152. _Togum_ emend. Reines. Epist. 35 ad Rupert. et in Comm. ad Class. I. Inscr. 191. Sed vid. mox v. 155. 153. _suffossum_ antt. edd. Sed conf. v. 165.
Auriferi Tagus adscito cognomine fontis 155 Perque antra et ripas Nymphis ululatus Hiberis. Mæonium non ille vadum, non Lydia mallet Stagna sibi, nec qui riguo perfunditur auro Campum, atque inlatis Hermi flavescit arenis.
155. _Auriferi_, χρυσοῤῥόου, _fontis_, Tagi fl. (_Taio_, seu _Teio_), in quo nunc quidem non arenæ, sed numi tamen et globuli aurei aliorumque metallorum partes reperiuntur. 156. _ululatus_, deploratus: _ululare_ de quovis sono et cantu tam læto quam tristi, usurpatur, ut ὀλολύζειν et ὀλολυγὴ. Vid. Intpp. ad Callim. H. in Del. 258. 157. _Mœonium vadum_, Pactolum, Lydiæ fl. auriferum. --_mallet_, magis optaret, seu permutaret, h. permutasset _ille_, Tagus rex, cum Tagi fl. auro et opibus: h.e. ditissimus rex erat idemque (v. 160 sq.) fortissimus. Ludit manifeste poeta in _Tago_; cui nomini quum duplex notio, hominis et fluvii auriferi, adhæreret, et nunc efferenda esset sententia hæc: ≪capturam et cædem Tagi reguli Hasdrubali gratam fuisse,≫ placuit eam ita enunciare: hic Tagus Hasdrubali gratior erat, quam Pactolus et Hermus cum toto eorum auro; Ernesti, et jam olim Marsus. Quia ratione nihil contortius vidi, _ille_ haud dubie est Tagus rex, ad quem et verba, quæ tam præcedunt, quam sequuntur, spectant; non Hasdrubal, neque etiam fluvius aurifer, quem, ut ceteris præstantem designari putat Lefeb. --_Stagna Lydiæ_, non Caici, Caystri et aliorum Lydiæ fluminum, sed, quoniam de auriferis fluviis sermo est, ejusdem Pactoli, qui nunc _Sarabat_ dicitur æque ac _Hermus_, qui cum eo in Ægæum mare eodem alveo profluit. Uterque campos Smyrnæ et Phocidis dirimunt et sic fecundos reddunt, unde forsan aureas arenas, quæ jam Strabonis ætate frustra quærebantur, traxisse feruntur. 158. _nec qui_, etc., conf. Lucan. III, 210, et Virg. Ge. II, 137; ubi in nota Heynii pro _Drakenb._ leg. _Dausq._ Nam prior recte monet, Hermum poetis auriferum dici, et v. 159 _arenas_ in campum, non a Pactolo in Hermum _inlatas_ innui. --_auro riguo_, arenis aureis, quæ campum inrigant, vel fluvii, campum inrigantis. _Riguum_ dicitur, quod inrigatur, et quod rigat. Cf. Virg. Ge. II, 485.
156. _ululatur_ invitis libris edidit Lefeb. Recte, puto; etsi vulgata ferri, et forte puncto post _Hiberis_ sublato adjuvari potest.
Primus inire manu, postremus ponere Martem. 160 Quum rapidum effusis ageret sublimis habenis Quadrupedem, non ense virum, non eminus hasta Sistere erat: volitabat ovans, aciesque per ambas Jam Tagus auratis adgnoscebatur in armis.
160. _Primus_, etc., cf. v. 242. Sic de Hannibale Liv. XXI, 4, ≪princeps in prælium ibat, ultimus conserto prælio excedebat.≫ 161. _habenis effusis_, remissis, _sublimis_ eques magis stans quam sedens, in concitato equi cursu, Ern. 163. _erat_, dabatur, licebat, ut _est_, _erit_, _fit_, _fuerit_, _aderit_, ἦν, ἔστι, ἔσται, ἔστω, γένοιτο, ἐνδέχοντο, πάρεσται, εἶναι, pro ἐξῆν, ἔξεστι vel ἐστι δύναμις, seu θέμις, etc. Vid. Gronov. Obss. IV, 8, et Heins. ad Ovid. A. A. II, 28.
162. _Quadripedem_ e R. 2, recepit Lefeb. nec est, cur improbet aliquis. vid. Burm. et Heyne ad Virg. Æn. XI, 614 et 875.
Quem postquam diro suspensum robore vidit 165 Deformem leti famulus, clam conripit ensem Dilectum domino, pernixque inrumpit in aulam, Atque inmite ferit geminato vulnere pectus. At Pœni succensi ira, turbataque luctu Et sævis gens læta, ruunt tormentaque portant. 170
165. Cf. Liv. XXI, 2 et 6. Justin. XLIV, 2 et 5. Val. Max. III, 3. 166. Livius l.c. Hasdrubalem palam, Appian. de reb. Hisp. c. 8, et Hannib. c. 2, ex insidiis in venatione, sed Polybius, II, 36, ἐν τοῖς ἑαυτοῦ καταλύμασι νυκτὸς ὑπὸ τινὸς Κελτοῦ τὸ γένος, obtruncatum esse tradit.
166. _Deformem leti_ in scriptis, h. deformatum et dehonestatum propter (ἕνεκα) fœdum et infame mortis genus. conf. Heins. ad Val. Fl. III, 342. Vulgg. _D. lateri_ etc. _D. lacerum_ Nut. _letho_ R. 3. Parm. _lœto_ Med. 167. _Dilectus_ quædam edd. Male! conf. XVI, 68. Virg. Æn. VII, 640, et Val. Fl. III, 342. _pernixque_ scripti, R. 3. Parm. Med. _irrupit_ Ox. R. 3. Parm. Vulgo _pernix irrumpit_. 170. _ruunt tormenta parare_ frustra emend. N. Heins. et pluribus illustrat ad Val. Fl. III, 133 et ad Claud. R. P. III, 387.
Non ignes candensque chalybs, non verbera passim Ictibus innumeris lacerum scindentia corpus, Carnificesve manus, penitusve infusa medullis Pestis, et in medio lucentes vulnere flammæ Cessavere: ferum visu dictuque, per artem 175 Sævitiæ extenti, quantum tormenta jubebant, Creverunt artus, atque, omni sanguine rapto, Ossa liquefactis fumarunt fervida membris.
171. Candentes laminæ in quæstionibus et tormentis adhiberi solebant. Vid. Cic. Verr. V, 63. 173. _Carnifices manus_, ut _vindices manus_, ap. Prudent. X, 447; _carnifices epulæ_ et _pedes_ ap. Claud. b. Gild. 179, et Martial. XII, 48; _virgulta valle_, h. virgultis obsita inf. XII, 354; _grex minister_, XI, 277; _jussum magistrum_, III, 387 et, quod ibi Drak. monet, _manus serva_, Ovid. Epist. X, 90; _torus maritus_, ib. II, 41; _ventus pluvius_, Hor. Od. I, xvii, 4; _aræ dominæ_, Stat. Th. V, 588; _animi mares_, Appul. Met. III, p. 131; et Elmenh. _tempestas autumna_, Gell. XIX, 7; _genius maritus_, Ennod. Ticin. I, 4; _vitis autumna_, Tertull. judic. Dom. 4; _juvenca cornua_, Pith. Catal. p.m. 572. Cf. Gronov. Obss. III, 24; Heins. ad Ovid. Epist. II, 74; III, 100; IV, 12; IX, 86; XIV, 19 inpr.; XV, 83; ad ej. Met. III, 728; ad Claud. nupt. Hon. et Marc. 88; b. Gild. v. 407; laud. Stil. I, 121; et ad Petron. c. 35. [“XI, 277” recte XI, 274] [174.] _infusa medullis Pestis_, laminæ ardentes inustæ. _Pestis_, seu _lues_, quidquid noxium et exitiosum est, ὄλεθρος. Vid. Intpp. ad Val. Fl. II, 498; et Heins. ad Ovid. Met. IX, 197; h.l. ignis, ut passim. Vid. Ind. et Virg. Æn. V, 683; IX, 540 al. 175. _ferum visu dictuque_, δεινὸν ἰδεὶν καὶ λέγειν. Cf. Heyne ad Virg. Æn. III, 621. 176. _extenti_ equuleo. Comparant Senec. Epist. 67; Prudent. hymn. I, περὶ στεφ. v. 105, et in Romano v. 109.
173. _Carnificæve_ Ox. eum priscis edd. quod voc. nusquam reperitur. 174. _luctantes_, quæ invitæ quasi ad hunc usum adhibebantur, R. 3, et Med. probb. N. Heins. et Drak. nude tacite id recepit Lefeb. 176. _sinebant_ et _videbant_ in aliis edd. 177. _rapto_ scripti. Vulgatum _rupto_ retinuit Lefeb. 178. _liquescentis_ non addicentbus libris emend. Lefeb., qui gravem hunc errorem a Drak. relictum miratur, quum sensus sit, ossa servi liquescentis vi tormentorum fumasse in ejus membris. Sed ex vulgata lectione _liquefactis_ h. consumtis igne et tormentis, eadem sententia exoritur, nec metrum repugnat: nam secunda syll. verbi _liquefacio_ non semper corripitur. vid. Ovid. Met. VII, 161; IX, 175; Catull. 88, 6. _fervida_ Col. cum R. 2. Bas. Asc. et al. _turbida_ edd. antt. et Gryph. Nut. al. _torrida_ malebat N. Heins. _nervis_ Col. cum ed. Gryph. et al. Non male: nec tamen minus aptum τὸ _membris_, qua voce etiam caro et inpr. musculi innuuntur. conf. II, 468.
Mens intacta manet; superat, ridetque dolores, Spectanti similis, fessosque labore ministros 180 Increpitat, dominique crucem clamore reposcit.
179. _Mens intacta_ scil. doloribus, ut _tangi_ h.e. adfici _dolore_ dixit Prop. III, vii, 68 (al. III, vi, 34), et alii _tangi cupidine_, _religione_, etc. Withof. conj. _invicta_. Non male: sed illud exquisitius. Cf. Liv. XXI, 2. 181. _Increpitat_, reprehendit et objurgat, nisi malis exhortatur, ut ap. Virg. Æn. I, 738, ubi vid. Heyne. En summa dolorum contemtio! --_reposcit_ pro simpl. poscit, vel sæpius poscit.
Hæc inter spretæ miseranda piacula pœnæ, Erepto trepidus ductore exercitus, una Hannibalem voce atque alacri certamine poscit. Hinc studia adcendit patriæ virtutis imago, 185 Hinc fama in populos jurati didita belli, Hinc virides ausis anni fervorque decorus, Atque armata dolis mens et vis insita fandi.
182. Inter funesta iræ piacula et pœnas, a Tagi famulo sumtas, qui eas spernebat, etc. 184. Cf. Liv. XXI, 3; et Virg. Æ. VII, 472 sq. 185. _studia adcendit_, favorem ei conciliat. Factiones, σπουδὰς, exponit Burm. ad Val. Fl. III, 628. 186. _jurati_, quod adversus Romanos se gesturum esse patri jurasset. 187. _virides ausis anni_, ætas ad audendum resque præclaras gerendas idonea, ob vigorem; unde _viridis_ plerumque juventus dicitur. Ἄνθος ἥβας ἄρτι κυμαίνει, dixit Pind. Pyth. IV, 281. Cf. III, 255; V, 570; et Virg. Æn. V, 295; _viridi juventa_.
185. _Hinc_ ter continue in scriptis. Vulgg. _Huic studia_ militum _accendit_, conciliavit; prob. Dausq. 186. _didita_ Col. et R. 3 in marg., h. passim vulgata vel sparsa, ut IV, 1, Virg. Æ. VII, 144; VIII, 132. Drak. laudat Gifan. Ind. Lucret., Rittershus. ad Gunth. Ligur. p. 144. Grot. ad Martian. Capell. p. 2, et Heins. ad Prudent. περὶ στεφ. hymn. II, 91. Vulgg. _dedita_, et _debita_ Med. 187. _anni_, non _animi_, scripti, R. 3. Med. Gryph. Nut. probb. Modio et Drak., qui monent, _virides animos_ propriam senum laudem esse, qui plerumque _animis frigent_. conf. v. 60, 216; V, 414; XVI, 597.
Primi ductorem Libyes clamore salutant; Mox et Pyrenes populi, et bellator Hiberus: 190 Continuoque ferox oritur fiducia menti, Cessisse imperio tantum terræque marisque. Æoliis candens austris et lampade Phœbi Æstifero Libye torquetur subdita Cancro, Aut ingens Asiæ latus, aut pars tertia terris. 195
189. Populi tam Africæ, quam Hispaniæ eum imperatorem salutant. Illorum terra describitur v. 193... 219, horum 220... 238. Ipsi autem nominatim recensentur III, 231 sqq. 193. Non nisi fines imperii Carth. declarandi erant, quod ex v. 191... 193, intelligitur. Hunc parum apte h.l. totius Lybiæ situs, termini, cæli solique diversitas, et variæ veterum sententiæ de terræ divisione memorantur, doctrinæ ostentandæ causa. 195. Conf. Lucan. IX, 411 seq. Non defuisse inter veteres, qui Africam vel ad Europam, vel ad Asiam referrent, nota res est. Præter Lucan. l.c., vid. Agathem. II, 2. Sallust. Jug. 17. Varr. R. R. I, et L. L. IV, 2. Plin. III, 1 Eustath. ad Dionys. Per. 8; et Morus ad Isocrat. Paneg. cap. 48 pr.
189. _Libyes_, non _Libyci_, scripti et Parm. _Libys_, Λίβυς, pro _Libycus_, h. Carthaginiensis. vid. Ind. 194. _Pestifero_ Ox. cum priscis edd. _torretur_ Asc. probb. Dausq., N. Heins. et Drak. qui hoc in contextum recepit. Sed vulgata _torquetur_, si ex criticis præceptis arbitrium feras, tanquam difficilior et omnium fere librr. lectio, loco non movenda est, et poeta, propter conversionem terræ nostræ, _subdita torquetur_ exquisite pro _s. jacet_, vel _est_, dicere potuit: τὸ _torretur_ autem languet, quoniam cum _candens, æstifero s. C._ et _lampade P._ jungitur. Hinc vulgatum _torquetur_ servavi cum Lefeb., qui illud ex Virg. Æn. VI, 798 (ubi tamen de cœlo agitur) et Cic. Ac. Qu. IV, 39 (_terra circum axem se torquet_) petitum putat. 195. _mundi_ pro _terris_ quidam libri, teste Dausq. Sed libri scripti et editi, quos Drak. consuluit, nihil mutant.
Terminus huic roseos amnis Lageus ad ortus Septeno inpellens tumefactum gurgite pontum: At qua diversas clementior adspicit Arctos, Herculeo dirimente freto, diducta propinquis Europes videt arva jugis: ultra obsidet æquor; 200 Nec patitur nomen proferri longius Atlas, Atlas subducto tracturus vertice cælum.
196. Sic et Plin. III, 1, et alii. Nam veteres Geographi vel totam Ægyptum, vel ejus partem Asiæ partibus adjecerunt, excepto Strab. I, p. 60 sq. qui, Arabico sinu inter Asiam Africamque termino constituto, eam Africæ adjungit. --_roseos ad ortus_ sc. solis. ῥοδοδάκτυλος Ἠώς. --Nilus dicitur h.l. _amnis Lageus_, h. Ægyptius, a Ptolemæo Lagi f., clarissimo Ægypti rege. Cf. X, 322; XVII, 592, et Lucan. I, 684. 197. _Septeno gurgite_ in mare fluit, h. septem ostiis, quæ adhuc supersunt, teste Pocockio Itin. T. I, p. 29 sq., 433 sq. vers. german. 198. _At qua_ parte _clementior_, temperatior calore et frigore, _adspicit_, sita est versus _Arctos diversas_, Ursam majorem et minorem, Helicen et Cynosuram, h. septemtrionem. --_Arctos diversas_, ut _non æquas_, III, 192 ubi vid. not. 199. _diducta_, diremta, divisa, _jugis_, montibus, Calpe et Abyla. Cf. ad v. 141, 142. 200. _obsidet_, claudit, terminat. --_æquor_, mare Atlanticum. 201. Atlas in occidentali Africæ ora ejus terminus est. --_nomen_ Libyæ, h. Libyam ipsam _proferri_, longius protendi. 202. Manifesta imitatio ornatissimi loci Virg. Æ. IV, 246 sq., ubi vid. Heyne. --_tracturus_ secum, detracturus cælum, si caput oneri subtraheret.
196. _roseus_ quædam edd. 202. _tactior_ Tell. _tacturus_ Put. non improb. Lefeb., ut _subducto_ pro _sursum ducto_ positum sit.
Sidera nubiferum fulcit caput, æthereasque Erigit æternum compages ardua cervix: Canet barba gelu, frontemque inmanibus umbris 205 Pinea silva premit; vastant cava tempora venti, Nimbosoque ruunt spumantia flumina rictu. Tum geminæ laterum cautes maria alta fatigant; Atque ubi fessus equos Titan inmersit anhelos, Flammiferum condunt fumanti gurgite currum. 210
203 sq. Hinc eum κίονα τοῦ οὐρανοῦ λέγουσι οἱ ἐπιχώριοι εἶναι, teste Herodoto IV, 184. Cf. Heyne l.c. 204. _Erigit_, fert. 206. _Pinea silva_ Atlantis, quem Pausan. Att. 53 dicit ἄβατον ὑπὸ ὕδατος καὶ δένδρων, ἃ διὰ παντὸς πέφυκε, Ern. Cf. Heyne ad Virg. Æ. IV, 249. 207. _rictu Nimboso_, ore nimbis ventisque pulsato. 208. _laterum cautes_, h. cautes, sc. brachia Atlantis, quæ ab utroque ejus latere in mare procurrunt. --_fatigant_, commovent, turbant. Vid. ad v. 63. --_cautes_, quod Drak. monet, _maria fatigant_, cum undis undique inpactis resistunt et impetum fluctuum frangunt, quo sensu _lassare_ et _prædelassare_ dixerunt Ovid. Met. XI, 729, et Lucan. II, 618; VI, 265; IX, 453. --_maria alta_, mare Atlanticum, ut mox _gurges_. 209. Cf. Virg. Æ. IX, 913. 210. _fumanti gurgite_ ob. vapores, quos, si procul spectes, sol tum producere videtur.
206. _quassant_ conj. N. Heins. ad h.l. et Ovid. Fast. V, 83. Non male; modo ita poetæ placuisse constaret. Conf. tamen Heyne ad Virg. Æn. IV, 249. 208. _cautes_ Col. quod præter Drak. et Lefeb., olim etiam probavit N. Heins. ad Ovid. Fast. V, 83, qui tamen ad h.l. conj. _crates_, ut ap. Ovid. Met. VIII, 806; XII, 370, 396. Virg. Æ. XII, 508, forte quia imago tum continuatur. Vulgg. _fauces_.
Sed qua se campis squalentibus Africa tendit, Serpentum largo coquitur fecunda veneno. Felix qua pingues mitis plaga temperat agros, Nec Cerere Hennæa, Phario nec victa colono.
211. Sub zona torrida. --_campis squalentibus_, ut III, 655; IV, 375; XII, 373; XIV, 591, qui nimio solis et cancri ardore exusti, sordido colore ac nitore pulverulento obducti, tristes adspectu, inornati, vel inculti et steriles sunt, ut _horrens_ campus ap. Virg. Ge. III, 161, et στυφελὴ χθῶν ap. Apoll. II, 1007; III, 411; quam Schol. exponit τραχεῖαν καὶ σκληράν: nisi poeta simul ad serpentes respexit, quorum mentio fit v. sq. nam Libyæ _humus serpentibus atris squalet_, ut utar verbis Ovid. Met. XIV, 410, et Lucan. IX, 384, et _squalere_ est voc. propr. de serpentibus v.c. II, 547, 585; III, 209; XIII, 643; XV, 139. Vid. de hoc verbo Heyne ad Virg. Ge. IV, 91; Æn. X, 314, et XII, 87. Alii, v.c. D. Heins. ad III, 655. Drak. ad XII, 373, et Ern. ad Tac. Ann. XV, 42, _squalentem campum_ interpretantur τὸ ἄνομβρον πεδίον, ut _squalens_ significet siccum, aridum, quemadmodum τὸ αὐχμηρὸν sit id. qd. τὸ ῥυπαρὸν vel τὸ ἄνομβρον. 212. _coquitur_ pro tingitur, inficitur; sed vi caloris, quo id efficitur, simul expressa. 213. _Felix_, fertilis, εὐδαίμων. Strab. II, eadem regio. Cf. ad IV, 359. [recte IV, 357] 214. Nec Siciliæ, nec Ægypto fertilitate cedit. --_Cerere Hennæa_, vid. ad v. 93. --_Pharos_, parva Ægypti ins., cum Alexandria aggere (heptastadio) et ponte olim juncta, et notissima vel ob turrim excelsam et marmoream ejusdem nominis, a Ptolemæo Philadelpho per Sostratum Cnidium exstructam, in qua ignes nocturni erant et speculum arte elaboratum. Totam Ægyptum designat ap. Lucan. VIII, 433. Stat. Silv. III, ii, 22 al.
Hic passim exsultant Nomades, gens inscia freni; 215 Quis inter geminas per ludum mobilis aures Quadrupedem flectit non cedens virga lupatis. Altrix bellorum bellatorumque virorum Tellus, nec fidens nudo sine fraudibus ensi.
215. _exsultant_ equis, ut apud Virg. Æn. XI, 648, 663, exquisite de gente vaga et feroci. --_gens inscia freni_, quæ equos sine frenis, virga regit, ut hodie Mauri in Africa. Cf. II, 64; III, 293; XVI, 200. Intpp. ad Virg. Æn. IV, 41. Lucan. IV, 682. Herodian. VII, 9. 217. _lupata_, seu _lupi_, λύκοι, frena asperrima, aculeis ferreis et inæqualibus, instar dentium lupinorum, quibus Galli utebantur ad equos feroces domandos, ut ap. Virg. Ge. III, 208. Horat. Od. I, viii, 6 al. 218. _Altrix tellus_, θρέπτειρα, μήτηρ, patria: quæ multa concitavit bella virosque fortes, Masinissam, Syphacem, Micipsam, Jugurtham et alios, genuit. 219. _nudo ensi_, μόνῳ τῷ ξίφει, ut γυμνὸς pro μόνος, D. Heins. et Drak. coll. XIII, 161, 198; Ovid. Met. XIII, 159. Lucan. III, 481; IX, 593 al. Cf. Burm. ad Petron. cap. 88. --_fraudes_ de dolis adcipit D. Heins., ut VI, 307; XII, 52. Dausq. de veneno, quo barbari gladios et tela inficere solent, quod de Dacis et Getis ex pluribus Ovidii locis notum est. Cf. v. 322, 326, et Heyne ad Virg. Æn. IX, 773, et X, 140. Drak. comparat Lucan. VIII, 303, 304.
215. _Nomades_, non _Numidæ_, Col. more Græcorum.
Altera complebant Hispanæ castra cohortes, 220 Auxilia Europa genitoris parta tropæis. Martius hinc sonipes campos hinnitibus inplet, Hinc juga cornipedes erecti bellica raptant: Non Eleus eat campo ferventior axis.
220. Altera, et quidem præstantissima exercitus pars erant Hispani. Cf. Liv. XXVII, 14. 221. _Europa_, in E. --_genitoris_, Hamilcaris. _tropæis_, victoriis. 222. Hispania præstantissimos equites et equos præbuit. Hæc quam ornate splendideque expressit! --_campos hinnitibus inplet_, ut ap. Virg. Ge. III, 94. 223. _juga bellica_, currum bellicum, cui agitando generosiores equi olim adhibebantur. 224. _axis Eleus_, currus in Olympiis, quæ Elide, prope Alpheum agebantur. --_ferventior_, celerius.
221. _Europa_ scripti et priscæ edd. probb. N. Heins., Drak. et Lefeb., qui posterior _Europa_ pro _ex E._ positum putat, ut _prole_ VIII, 535, quem elegantem idiotismum adseruerint Jan. Gruter. in Criticis et Scalig. Lect. Anson. II, 12, p. 118, ed. Gryph. Aptius laudasset Virg. Æn. I, 167, V, 663. Propert. I, 2, 2, 4, 13; II, 31, 11; III, 17, 37, τεύχεα χαλκῷ Hom. Il. ζ, 504. Vulgg. _Europæ_, quo aures minus offenduntur. _Europeis_ Tell. _Europe_ conj. N. Heins. 222. _hinc s._ et _Hinc juga_ scripti. Vulgo _huic_. Sed _hic campos sonipes_ et _Hinc juga_ Med.
Prodiga gens animæ, et properare facillima mortem. 225 Namque ubi transcendit florentes viribus annos, Inpatiens ævi spernit novisse senectam, Et fati modus in dextra est. Hic omne metallum:
225. Hispanos olim ad αὐτοχειρίαν admodum proclives fuisse, more eorum, qui, quum natura timidi sint et melancholici, facile malis adflicti animum despondent, plures testantur v.c. Liv. XXXIV, 17, et Justin. XLIV, 2. --_prodiga animæ_, vitam spernens et profundens, tanquam rem vilem. conf. Hor. Od. I, xii, 38, et quæ loca Drak. laudat, Ovid. Am. III, ix, 64. Stat. Th. III, lxix, 602 (_largus animæ_). Claud. in Rufin. II, 183, et Prudent. περὶ στεφ. hymn. II, 17. Sic et _projicere animam_, _vitam_, etc. Vid. ad V, 226. Sic _saxo_, h.e. præcipitio mortem adcelerant Cantabri inf. III, 328 sq. Vel alio modo teste Strab. I. c. et gladio Iazyges, de quibus vid. Val. Fl. VI, 123 sq. 227. _Inpatiens ævi_, vitæ pertæsus, _spernit_, non vult, recusat, ut ap. Ovid. Met. IX, 117, et Hor. Od. I, i, 21. 228. _Fati modus_, vitæ, fato adsignatæ, finis et terminus, _in dextra est_, dextra vitæ finem imponit; h. ipsa necem sibi consciscit. Cf. III, 328. Strab. III, p. 156, 249. Montes Hispaniæ, quos veteres auctt. miris laudibus prædicant, nunc quoque omnibus metallis abundant, sed inpr. ferrum effoditur, et aurum argentumque eorum, quamdiu America utrumque copiose suppeditat, in futura fere tempora reservatur. De copia et celebritate auri Fodinarum in terris Callaicorum, Asturum et Cantabrorum, quibuscum Hannibali multæ gravesque fuerunt pugnæ, (unde _debellata procul_, etc. inf. IV, 59) Cf. Hens. ad Claud. Cons. Prob. v. 49; et Laud. Seren. v. 75. Withof.
Electri gemino pallent de semine venæ, Atque atros chalybis fetus humus horrida nutrit. 230 Sed scelerum causas operit Deus. Astur avarus Visceribus laceræ telluris mergitur imis, Et redit infelix effosso concolor auro.
229. _Electrum_, ἤλεκτρον, h.l. non succinum, gemma illa ex resina, quam nos _Bernstein_, seu _Agtstein_, vocamus, sed nobilius metalli genus, cujus quatuor partes auro constant et quinta argento, ut ap. Hom. Od. δ, 73; ο, 459; ς, 295. Ovid. Met. XV, 319, al. Vid. loc. class. Plin. XXXIII, 4, s. 23, et Intpp. ad Virg. Ge. III, 522, et Æn. VIII, 402, 624. --_gemino de semine_, h. auro et argento. 231. Conf. egregius Ovidii locus, Met. I, 137 sqq. --_Astur_, etc. Comparant verba Plin. XXXIII, 4, ≪Plurimum _auri_ Asturia gignit; neque in alia parte terrarum tot sæculis hæc fertilitas.≫ 233. Silius hunc versum, quod alios jam monuisse video, debet Statio Silv. IV, 7, 15, 16. Cf. Barth. et Gesn. ad Claud. in Cons. Mall. Theod. 41.
Hinc certant, Pactole, tibi Duriusque, Tagusque, Quique super Gravios lucentes volvit arenas, 235 Infernæ populis referens oblivia Lethes. Nec Cereri terra indocilis, nec inhospita Baccho, Nullaque Palladia sese magis arbore tollit.
234. _certant tibi_, ut _pugnare_, _contendere_, _bellare_, _luctari alicui_. Vid. hæc verba in Ind. Id potissimum moneo, ne quis cum Drak. ad IV, 592 _luctari_ pro _obluctari_ positum, vel cum N. Heins. ad XIV, 454, _obluctari_ legendum censeat. Est potius græca loquendi forma, pro _certare_, etc. cum aliquo, ut μάχεσθαι, vel ἐρίζειν τινὶ h. σύν τινί. --In _Durio_ (_Duero_) olim aurum, quod nunc frustra in eo, æque ac in Lethe, quæritur, repertum aureumque inde sceptrum Joannis III, confectum dicitur. 235. _Gravii_, populus Hispaniæ Tarrac., inter Lethen et Durium. Conf. V.L. et III, 366. Ubi Silius _Gravios violato_, h. corrupto _nomine Graium_, adeoque quasi Graios dici, et Græcorum coloniam esse memorat; captus forte perverso Romanorum studio et more, urbium populorumque nomina et origines a Græcis repetendi, de. quo vid. Heyne Exc. IV, ad Virg. Æn. VII, p. 118 sq. ed. prior. Sed vera quoque historia subesse potest: nam Diomedem certe, priusquam in Italia consideret, in Hispaniam venisse, testatur Dionys. Per. v. 483 sqq. quem Silii narrationi III, 366 sq. favere jam monuit Drak. ad XVI, 368: Nollem itaque Cellario miram oscitantiam, et poetæ turpem errorem exprobrasset Lefeb., qui non minus turpiter errat, putans, veteres _Grabios_ esse Sarmatas, seu Scythas, quorum nomen hodie supersit in Polonia et Germania, ubi plura loca nomine _Grabow_, et Sarmatas in Hispania memorari III, 384. Ab iisdem nomen _Graviscæ_, seu Grabiscæ VIII, 475, deducendum putat, ut alia passim. --_lucentes_, aureas. Terra tam agri, quam vini culturæ idonea. 236. _Lethes_, ὁ Λήθης (vel ὁ τῆς Λήθης Strab., _Oblivionis fluvius_ Plin.), qui et _Limæas_, _Limæa_, _Limeas_, _Limia_ et _Limius_, nunc _Lima_ vocatur, Hispaniæ citerioris, seu Tarrac. fl., inter Durium et Minium, diversus ab inferorum fluvio, qui _Lethe_, Λήθη, femin. genere, ἀπὸ τῆς λήθης, h. ab oblivione, dicitur. Lusitani Celtici, Guadianam s. Anam fl. adcolentes, illum cum Turdulis, bell; sociis, olim trajecisse, deinde, orta ibi seditione, ducem communem amisisse, et tandem offensionum oblitos terræque amœnitate captos, sedem eo loco communem stabilemque fixisse perhibentur: unde fluvius ille, æque ac Lethe apud inferos, (unde _referens obliv. I. L._) vi aquis propria, patriæ rerumque præteritarum oblivionem inducere credebatur et _Oblivio_ nominari solebat. Quam diuturna et constans hæc fama fuerit, vel ex eo patet, quod D. Junius Brutus, A.U. DCXVII pro consule huc missus, milites nec precibus nec minis ad flumen illud transmittendum inpellere potuit. Vid. Flor. II, 17. Liv. Epit. LV. Mel. III, 1. Ptol. II, 6. Plin. IV, 22 s. 35. Plutarch. Qu. Rom. p. 272. Strab. III, p. 153, C; et Appian. de reb. Hispan. c. 71 sqq. ubi vid. Cl. Schweighæus. T. III, p. 295 sq. 237. _Cereri indocilis_, ut XI, 11. 238. _Palladia arbore_, Palladi sacra, oliva. Conf. III, 324, 405, ubi vid. not. --_Olea non alia major in Bætica arbor_, Plin. XVII, 12.
234. _Hic_ recte, opinor, emend. Dausq. et N. Heins. 235. _Gromos_ vel _Grumos_ e c. Ox. (cujus alia excerpta, quæ Drak. possidebat, et _Groinos_ habebant) et _Gronios_ ex Put., quocum ed. Med. congruit, ad marg. Silii notavit N. Heins. Vossius ad Mel. III, 1, p. 228, monet, h.l. in melioribus Silii libris, quos vellem nominasset, _Grovios_ inveniri, quam lectionem, in MSS. quoque Melæ, Plin. IV, 20 s. 34, et Ptolem. III, 6 (ubi Γρούϊοι) expressam, non improbat N. Heins. ad III, 366, ubi tamen omnes libri constanter vulgatam tuentur, excepta ed. Veneta, quæ _Gravidos_ habet, manifesto operarum errore: nam h.l. _Gravios_ exhibet.
Hæ postquam Tyrio gentes cessere tyranno, Utque dati rerum freni, nunc arte paterna 240 Conciliare viros; armis consulta Senatus Vertere, nunc donis: primus sumsisse laborem, Primus iter carpsisse pedes, partemque subire, Si valli festinet opus: nec cetera segnis, Quæcumque ad laudem stimulant: somnumque negabat 245 Naturæ, noctemque vigil ducebat in armis;
239. _Tyrio tyranno_. Hannibali, cujus indolem et naturam iisdem fere coloribus adumbrat Liv. XXI, 4 240. _arte paterna_; πολλὰς πόλεις τῇ πειθῷ προσηγάγετο, de Hamilcare Diodor. XXV, 2. --_partem_ laboris, operis.
240. _Atque_ frustra emend. Lef. 241. Non deserenda videtur vulgaris distinctio, _Conciliare viros armis, c. S. V. n. donis_, h. nunc populos ad belli societatem sollicitare, nunc, etc. _nunc scita_ pro _consulta_ conj. Dausq. Sed vid. Gron. ad Liv. III, 37. 246. _Alternum_ pro _Naturæ_ malebat N. Heins.
Interdum projectus humi: turbæque Libyssæ Insignis sagulo duris certare maniplis: Celsus et in magno præcedens agmine ductor Imperium perferre suum: tum vertice nudo 250 Excipere insanos imbres cælique ruinam.
247. _turbæ Libyss_., militum gregariorum. ≪Multi sæpe militari sagulo opertum, humi jacentem inter custodias stationesque militum conspexerunt≫, Liv. XXI, 4. 248. _duris certare maniplis_, patientia et laboribus certabat cum milite, molestiis ærumnisque adsueto et ad bellum indurato. 251. _insana_ dicuntur magna, vel quæ modum excedunt, ut ap. Virg. Æn. II, 776; VI, 135 al. cf. ad v. 2, 58 et 101. Burm. ad Val. Fl. I, 605; II, 525; IV, 641, et, quos Drak. laudat, Barth. ad Stat. Th. I, 367, et Intpp. ad Plaut. Trin. III, 2, 47. Valetudinis προξένους, insalubres imbres intelligit Dausq., eodemque sensu Sardiniæ montes insanos (Liv. XXX, 39 et Flor. II, 6, 35), dictos putat. --_cœli ruinam_, ut XII, 630, ventum ac procellam, vel tonitru: nam, quod Drak. monet, quum tonat, Jupiter, vel cælum et æther _ruere_ dicitur. Vid. Cerda et Heyne ad Virg. Ge. I, 324, et Æn. I, 129. Heins. et Burm. ad Val. Fl. I, 663; VIII, 334. Broukh. ad Prop. I, viii, 7. Jani ad Horat. Od. I, xvi, 12. Burm. ad Phædr. IV, xvii, 24. Possis etiam grandinem, vel pluviam, quæ de cœlo ruit, seu decidit, intelligere, ut VI, 322, et _ruina grandinis_ apud Lucretium, libro VI, versu 155.
246, 247. Ita distinguit Drak., ut sensus sit, Hannibalem noctu interdum vigilasse, interdum in terra nuda cubasse, sed semper armatum. Vulgo post _armis_ colon, et post _humi_ comma ponunt: quod posterius certe non spernendum videtur. Vid. not. 248. _Insigni_ quædam edd. _Incinctus sagulo_ corrig. N. Heins., refrag. Drak., qui monet, Pœnis _sinus cingere_ inadsuetum fuisse ipsosque propterea passim _discinctos_ vocari (vid. ad II, 56), Silii vero mentem esse, Hannibalem hoc præter reliquos duces insigne habuisse, quod gregarii militis habitu semper usus fuerit, quod etiam memorant Liv. XXI, 4; Frontin. Strat. IV, 3, ex. 7; et Saresb. Polycr. V, 7. [“ad II, 56”: in Not.] 250. _par ferro_, tanquam dignius tanto duce, suspic. Barth. Adv. XLIII, 5. 251. _ruinam_ scripti et primæ edd. Vulgo _ruinas_; non male, conf. Virg. Æn. III, 571 al.
Spectarunt Pœni, tremuitque exercitus Astur, Torquentem quum tela Jovem, permixtaque nimbis Fulmina, et excussos ventorum flatibus ignes Turbato transiret equo: nec pulvere fessum 255 Agminis ardenti labefecit Sirius astro.
252. Sæpe in ipsa tempestate equo vectus conspiciebatur. 253. _Torquentem tela_, ut Διὸς βέλος dixit Pind. et βέλος ἐνέσκηψε θεὸς Herod. 254. Cf. Lucan. I, 151. Sed poeta h.l. tumet. --Vulgari sententia, impulsu nubium a ventis, qui in tempestate dominantur, facto ignes elici putabantur, unde ap. Virg. Æn. II, 648. --_venti Fulminis_, et ib. VI, 594 _turbo_ pro fulmine; ap. Claudian. Rufin. II, 222. _madidis elisa tonitrua Coris_; Ern. 255. _Turbato equo_, consternato, ap. Virg. Æ. VII, 767.
252. _exterritus Astur_ Ox. et Put. cum priscis editis, prob. Barth. Adv. VII, 15. Sed exquisitior est lectio Col., R. 2, et al. edd., _exercitus Astur_, pro Asturicus, h. Hispanicus, ἁπλοῦν et ἐθνικὸν ἀντὶ κτητικοῦ, simplex pro possessivo, ut _exercitus Scytha_ dixit Claud. Eutrop. I, 508. _Astur equus_ Martial XIV, 197. Ἕλληνα πόλεμον Thucyd. ap. Thom. Mag. Ἕλληνα στρατὸν, Σκύθην οἶμον, Ἄραψ τέκτων, ἄνθρωπον ἦθος, Κυζικηνὸς, Τυρσηνοὶ et similia alii, ut monent D. Heins. et Drak. ad h.l. et XVI, 180, cf. not. ad v. 14. Bentl. ad Hor. Od. I, 22, 2; II, 13, 8. Broukh. ad Prop. I, 11, 30. Scalig. ad Virg. Culic. p. 5. Merul. ad Enn. Ann. 1, p. 42. Barth. ad Claud. Cons. Hon. IV, 310. Heins. ad Claud. R. Pros. I, 17, ad Ovid. Fast. IV, 362; V, 683, et inf. III, 339; XVII, 11, al. _exerritus_ Tell. 254. _ventorum ex flatibus_ edd. recentt.
Flammiferis tellus radiis quum exusta dehiscit, Candentique globo medius coquit æthera fervor, Femineum putat inventa jacuisse sub umbra: Exercetque sitim, et spectato fonte recedit. 260
258. _medius fervor_, m. dies, seu meridies, quo tempore sol medium cæli spatium tenet, μέσον οὐρανον ἀμφιβεβήκει, Il. θ, 68; π, 777. Vid. Burm. ad Val. Flacc. III, 482, et ad Phædr. III, xix, 8. --_Candenti globo_ solis, ut ap. Virg. Æ. VI, 725. 260. Comparant Curt. VII, 5, 9 sq. et Lucan. IX, 591 sq. --_Exercet sitim_, h. exercet se in siti perferenda, tolerat sitim, ut _ex. curas_, XI, 374. Vid. ad v. 675.
258. _æquora_ priscæ edd., h. campos, propr. apertos et æquabiles. ut passim; vid. Ind. 259. _umenti j. s. umbra_ Col., unde _humenti_ edidit Drak. et _uventi_ conj. N. Heins., ut II, 469; III, 522; VII, 650; VIII, 227, 451, 460; IX, 30; XI, 510. Non ignoro quidem, sæpius propter rorem _noctem humidam_ ejusque _umbram humentem_ dici v.c. II, 469. Virg. Æn. II, 8; III, 589 (ubi vid. Cerda et Heyne) IV, 7, 351; V, 738, 835. Id vero ab h.l. alienum est, et _horrenti_ potius refingerem, nisi satis apta esset vulgaris lectio, _umbra_ arboris _inventa_, h. casu oblata, obvia, ut monent Burm. et Lefeb.
Idem conreptis sternacem ad prælia frenis Frangere equum, et famam letalis amare lacerti; Ignotique amnis tranare sonantia saxa, Atque e diversa socios arcessere ripa.
261, 262. _equum sternacem_, ferocem qui facile equitem sternit, effundit: ut ap. Virg. Æn. XII, 364. --_Frangere equum_, ejus ferociam, h. domare, ut fr. _iram_, _vim_, _furorem_, _gentem_, _urbem_, etc., ἐπιγνάμπτειν κῆρ Hom. Il. α, 569; ἐνικλᾷν νόημα Il. θ, 408; στρατηγοὺς κλαστήσεις Aristoph. Equit. p. 596. Drak. laudat Senec. Herc. fur. v. 31, et Gronov. ad Senec. Herc. Œt. v. 20. 263. _lacerti letalis_, ut _fatiferæ juvenis dextræ_, v. 641. --_lacerti_, jactus eo inpulsi, ut XVI, 562. 264. _tranare amnis saxa_, h. amnem, in quo sunt saxa _sonantia_, fluctibus adlisis, ut apud Virg. Æn. I, 200; VI, 551.
262. _Fingere_ conj. Ulit. ad Grat. Cyneg., ut ap. Horat. Ep. I, 2, 64, et Macrob. Sat. VI, 2, conf. Bentl. ad Horat. Od. III, 6, 22, et Burm. ad Petron. c. 128. Sed vid. not. _flammam_ R. 3, _frameam_ conj. N. Heins. novandi prurigine. 264. _Atque e diversa_ scripti cum Parm. Med. Bas. et al., h. adversa, obposita, contraria, ut, monente Drak., VIII, 351; XIV, 77. Sallust. Cat. 5. Curt. IV, 4, et aliis locis, quæ excitavit Broukh. ad Prop. I, 3, 31 et ad Tibull. IV, i, 45. Vulgo _Gaudet et adversa_, verbis forte e v. 270 conflatis. _socios_, non _populos_, scripti cum Parm. et al. edd. _accersere_ Col. et omnes libri a Lefeb. consulti, ut XI, 204; XIII, 160 al. Tirones consulant Cl. Schelleri præc. stili bene lat. T. I, p. 38. [“XIV, 77” recte XIV, 76]
Idem expugnati primus stetit aggere muri; 265 Et quoties campo rapidus fera prælia miscet, Qua sparsit ferrum, latus rubet æquore limes.
265. _agger_, quidquid altum est (_Anhohe_), v.c. vallum et murus, inf. v. 308, 368, 373, 418; VIII, 629. Virg. Æn. VII, 159 agger ex terra lignisque confectus, cui turris rotata imponebatur, v. 348. --_aggeres murorum_ Virg. Æn. X, 24, 144; XI, 381, _a. viæ_ ibid. V, 273; _a. fluminis_ h. ripa inf. X, 92; _a. æquoris_, h. fluctus, XVII, 275. 267. _Sparsit ferrum_, huc illuc gladium movit; nisi malis, tela jecit, misit, ut XI, 390. Virg. Æn. XI, 650; XII, 50. Sic et _fundere_, II, 109; V, 655; VII, 647; βέλεα χέειν Hom. Ill. ο, 590. [“XI, 390” recte XI, 388] --_rubet_ sanguine effuso. --_limes_, conf. IV, 463, 464; IX, 378, 379; et, quem Silius his locis imitatus est, Virg. Æn. X, 513, _latumque per agmen ardens limitem agit ferro_, etc.
267. _lato_ Nut. et al.
Ergo instat fatis, et, rumpere fœdera certus, Quo datur, interea Romam comprendere bello Gaudet, et extremis pulsat Capitolia terris. 270 Prima Saguntinas turbarunt classica portas, Bellaque sumta viro belli majoris amore.
268 seq. Poeta res prius ab Hann. gestas omittit, quia poeticam tractationem non admittebant. --_instat fatis_, ut _addere cursum fatis_, XII, 45, _fata irritare_, V, 234 et _fato urgenti incumbere_ ap. Virg. Æn. II, 653. Conf. ad II, 407. --_fœdera_ vid. ad v. 294 270. _extremis terris_, in Hispania, obpugnatione Sagunti. --_pulsat Capitolia_, δεινῶς ut II, 303. 272. _Bella sumta_, quæsita et adrepta, vel simpl. inchoata, suscepta ut XIV, 296. Conf. Burm. et Cuper. ad Petron. c. 89 et 122. Gron. ad Stat. Diatr. c. 57. Heins. ad Ovid. Epist. XVI, 371. _In causam belli Saguntus delecta est_, Flor. II, 6.
268. _erumpere fœdera_ e R. 2 in contextum recepit Lefeb. coll. XIII, 865 et Virg. Æn. I, 580, ut sit, omnino et impune solvere. Verbum _erumpere_ non sexto, sed quarto casui nonnunquam jungi, nemo negabit. Sed quis umquam _erumpere fœdera_ dixit? 269. Quo Col. Vulgg. _certus_. _Qua datur_ cet. _vallo_ mallebat N. Heins. pro _bello_, quod voc. mox bis sequitur. 271. _Saguntinas_, non _Sagunthinas_, in priscis edd. et marmm. Σαγοῦντος Steph. Σαγοῦντον Ptol. Σάγουντον Strab. III, p. 159 et 167. Sic et in optimis membrr. Livii aliorumque, refrag. Schotto ad Aurel. Vict de vir. illustr. c. 42.
Haud procul Herculei tollunt se litore muri, Clementer crescente jugo, quis nobile nomen Conditus excelso sacravit colle Zacynthos. 275 Hic comes Alcidæ remeabat in agmine Thebas Geryone exstincto, cæloque ea facta ferebat.
273. Poeta egregie describit originem, situm et fata _Sagunti_, urbis Hispaniæ Tarrac., ubi nunc _Murviedro_ h. Muri veteres, in regno Valeniciæ. Conf. Liv. XXI, 6... 15, et Polyb. III, 17 seq. --_Haud procul litore_ maris mediterr. vel Balearici, a quo alii bis mille passibus, alii v.c. Liv. et Polyb. ll. cc. septem stadiis Saguntum distare memorant. --_muri Herculei_, h. Saguntini, quos ab Hercule exstructos esse (cf. v. 505; II, 507, 654) et ab ejus comite, Zacyntho, nomen adcepisse, poeta comminiscitur. 274. _jugo crescente_, colle adsurgente. --_Clementer_ ut ap. Tac. Ann. XIII, 38, et Germ. I. 275. _Conditus_, sepultus. Cf. II, 581 seqq. --_sacravit_ pro vulg. dedit, ut ap. Virg. Æn. XII, 141. --_Zacynthus_, Dardani f., a quo Zacynthus insula et urbs dicta, notus est ex Dionys. I, 50. Pausan. Arcad. c. 24, p. 491 et Steph. Byz. in Ζάκυνθος. Alii, v.c. Strab. III, p. 110, ducti eadem nominis similitudine et more, origines populorum urbiumque a Græcis repetendi (vid. ad v. 235), Saguntum a Zacynthiis conditam tradunt, a quibus Silius urbem potius auctam esse v. 288 sq. memorat. 276. Alii Geryonis cædem Herculi Tyrio tribuunt. Sed poetæ omnes, quamvis diversissimæ indolis, fabulas in Herculem Thebanum transferunt. Vid. Heyne ad Apollod. p. 325 sq. --_Alcidæ_ v. Heyne ibid. p. 338 sq. --_remeabat Thebas_, ut _venere lacus_, IV, 763 et similia, quæ, ut semel tironum causa id moneam, respondent Gr. ἔρχεσθαι, ἀπάγεσθαι, οἴχεσθαι, πορεύεσθαι, παραγίνεσθαι, ἥκειν πόλιν, etc., omissa præpos. εἰς vel κατὰ et πρὸς. Conf. Heyne ad Virg. Æn. I, 2. Spanhem. ad Callim. in Pall. 18. 277. _cælo ferebat_, ad cælum efferebat _facta_ Herculis. Vid. Heynium ad Virg. Æneid. lib. X, 548. _Dixerat ille aliquid magnum... cæloque animum fortasse ferebat_.
275. _Zacynthos_, non _Zacynthus_, scripti et primæ edd. h.l. et v. 290, conf. Virg. Æn. III, 270. _Zazynthus_ Dausq. et al. perperam. Gr. Ζάκυνθος. 277. _facta_, non _fata_, Colon. cum R. 3. Parm. Med. _gerebat_ R. 1, male, quoniam mox sequitur.
Tres animas namque id monstrum, tres corpore dextras Armarat, ternaque caput cervice gerebat. Haud alium vidit tellus, cui ponere finem 280 Non posset mors una viro, duræque Sorores Tertia bis rupto torquerent stamina filo.
278. Hæc ad vim et magnitudinem Geryonis exprimendam valent; vid. Jani ad Horat. Od. II, xiv, 8, et Heyne ad Apollod. p. 385 sq. cf. inf. III, 422; VI, 629; XIII, 200 sq. Ceterum simile monstrum, Herilus, eodem fere orationis colore describitur a Virg. Æn. lib. VIII, v. 563 seq., _cui tres animas... mater... dederat, terna arma movenda_. --Paria quidem de Herilo refert Virgil. Sed _tellus_ h.l. sola Hispania esse videtur; Withof. 281. _duræ sorores_, ut XIII, 74, et _tristes s._ ap. Tibull. III, 3, 35 (ubi vid. Broukh. et Heyne) h. Parcæ severæ, inexorabiles.
281. _virum_ malebat N. Heins. quod nollem tanto viro excidisset. Nam _haud alium... cui viro_ est exquisitior loquendi ratio pro, haud alium virum, cui; ut apud Horat. Sat. I, 10, 16, et alios passim.
Hinc spolia ostentabat ovans, captivaque victor Armenta ad fontes medio fervore vocabat, Quum tumidas fauces adcensis sole venenis 285 Calcatus rupit letali vulnere serpens; Inachiumque virum terris prostravit Hiberis.
284. _medio fervore_, die, ut _medio æstu_ dixit Virg. Ge. I, 297. --_Armenta... vocabat_; conf. Virg. Æn. VII, 663, et ibi Heyne. _vocabat_, ducebat. 285. _fauces tumidas veneno_ refer ad serpentem, qui eas _rupit_ (_immani fauces diduxit hiatu_ inf. III, 194) _letali vulnere_, ut vulnus letale infligeret Zacyntho, non ad Zacynthum; de quo dubitasse mireris virum doctum in _N. Allgem. deutsch. Biblioth._ T. VIII, P. II, p. 418. --_letali vulnere_ ad vulnus letale infligendum. 287. _Inachium virum_ Zacynthum, Græcum, ab Inacho, primo Argivorum rege.
283. _Hinc_, non _Hic_, scripti, h. a quo sc. Geryone, et hoc pro cujus, ut _unde_ et Gr. ὅθεν pro ἐξ οὗ. Drak. laudat III, 106. Terent. Adelph. III, 3, 7, et Hecyr. II, 2, 4. Sallust. Jug. c. 14. Serv. ad Virg. Æn. I, 6; VIII, 71, et Bentl. ad Horat. Od. I, 12, 19.
Mox profugi ducente Noto advertere coloni, Insula quos genuit Graio circumflua ponto, Atque auxit quondam Laertia regna Zacynthos. 290
288. _Noto_ pro quocumque vento: alioquin poeta Eurum potius nominasset. 289, 290. _Insula Zacynthos_, ex adverso Elidis, in Ionio mari, inter Strophades et Cephaloniam sita, et olim etiam _Hyrie_ dicta, nunc vero _Zante_. cf. Plin. IV, 12, et Heyne ad Virg. Æ. III, 270, et ibid in Exc. I, p. 345 edit. prior. Ex eodem loco Virg. v. 272 Silius. --_Laertia regna_ petiit.
288. _advenere_ emend. D. Heins. Male! _Advertere_ sc. se. h. advertebantur, (vid. not. ad v. 539) vel potius _advertere_ sc. navem, proram, terræ, litori, ut _adpellere_ et Gr. ἀνάγειν, κατάγειν, ἐπανάγειν, ἐλαύνειν, προσβάλλειν, ἐμβάλλειν, εἰσβάλλειν scil. τὴν ναῦν ap. Luc. V, 3. Joh. VI, 19. Eurip. Cycl. 99, et Bacch. 1043. Thucyd. II, 47. Aristoph. Equ. 599 et Ran. 208. Polluc. I, 9, al. Sic et _advertere_ scil. mentem, προσέχειν, ἐπέχειν, προσποιεῖσθαι scil. τὸν νοῦν. Cf. Heyne ad Virg. Æn. VII, &nb |
|
댓글 없음:
댓글 쓰기