm. Med. Veneta Marsi et Martini Herbip. _conspectu_ volebat       Davis. ad Cic. Tusc. Qu. III, 22. Sed τὸ _conspecti_ doctius.     Incidit adtonitis inopino turbine Pœnis   Haud secus inprovisa lues, gelidusque sub ossa                   390   Pervasit miseris conspecti consulis horror.   It medius, ferroque ruens densissima, latum   Pandit iter: clamor vario discrimine vocum   Fert belli rabiem ad Superos, et sidera pulsat.     389. _turbine_ gravius quam impetu.     390. _lues_, ut _pestis_ et λοιμὸς, calamitas, pernicies, vel ipse     consul, vir pestifer.     392. _ruere_ transitive est facere ut aliquid ruat, agere, movere,     eruere, prosternere, inpellere, perrumpere. Conf. Lucr. I, 173;     Virg. Æn. I, 35; XI, 211; Ge. I, 105; II, 308, et Intpp. ad Val. Fl.     III, 102.     --_densissima_, hostium globos ordinesque densissimos.     393. _Clamor_ et Pœnorum, et victorum, qui παιαν᾽ ἐφύμνουν, ut ap.     Æschyl. Pers. 393.     394. _sidera pulsat clamor_, ut _lacessit_ XVII, 387, et _ferit     sidera_, Virg. Æn. II, 488; V, 140.   Ceu pater Oceanus quum sæva Tethye Calpen                        395   Herculeam ferit, atque exesa in viscera montis   Contortum pelagus latrantibus ingerit undis.     395 seq. Clamorem pugnantium fragori ventorum et undarum, scopulis     litorique inlisarum, comparat Silius, exemplo Homer. Iliad. ξ, 394     sq.     --_pater Oceanus_, cf. ad I, 606, et Virg. Ge. IV, 382.     --_Tethys_, Oceani soror et conjux.     --_sæva_, maris epith. ut alibi _alta_, _cana_, _vaga Tethys_.     --_Calpen ferit_, cf. Lucan. I, 554.     396. _Herculeam_, quia una ex columnis Herculis. Cf. I, 141.     397. _pelagus_, fretum Gaditanum, ut v. 400 _gurges_.     --_latrantibus undis_, vid. ad III, 471.       395. _sævior æthere C._ libri editi; _sævo sub æthere_ Put. _scene       cetre_ Oxon. si fides habenda Barth. Adv. V, 15. Sed _sævæ cetre_,       teste N. Heins. _sæva cethye_ Col. unde _sæva Tethye_ ingeniose       corrig. idem Heins. quod cum Draken. et Lefeb. recipere non       dubitavi; conf. Heins. ad Ovid. Met. VII, 297, et ad Claud. R. P.       II, Præf. v. 45.       396. _atque_ scripti et R. 2. Vulgo _et_, quo in metrum non       peccari putabat Dausq. coll. IX, 335; Claud. Gigant. v. 60, et       Ovid. Epist. XVI, 141, quæ loca ulceribus, librariorum manu       inflictis, fraudi ei fuisse, ad illa et ad h.l. docuit N. Heins.       qui tamen _exesi_ malebat, cui conject. non tam exempla, a Drak.       congesta, favent, quam mos librarr., adjectiva et partic. ad       propius vocab. flectendi. Sed nec vulgata male se habet.   Dant gemitum scopuli; fractasque in rupibus undas   Audit Tartessos latis distermina terris,   Audit non parvo divisus gurgite Lixus.                           400     398. _Dant gemitum scopuli_, στόνῳ βρέμουσι δ᾽ ἀμφιπλῆγες ἀκταὶ     Sophocl. Antig. v. 603; Ὄχθαι δ᾽ ἀμφὶ περὶ μεγάλ᾽ ἴαχον, Hom. Il. φ,     10.     399. Hyperbole, qualis IX, 468, 469, et XVII, 596; vid. Burm. ad     Val. Fl. II, 620.     --_Tartessos_, cf. ad III, 399.     400. _non parvo gurgite_, Herculeo freto.     --_divisus_ a Colpe.     --_Lixus_, fl. et urbs; vid. ad III, 258.       398. Forte leg. _fractosque in r. æstus_, et vox _undas_, quæ modo       præcessit, ex interpretam. et marg. in textum irrepsit.     Ante omnes jaculo tacitas fallente per auras   Obcumbit Bogus, infaustum qui primus ad amnem   Ticini rapidam in Rutulos contorserat hastam.   Ille sibi longam Clotho; turbamque nepotum   Crediderat, vanis deceptus in alite signis.                      405   Sed non augurio Parcarum inpellere metas   Concessum cuiquam: ruit inter tela cruentis   Suspiciens oculis cælum, Superosque reposcit   Tempora promissæ media jam morte senectæ.     401 sqq. Cf. IV, 131 seq.     --_jaculo fallente_, ut ap. Virg. Æn. X, 754, ubi vid. Heyne. Sic     _tacita penna_ v. 446.     404. Imitat. Virg. Æn. X, 548 sq.     --_Clotho_, vitæ filum, quod Clotho κλώθειν, nere credebatur.     405. _vanis in alite signis_, vano augurio. Cf. XIII, 820.     406. Orationis color qualis ap. Hom. Iliad. β, 858 sq.; Virg. Æn.     VII, 756; IX, 327, 328; ad quæ loca vid. Heyne et Cerda.     --_metas Parcarum_, terminum vitæ fatalem, ut _metas mortis_, _ævi_,     etc.; cf. V.L.     --_inpellere_, propellere, procul amovere, prorogare.     --_augurio_ et ejus interpretatione.     407. _cruentis_, iratis, vel pro _cruentus_, cruoris cupidus.       405. _navis_ Ox.       406. _Parcarum telas_ conj. N. Heins. Non male! Insolentior certe       duplex metaphora, a Parcis et meta circi petita, nec uspiam       _Parcarum metas_ reperire memini.   Nec Pagaso exsultare datur, ne inpune relictum                   410   Consulis ante oculos vita spoliasse Libonem.     410. Cf. Virg. Æn. X, 550.     --_ne_ possit esse pro _ne quidem_, vid. Davis. ad Cic. Fin. I, 16,     et Burm. ad Sueton. Aug. 35. Sed præstat adcipere pro _nedum_, μήτι,     μὴ γὰρ, μὴ δῆτα, μὴ οἷον, μὴ ὅτι, et jungere cum verbis.     411. _Consulis ante oculos_, quæ summa Pagasi audacia erat, et digna     quæ puniretur. Sic τὸ _ne_ occurrit ap. Cic. ad Div. IX, extr. et     Verr. IV, 23; conf. Gron. ad Liv. III, 52, extr. et Cort. ad     Sallust. b. Cat. 11, fin.     --_Libo_ cognomen Scriboniæ gentis, de qua vid. Ern. clav. Cic.,     Indices Tac. et Livii, et, quos Dausq. laudat Prop. IV, ii, 31; Sen.     Ep. 70; Plin. XXXVI, 15; Eutrop. II, 9, extr. Dion. et Cassiod.       410. _Pagaso_ Col. quo nomine a Virg. Æ. XI, 670, adpellatur comes       Æneæ, qui eum forte ex Africa secutus est, et ad quem Silius       respicere potuit, judice Drak. _Bigaso_ Ox. Put. R. 3 Parm. Med.       Vulgo _Basago_, vel _Bagaso_. Vocem _ne_, quæ c. Oxon. deest,       prorsus explodendam censebat Barth. Adv. V, 15, ut _Pagasus_       exsultare voluerit, cædem Libonis impune sibi relictam. _Nec P.       e., datur ne i. r._ Col. quod et conjecerat Dausq. _Nec P. e.       datum, atque i. r._ audacter emend. N. Heins. quod tamen recepit       Draken. Vulgatam lect. recte, puto, servavit Lefeb. nisi forte       _datum_ præstiterit; vid. Obs.       411. _vita_, non _victum_, scripti.     Laurigeris decus illud avis navaque juventa   Florebat: sed Massylus subciderat ensis   Pubescente caput mala, properoque virentes   Delerat leto bellator barbarus annos.                            415   Flaminium inplorasse tamen jam morte suprema   Haud frustra fuit: avulsa est nam protinus hosti   Ore simul cervix; juvit punire feroci   Victorem exemplo, et monstratum reddere letum.     412. _Laurigeris avis_, majoribus triumphalibus.     --_decus_ Italiæ, ut ap. Virg. Æn. XI, 508. Juventutis notio variis     modis declaratur.     418 sq. _Ore simul_, vid. ad III, 268.     --_juvit punire Victorem_ audaci, quod ille præbuerat, exemplo, et     eodem leti genere, quod ipse monstraverat, quo Libonem adfecerat.     --_feroci exemplo_, crudeli morte, avulsa nimirum cervice: nisi     mavis jungi _victorem feroci exemplo_ h.e. simpl. ferocem, sævum,     quasi dicas exemplar victoris ferocis; Ern. Sed hæc ratio durior     est, et h.l. _monstratum letum_ respondet _feroci exemplo_.       412. _navaque_ Col. vid. ad I, 549. Vulgo _vanaque_, quia juvenis       interiit, Dausq. et Cell. Male!       416. _voce suprema_ conj. N. Heins. Sed conf. quos Drak. laudat.       Virg. Æn. II, 447; Stat. Th. III, 69; Gonsal. ad Petron. c. 89, et       inpr. Bentl. ad Horat. Epist. II, ii, 173.       417. _jam_ Col. Locus de mendo suspectus videbatur N. Heins.       419. _Auctorem_, qui auctor ejus exempli fuerat, suspic. N. Heins.       quo auctore etiam τὸ _et_, quod omnibus libris deest, invexi cum       Drak.     Quis Deus, o Musæ, paribus tot funera verbis                   420   Evolvat, tantisque umbris in carmine digna   Quis lamenta ferat? certantes laude cadendi   Primævos juvenes, mortisque in limine cruda   Facta virum, et fixis rabiem sub pectore telis?   Sternitur alternus vastis concursibus hostis:                    425   Nec spoliare vacat, prædæque advertere mentem.     420. Imitat. Virg. Æn. II, 6...8, et 361 seq.     --Cf. sup. II, 650 seq.     421. _tantis umbris_, tantorum virorum morti, cf. ad VIII, 146.       [“VIII, 146” recte VIII, 145]     423, 424. _cruda facta_, vid. ad I, 405, et observa h.l. copiam     verborum.       421. _Evolvat_ Col. Vulgo _Evolvet_, et quidam _Evolvens_.       423. _limina_ Ox. _cruda_, non _crudæ_, Col. et Ox.       424. _sub pectore_ Col. Vulgo _s. pectora_, prob. Lefeb. Conf.       Virg. Æn. VI, 101; VII, 457; IX, 718; ubi vid. Heins. et Heyne.   Urget amor cædum, clausis dum detinet hostem   Fraternum castris vulnus, funditque ruitque   Nunc jaculis, nunc ense, modo inter millia consul   Bellantum conspectus equo, modo Marte feroci                     430   Ante aquilas et signa pedes. Fluit inpia rivis   Sanguineis vallis, tumulique et concava saxa   Armorum sonitus, flatusque imitantur equorum.     427. _hostem_, Hannibalem.     431, 432. _inpia vallis_, Lefeb. dicta videtur, ut lib. VII, v. 48;     _porta scelerata_ (propter cædem Fabiorum, qui ea exierant) et ap.     Stat. Th. VIII, 141, _currus humus inpia sorbet_. Drak. quoniam     gentilem Romanorum sanguinem tam avide bibit, quod Africa non nisi     _invita_ fecisse dicitur XVII, 417. Omnino tenendum est, _inpia_     poetis etiam dici tristia, noxia, abominanda, v.c. Ovid. Am. I,     viii, 104; Plaut. Most. II, ii, 73; Horat. Od. II, xvii, 22, ubi     vid. Jani et Lambin. Similiter _inprobus_, ap. Virg. Ge. I, 119,     388, 431; Æn. II, 80; IV, 412, al.     433. _imitantur_, ut ap. Virg. Ge. IV, 72, unde Echo ibid. v. 50, et     Horat. Od. I, xii, 4; xx, 8; _vocis imago_ dicitur.     --_flatus_, ut ap. Virg. Æn. XI, 911, ≪flatusque audivit equorum.≫       429. Major distinctio post _ense_ tollenda videtur, ut verba       _funditque ruitque consul_ jungantur.       431. _intima_ malebat N. Heins. vel _invia_, ut sup. v. 341; quod       non improbat Draken. Sed. vid. not.     Miscebat campum, membrorum in prælia portans   Celsius humano robur, visaque paventes                           435   Mole gigantei vertebat corporis alas   Othrys Marmarides: lati super agmen utrumque   Ingens tollebant humeri caput: hirtaque torvæ   Frontis cæsaries, et crinibus æmula barba   Umbrabat rictus; squalore huic hispida diro,                     440   Et villosa feris horrebant pectora sætis.     434 sq. _Miscebat campum_, h.e. prælia, vel agmina in campo, vid.     ad I, 69, et Heyne ad Virg. Æn. X, 721.     437. _Othrys_, mons, et h.l. magnæ molis homo, cujus species,     luxurioso ornatu depicta, non minus terribilis, quam Cryxi sup. IV,     250 sq., 277 sq.     440. _hispida_ et _villosa pectora sætis_, ut Caci, ap. Virg. Æn.     VIII, 266; λάσιον κῆρ, στήθεα λασία et λαχνήεντα, ap. Hom. Iliad.     α, 189; β, 743 et 851, ad quæ loca vid. Kœppen.       440. _hic_ Put. Non male, si mox _horrebat_ e c. Col. recipias.     Adspirare viro propioremque addere Martem   Haud ausum cuiquam: laxo ceu bellua campo,   Incessebatur tutis ex agmine telis.     442... 444. Comparant IX, 611, et, quem Silius utroque loco     expressit, Virg. Æ. X, 712 sq.; cf. sup. ad v. 269.     --_propiorem addere Martem_, cominus pugnare.     --_tutis_, ex tuto remotoque loco emissis.       442. _mortem_ quædam edd.       443. _ausum_, non _visum_, scripti et R. 2; _Haud virtus cuiquam_       conj. Withof. quasi imitator Virgilii ipsis ejus verbis utatur       necesse sit.       444. _tutis_ Col. _cutis_ R. 2, proxime verum. Vulgo _cunctis_.       Sed τὸ _tutis_ aptius est et confirmatur loco Virg. Æn. X, 713.   Tandem, vesanos palantum in terga ferenti                        445   Cum fremitu vultus, tacita per nubila penna   Intravit torvum Gortynia lumen arundo,   Avertitque virum. Fugientis ad agmina consul   Intorquet tergo jaculum, quod tegmine nudas   Inrupit costas, hirtoque a pectore primum                        450   Mucronem ostendit: rapidus convellere tentat   Qua nasci ferrum fulgenti cuspide cernit,   Donec, abundanter defuso sanguine, late   Procubuit moriens, et telum vulnere pressit:   Spiritus exundans vicinum pulvere moto                           455   Perflavit campum, et nubem dispersit in auras.     445. _palantum_, fugientium Romanorum. Cf. ad II, 162.     446. _tacita penna_, vid. sup. ad v. 401.     447. _Intravit_, penetravit.     --_Gortynia arundo_, vid. ad II, 90, 101.     450.     _a pectore_, e pectore prominentem, exstantem, ut contra _a tergo_     II, 120.     452. _nasci_, se ostendere, adparere, exstare, prominere.     453. _late Procubuit moriens_, κεῖτο μέγας μεγαλωστὶ, Hom. Iliad. π,     776; ς, 26; Odyss. ω, 40.     454. _telum vulnere pressit_, ut _ore_ sup. v. 332, vel _ore tenet     presso_ VII, 719, corpori vulnerato inpressit, vel denique vulnere     condidit, texit, ut ap. Virg. Æn. IV, 147; IX, 612, al.       450. _Irrupit_ et _ostendit_ scripti. Vulgg. _Irrumpit_ et       _ostentat_; _e pectore_ maluerit N. Heins. et v. 451, _rabidus_,       h.e. vulneris accepti dolore furens: quod feritati hujus semiferi       exprimendæ magis conveniat. Vulgatam e VI, 256, firmari docet       Drak. _rapidus_ est pro rapide, raptim.       454. _telum in v. p._ volebat N. Heins. _pondere_ reposuit Lefeb.       coll. Lucan. III, 725; unde perperam id petitum putat.     Nec minor interea tumulis silvisque fremebat   Diversis Mavors, variaque per ardua pugna,   Et saxa et dumi rorantes cæde nitebant.   Exitium trepidis, letique et stragis acerbæ                      460   Causa Sychæus erat: Murranum ille eminus hasta   Perculerat; quo non alius, quum bella silerent,   Dulcius Œagrios pulsabat pectine nervos.     461. _Sychæus_, cf. III, 245 seqq.     463. _nervos Œagrios_, lyram, qualis erat Orpheo Thraci: nam Œagrus     Orphei pater, (vid. Hyg. f. 14; Ovid. in Ibid. 482; Apol. I, 25, et     alios ap. Dausq.) vel certe Thraciæ rex.       458. _Diversis_ scripti et R. 2, probb. N. Heins. Drak. et Lef.       coll. XVII, 547. Vulgo _fremebat Diversus_, h.e. a diversis       partibus sæviebat, ut _minor_ pro minus.       459. _tepebant_ maluerit N. Heins. ut alius forte _natabant_, vel       _rubebant_, vel _madebant_. Sed _dumi cæde_, φονῳ, sanguine,       _nitent_, ut caput unguentis, et humeri oleo (Æn. V, 135),       _nitere_, h.e. madere, vel ut purpura fulgere et ardere dicitur.       Cf. ad I, 126, et Jani ad Hor. Od. I, iv, 13; II, vii, 7.       463. _Œbalios_ conj. N. Heins. quia Græci et Romani secundam syll.       voc. _Œagrius_ producere solent. Sed vid. ad IV, 776; _pulsavit_       Col.   Obcubuit silva in magna, patriosque sub ipso   Quæsivit montes leto, ac felicia Baccho                          465   Æquana, et Zephyro Surrentum molle salubri.   Addiderat misero comitem, pugnæque ferocis   Gaudebat tristi victor novitate Sychæus.     465. _quæsivit montes patrios_, quia oculus morientis vix adhuc res     externas cognoscere potest.     --_felicia Baccho_, feracia uvis, vid. ad IV, 357. Surrentini colles     vitiferi, et vinum Surrent. in generosis Italiæ; vid. Stat. l.c.     v. 4 sq.; Plin. XIV, 8; XXIII, 1; Hor. Sat. II, iv, 55; Ovid. Met.     XV, 710, et Martial. XIII, 110.     486. _Surrentum_, Murrani patria, urbs Campaniæ maritima (hod.     _Sorrento_), prope quam est vicus Æquensis, unde h.l. _Æquana_,     scilicet juga; vid. Cluver. Ital. ant. IV, 3, pag. 1161, et Holsten.     in Ortel. pag. 6; Locus class. est Stat. Silv. II, 2, tot.     --_molle Zephyro_, cf. Stat. l.l. v. 26 sq.     467. _Addiderat misero_ Murrano _comitem_ mortis Tauranum, ut apud     Virgil. Æneid. XII, 362.     468. _novitate_, insolentia _pugnæ_ ac cædis, quæ v. 473, 474,     describitur.       465. _felicia Bacchi_, ut _f. famæ_, _uteri_, _necis_, _leti_,       etc. Heinsio non in mentem venisse mireris.   Palantes nam dum sequitur, pervaserat altam   In silvam, et priscæ reclinis ab ictibus ulmi                    470   Terga tuebatur trunco, frustraque relictos   Tauranus comites suprema voce ciebat.   Transegit juvenem, ac perfossis incita membris   Hæsit in obposito cuspis Sidonia ligno.     471. _Tauranus, reclinis trunco priscæ ulmi... frustraque ciebat     comites relictos_, quos sequutus, sed nondum adsequutus erat; Lenz.       474. _Exit_ Oxon.       470. _reclinis_ scripti, quod jam conjecerat Dausq. Vulgo       _reclivis_, quod de loco, ut illud de homine adhiberi docet Drak.       et, quos laudat, Intpp. ad Virg. Æn. X, 835; Heins. ad Val. Fl.       II, 92; ad Ovid. Met. XV, 737; Barth. ad Stat. Th. I, 388, et       Silv. I, ii, 161, etc.     Quid vobis? quænam ira Deum, vel mente sinistra                475   Quæ sedit formido, viri? qui, Marte relicto,   Ramorum quæsistis opem: non æquus in artis   Nimirum rebus suasor metus: arguit asper   Exitus eventu pravi consulta timoris.     475. Commentum poetæ, ad quod lectores prologo quodam præparavit, ad     animos eorum rerum varietate excitandos, et ad magnitudinem     formidinis adumbrandam aptissimum. Conf. VII, 667 sq. et, ne totam     hanc scenam ab ipsa rerum natura narrationisque probabilitate     alienam, vel adeo absurdam censeas, Tac. Ann. II, 17, extr. ubi     timor idem intutum subfugium suasisse dicitur Cheruscis, quorum     ≪quidam turpi fuga in summa arborum nisi, ramisque se occultantes,     admotis sagittariis, per ludibrium figebantur; alios prorutæ arbores     adflixere.≫ Ibid. Gronov. locum simil. Dionis laudavit.     476. _Marte_ pro campo.     477. _Non æquus_, iniquus, malus, vel noxius (vid. ad III, 260).     478. _suasor metus_, ut, monente Drak. _Pessimus in dubiis augur     timor_, ap. Stat. Th. III, 6, ubi vid. Barth.       475. _Quæ vobis?_ malebat N. Heins.       477. _artis_, non _arctis_? Col. ubivis et passim optimi quique       codd. vid. Stœber. ad Manil. p. 525; Ill. Harles. ad Cellar.       Orthog. p. 180; et, quos Drak. ad VI, 194, et VII, 280, citavit,       Bentl. ad Hor. Od. III, xii, 11; Pier. ad Virg. Æneid. I, 293; II,       146; Gron. ad Sen. Œd. v. 277; Broukh. ad Tibull. I, v, 53;       Lambin. ad Lucret. I, 71; Castal. ad Rutil. Itin. II, 20. Rectius       tamen _arctus_ scribi crediderim, ab _arceo_, h.e. contineo.       479. Forte poeta scripsit, _arguit asper_, infelix, _Exitus       inventa et pravi c. t._ vel _inventi_, vel _eventi_.   Annosa excelsos tendebat in æthera ramos                         480   Æsculus, umbrosum magnas super ardua silvas   Nubibus insertans altis caput, instar, aperto   Si staret campo, nemoris, lateque tenebat   Frondosi nigra tellurem roboris umbra.   Par juxta quercus, longum molita per ævum                        485   Vertice canenti proferre sub astra cacumen,   Diffusas patulo laxabat stipite frondes,   Umbrabatque coma summi fastigia montis.     485. _molita_, vid. ad I, 645.     486. _Vertice canenti_, ob senectutem.     488. _coma_, conf. ad IV, 682. Ceterum in toto h.l. a v. 480... 488,     expende varios altitudinis designandæ modos.       480. _in_, non _ad_, scripti.       481. _Æsculus_, non _Esculus_, Col. et priscæ edd. Conf. Heins. ad       Virg. Ge. II, 16. et Serv. ad Ge. II, 291.       483. _tegebat_ emend. D. Heins. frustra.       484. _nigra_ Col. Put. R. 2.   Huc Hennæa cohors, Triquetris quam miserat oris   Rex, Arethusa, tuus, defendere nescia morti                      490   Dedecus, et mentem nimio mutata pavore,   Certatim sese tulit, adscendensque vicissim   Pressit nutantes incerto pondere ramos.     489. Poeta, ne Romanorum virtuti labem adspergeret, Siculos, auxilio     ipsis ab Hierone rege, sed, Livio teste, post hanc demum pugnam     (vid. ad VIII, 613 sq.) missos, præ metu in arbores adscendisse     comminiscitur.     --_Hennæa_, vid. ad I, 93.     --_Triquetra_, nomen Siciliæ, a tribus promont. ut _Trinacria_, vel     a figura potius triquetra, teste Plin. III, 8, pr. _Triquedram_ a     tribus quadris dicendam putabat Schol. ad Hor. Sat. II, vi, 55;     conf. Quintil. I, vi, 30.     490. _Arethusa_, notus Siciliæ fons ad Syracusas; vid. ad XIV, 53     sqq.     --_defendere_, arcere, prohibere, propulsare, ut passim, vid. Drak.     ad VII, 170, et XIII, 99. _Defendere dedecus morti_, a morte     avertere, ut _dedecus leto arcere_ IX, 370, vel pro, defendere     mortem a dedecore h.e. fortiter in pugna cadere. Sic ἀρῆξαι φόνον     τέκνοις, dixit Eurip. in Med. et ἀμύνειν νηυσὶ πῦρ, Hom. Iliad. ι,     435; ἀρὴν ἑτάροισιν ἀμύναι, Iliad. μ, 334; ἀνδράσι λοιγὸν ἀμύναι,     Iliad. ο, 736; conf. et Odyss. θ, 525; Heyne ad Virg. Ecl. VII, 47;     Jani et Lamb. ad Hor. Od. I, xvii, 3; Intpp. ad Plaut. Mostell. IV,     ii, 20, et inpr. Heins. ad Ovid. Her. V, 16, et ad Claud. Cons.     Stilic. III, 171.     491. _mentem mutata_, ἀλλοιόφρων, ἔκφρων, Schmid.       489. _Hennea_ Col. _Henea_ Ox. _Æneam_ Put. Vulgo _Ætnæa_; vid. ad       I, 93.       490. _morti_, non _morte_, Col. et R. 2; vid. not.   Mox alius super, atque alius consistere tuto   Dum certant, pars excussi; nam fragmine putri                    495   Ramorum, et senio male fida fefellerat arbor:   Pars trepidi celso inter tela cacumine pendent.     495. _pars excussi_, collective et respectu generis nobilioris, ut     _mixti cohors_ VIII, 489; _pars inplevere divisi_ IX, 301; _animæ,     qui_ XV, 503; τέκεα ἐπαναβοῶντες pro ὑιοὶ ἐπ. ap. Aristoph. Plut.     v. 292 (ubi Kuster hanc constructionem πρὸς τὸ σημαινόμενον, non     πρὸς τὸ ῥητὸν, aliis exemplis illustrat) _dextera, quem_ inf.     X, 307, ubi vid. Drak. Conf. Gronov. ad Liv. I, 59; XXIX, 12, ad     Sen. Herc. fur. 1157, et Obss. I, 16; Intpp. ad Valerium Flaccum     I, 15.  [“X, 307” recte X, 306]       494. _Mox_, non _Moxque_, Col.     Turbatos una properans consumere peste   Conripit æratam jam dudum in bella bipennem,   Deposito clipeo mutatus tela, Sychæus.                           500     499. _æratam_, ære præfixam, _in bella_, ad belli usum, ut _ærata     securis_, ap. Virg. Æn. XI, 656. Ita et interpretatur V.D. in     _Allgem. Lit. Zeit._ a. 1796, N. 139.       498. _una peste_ Col. Parm. Med. Vulgo _ima p._, arbore ab imo       excisa, Mars.       499. Vulgg. _in colla_, quod probat N. Heins. si auctore Gron.       Obss. I, 13, _elatam_ refingatur pro _æratam_, quod adstruit ex       Val. Fl. V, 614, ubi vid. Burm. _in colle_ ed. Basil. quod non       displicebat Dausq. Utrumque, certe posterius, languet, nec verbis       _jam dudum_ satis convenit; _in bella_ scripti, quod cum Modio       recte, opinor, amplectuntur Dausq. Cell. Drak. et Lefeb. qui tamen       male interpretatur: ≪_jamdudum_, h.e. statim corripit bipennem ex       ære, (ut αὐχένα κόψας χαλκείῳ πελέκει dixit Apollon.) quam in, vel       ad bella gerebat; ut _aqua in potum_, _panis in cibum_, _pecunia       in bellum_, etc. Notus idiotismus et locus clarus, licet non       intellectus Gronovio nec aliis.≫ Præstat Dausq. ratio: olim in       usus belli præparatam; etsi vix dubito, quin poeta scripserit,       _aptatam jamdudum in bella_, ad belli usum, non ad arbores       cædendas, vel _ad rura factam_, ut VIII, 550; Ill. Ernesti       simplicius putat dicere, omnem formulam instar epith. orn. elatam,       pro bipenni bellica, _ærata_ securi Æn. XI, 656.   Incumbunt sociæ dextræ, magnoque fragore   Pulsa gemit, crebris subcumbens ictibus, arbos.   Fluctuat infelix concusso stipite turba;   Ceu Zephyrus quatit antiquos ubi flamine lucos,   Fronde super tremuli vix tota cacuminis hærens                   505   Jactatur, nido pariter nutante, volucris.   Procubuit tandem multa devicta securi   Subfugium infelix miseris, et inhospita quercus,   Elisitque virum spatiosa membra ruina.