Punicorum Libri Septemdecim 35

Punicorum Libri Septemdecim 35

Vos, quorum imperium est, consul præcepta modumque              265   Bellandi posco: sedeone, an montibus erro,   Dum mecum Garamas et adustus corpora Maurus   Dividit Italiam? an ferro, quo cingitis, utor?     265. _Vos_, populum adloquitur. A vobis belli gerendi rationem     quæro, jubeatisne, more Fabii, _sedere_ (vid. ad III, 142), et in     locis altis munitisque castra ponere, an cum hoste confligere?     267. _adustus corpora Maurus_; cf. XVII, 633.       266. _ac_ pro _an_ scribendum esse, recte, opinor, monuit       N. Heins. Withof. emend. _Sedeone in montibus ergo_.       267. _corpora_, non _corpore_, scripti cum R. 3, Parm. Mediol.   Exaudi, bone Dictator, quid Martia plebes   Inperitet: pelli Libyas, Romamque levari                         270   Hoste jubet. Num festinant, quos plurima passos   Tertius exurit lacrimosis casibus annus?     269. _bone Dictator_, ut ap. Virg. Æn. XI, 344; Cic. Rosc. Am. 2, et     Verr. V, 6.     272. _exurit_; vid. ad VII, 490.       269. _pubes_ Parm. et al. edd. _Plebes_ pro _plebs_ centies apud       Livium aliosque occurrit, nec opus erat exemplis, quæ adtulit       Draken.       270. _pelli_ Col. _pello_ Oxon. _Libyas_ in iisdem et aliis libb.       antt. Pro vulg. lect. _bello Libyes_ perperam stat Dausq.       271. _jubent_ Oxon. et R. 2.       272. _exhaurit_, et mox _Ite, agite, arripite arma_ conj.       N. Heins. qui tamen nec vulgatum spernebat. Si quid mutandum,       _rapite arma_ scriberem, quod efficacius est. Conf. ad IV, 98.   Ite igitur, capite arma, viri: mora sola triumpho   Parvum iter est. Quæ prima dies ostenderit hostem,   Et Patrum regna et Pœnorum bella resolvet.                       275   Ite alacres, Latia devinctum colla catena   Hannibalem Fabio ducam spectante per Urbem.≫     273. _mora sola_, etc., mora facilem, adeoque ignobilem triumphum     parit: nam virtute opus non est, ubi hostem sedendo et cunetando     adteris; Ernesti. Imo sensus verborum est: parvum iter ad hostem     sola res est, quæ victoriam et triumphum nostrum moratur. Conf. sqq.     275. _Patrum regna_, plena invidiæ verba, quibus senatum regnare, et     plebem obprimere innuit; Cell.     --_regna_, tyrannidem.     276, 277. Cf. IX, 634 sq.; XI, 118 sq.     --_ducam_ in triumpho, sive in et per triumphum ante currum, ut     _agere_ XI, 120, et _ducet agens_ XVI, 275.     --_Fabio spectante_; sarcasmi vim facile percipis.       276. _devictum_ Col. et Tell. unde _destrictum_ in mentem veniebat       N. Heins.     Hæc postquam increpuit, portis arma incitus effert,   Inpellitque moras; veluti quum carcere rupto   Auriga indocilis totas effundit habenas,                         280   Et præceps trepida pendens in verbera planta   Inpar fertur equis; fumat male concitus axis,   Ac frena incerto fluitant discordia curru.     278. Conf. Virg. Ge. I, 512 sq.; III, 103 sq.; Æn. V, 144 sq.; inf.     XVI, 339 seq., 496 seq.; sup. IV, 713 sq.     279. _Carcere rupto_, ut _carceribus reseratis_ XVI, 316.       [recte XVI, 315]     281. _pendens in verbera_, ut ap. Virg. Æn. V, 147, et X, 586; Drak.     Cf. et XVI, 387, et Georg. III, 107. Idem potest esse _præceps_, ut     etiam XVI, 325. Sed minus forte languet, si junxeris _præceps     fertur_, h.e. celeriter, raptim.     --_trepida planta_, calcaribus; Cell. Imo, pede trepido, tremulo,     quoniam propendet, et pronus dat lora.     282. _Inpar equis_, vi equorum, quos flectere non potest, et regere.     --_fumat_; vid. ad II, 81.     283. _frena fluitant_, ut ap. Ovid. A. A. II, 433; _undantia lora_,     Virg. Æn. V, 146; XII, 471.     --_discordia_, confusa.       280. _effudit_ Col.       282. _titubat_, vel _nutat_ conj. N. Heins. ut IV, 816. Sed cave       quidquam mutes.   Cernebat Paullus (namque huic communia Campus   Jura atque arma tulit) labi, mergente sinistro                   285   Consule, res, pessumque dari: sed mobilis ira   Turbati vulgi, signataque mente cicatrix   Undantes ægro frenabat corde dolores.     284. L. Æmilius _Paulus_ comitiis, in _campo_ Martio habitis,     Varroni collega datus; vid. Liv. XXII, 35.     285. _mergente se_, h.e. pereunte; Schmid. Sed voc. _res_ tam ad     _labi_, quam ad _mergente_ spectat. Cf. Virg. Æn. VI, 512; Juven. X,     56; XIII, 8; unde _res mersæ_ apud Ovid. Met. I, 380.     286 sq. Conf. Plut. vit. Fab. ≪Æmilius, qui cum M. Livio consul     fuerat, et damnatione collegæ, et sua prope, ambustus (de cujus voc.     vi vid. Gron. Diatr. Stat. c. 30, et Ern. Clav. Cic.) evaserat,≫     Liv. XXII, 35; ibid. c. 40, pr. Æmilius ipse dicit, _se populare     incendium_ (h.e. judicium capitis, vitæque periculum, ut _incendio     Plætoriano adustus est_ ap. Cic. Att. V, 20) _priore consulatu     semiustum effugisse_. Cf. inf. IX, 25 sq.     --_mobilis_, quæ facile movetur.     --_mobilis ira Turbati vulgi_ spectat ad inconstantiam favoris ac     odii plebis, ut ap. Horat. Od. I, i, 7; Lenz. Idem et mihi olim in     mentem venit, sed h.l. non satis placuit. Cf. ad VII, 512.     [287.] _Turbati_, vid. ad I, 477.     --_cicatrix_, memoria _vulneris_, h.e. injuriæ et ægritudinis, qua     olim adficiebatur.     288. _Undantes dolores_, ut _u. iræ_ Claud. in Ruf. I, 76; _undare     curis_, Val. Fl. V, 304, ubi vid. Intpp.; _irarum_, vel _curarum     fluctuare æstu_, Virg. Æn. IV, 532, 564, et VIII, 19.       286. _ira est_ Colon. Put. Tell. R. 2.   Nam quum perdomita est armis juvenilibus olim   Illyris ora viri, nigro adlatraverat ore                         290   Victorem Invidia, et ventis jactarat iniquis.     289. Æmilius in priore consulatu, universo Illyrico, cujus rex,     Demetrius Pharius, a Romanis defecerat, in potestatem redacto, εἰς     τὴν Ῥώμην ἐπανῆλθε, καὶ τὴν εἴσοδον ἐποιήσατο μετὰ θριάμβου καὶ τῆς     ἁπάσης εὐδοξίας· ἐδόκει γὰρ οὐ μόνον ἐπιδεξίως, ἔτι δέ μᾶλλον     ἀνδρωδῶς κεχρῆσθαι τοῖς πράγμασιν· Polyb. III, 16, 18 et 19. Conf.     inf. v. 507, 508, et Appian. B. Hannib. c. 17, et B. Illyr. c. 8.     Æmilium de crimine capitali accusatum vix evasisse, haud scio, an     quisquam historicorum præter Livium memoriæ prodiderit.     290. _adlatrare_, famam alicujus falsis conviciis proscindere; unde     Hecuba in canem versa fingebatur (vid. Plaut. Menæchm. V, i, 16), et     _verba canina_ pro conviciis ap. Ovid. in Ibid. v. 14. Drak. _Latrat     et in toto verba canina foro_, Ovid. l.c. v. 232; _canina     eloquentia_, Quintil. XII, 9. Conf. sup. v. 249, et inpr. Bentl. ad     Hor. Sat. II, i, 85.     --_nigro ore_, ut nigra pectora, tecta, dentes Invidiæ. Vid.     præclara ejus pictura ap. Ov. Met. II, 760... 808; Lefeb. cf. Hor.     Sat. I, iv, 85.     291. _ventis_, ut _aura_, vel _ventus popularis_, et _venti_, h.e.     rumores, _concionum_, Cic. Cluent. c. 28 et 47.     --_jactarat ventis_, ut _jactari rumoribus_ et _dictis     petulantibus_, Gell. I, et VI, 11; _clamore convicioque_, Cic. ad     Div. I, 5; _ventum in aliquem excitare_, Cic. Sull. 14. Hæc jam     monuere N. Heins. et Drak. Conf. Ernesti Clav. Cic.       289. _juvenalibus_ scribendum crediderim, vid. ad II, 312.       290. Ita Col. et Oxon. Vulgo _ora, nigro tunc a. o._       291. _Invidia_ scripsi, majore litera initiali, ut persona sit.       _vetarat_ Puteol. _agitarat_, ut XI, 547, R. 1, 3; Parm. Mediol. e       glossa. _vexarat_ suspic. N. Heins. qui tamen vulgatam non damnat.   Hinc inerat metus et duræ reverentia plebis.   Sed genus admotum Superis, summumque per altos   Adtingebat avos cælum: numerare parentem   Assaracum retro præstabat Amulius auctor,                        295   Assaracusque Jovem: nec, qui spectasset in armis,   Abnueret genus. Huic Fabius jam castra petenti:     293... 297. Originem gentis Æmiliæ Silius ad Amulium, qui Assaracum,     et per hunc ipsum Jovem inter proavos numeravit, refert; sed, teste     Festo, alii ad Ascanium, qui duos habuerit filios, Iulum et Æmilon;     alii vero, quibus Plut. vit. Numæ, p. 65, et Pauli, p. 256,     suffragatur, ad Mamercum, Pythagoræ f. cui propter unicam     humanitatem cognomen fuerit Æmilos. Hæc jam docuit Drak. qui addit,     nomen hujus gentis etiam deductum videri posse ab Æmilia, Æneæ et     Laviniæ filia, ap. Plut. vit. Romuli, p. 80. Cf. inf. v. 341, 347.     --_admotum Superis_, ut _avos cælo_, Ovid. Her. XI, 17, Drak.     ≪Si tibi cum Tyrio credis fore maxima bella   Ductore, invitus vocem hanc e pectore rumpam;   Frustraris, Paulle, Ausoniam: te prælia dira,                    300   Teque hostis castris gravior manet; aut ego multo   Nequidquam didici casus prænoscere Marte.     298. Comparetur Plut. in Fabio, et inprimis, quem Silius expressit,     Liv. XXII, 399.     299. _rumpam_; vid. ad lib. I, 95.       302. _prænoscere_, non _pernoscere_, scripti cum R. 1, 3; Parm.       Mediol.   Spondentem audivi (piget, heu! tædetque senectæ,   Si, quas prospicio, restat passura ruinas!)   Cum duce tam fausti Martis, qua viderit hora,                    305   Sumturum pugnam. Quantum nunc, Paulle, supremo   Absumus exitio, vocem hanc si consulis ardens   Audivit Pœnus! jam latis obvia, credo,   Stat campis acies, exspectaturque sub ictu   Alter Flaminius. Quantos, insane, ciebis                         310   Varro, viros! tu, (pro Superi!) tu protinus arma?     303. _Spondentem_, etc. Conf. ad vers. 263 seq.     309. _sub ictu_, ab hoste, ad ictum parato. Sed vid. ad IV, vers.     42.     310. _Alter Flaminius_, ut sup. vers. 218; VII, 34, 229, Drak.     311. _tu protinus_, confestim, _arma_, scil. ciebis, movebis? Quæ     abrupta oratio adfectui congruit. Ap. Liv. XXII, 38, Æmilius dicit:     ≪Mirari se, quomodo quis dux, priusquam aut suum, aut hostium     exercitum, locorum situm, naturam regionis nosset, jam nunc locatus     in urbe sciret, quæ sibi agenda armato forent.≫ Et Fabius c. 39,     ≪Varro, _inquit_, priusquam castra videat, aut hostem, insanit, et     jam nunc procellas, prælia atque acies jactando inter togatos ciet.≫       308. _Audierit_ putabat N. Heins.       311. _tu, pro Superi, tum_ (_tū_, non _tu_, ut a librariis       scriptum) _protinus arva_ (scilicet castris adcommoda, ut ap.       Stat. Th. VII, 442), _Tum campum_ (ad certamen parandum, ut ap.       Virgil. Æn. XII, 116) _noscas ante, e. t. Ritus hostis; tum vero_       (_tū nō_, pro qua male _tu nō_ in antt.) _quæ c. r., Quæ natura       locis_ (ut _campis_ IV, 91), _quod sit r. s. A. genus_; _et...       adspicies._ _Fer_, etc. emend. et edidit Lefeb. adjecta hac nota:       ≪Alludit ad verba Liv. XXII, 38, _minari_, etc. Tandem tenebras       erumpit, ducibus antiquis, locus insignis frustra huc usque       tentatus. _Tum_ ter iteratur exemplo Cic. qui quater iterat in       eadem sententia. Patet jam, quam cæcus Drak. in his vss.≫ Equidem,       quæ mei animi cæcitas est! id non video: sed non vacat, singula       excutere. _tam pronus in arma_ conj. N. Heins. Withof. conj. _tu       (pro superi) tu protinus arma, Tu campum poscas_, (h.e. pugnare       velis, ut apud Ovid. Met. XIII, 219, et Amor. I, vii, 10), _non       exploresque trahendo, quantum hosti victus?_   Tu campum noscas ante, exploresque trahendo,   Qui ritus hostis: tu non, quæ copia rerum,   Quæ natura loci, quod sit, rimabere sollers,   Armorum genus? et stantem super omnia tela                       315   Fortunam adspicies? Fer, Paulle, in devia recti   Pectora: cur, uni patriam si adfligere fas est,   Uni sit servare nefas? Eget inprobus arto   Jam victu Libys, et, belli fervore retuso,   Laxa fides socium est: non hic domus hospita tecto               320   Invitat patrio, non fidæ mœnibus urbes   Excipiunt, renovatque pari se pube juventus.     313. _Qui ritus hostis_, mos et ratio belli gerendi. Lefeb. bene cf.     VII, 28 et 292. Fabius ap. Liv. l.c. ita pergit: _aut ego rem     militarem, belli hoc genus, hostem hunc ignoro, aut_, etc.     --_copia rerum_, commeatus, victus.     315. _Armorum genus_, ut _belli genus_, apud Liv. l.c.     --_stantem_, quæ est. Cf. ad II, 639, in V.L. Tu nullam rationem     habes fortunæ, quæ plus valet quam virtus, et quæ nunc hostium     cœptis adspirat?     316. ≪Duobus ducibus unus resistas oportet: resistes autem, si te     neque collegæ vana gloria,≫ etc. Liv. XXII, 39. Conf. V.L.     318 sq. Cf. Liv. XXII, 39, 40, extr. et 43, pr.     320. _Laxa fides_, minus firma et constans, quæ jam titubare ac     fluitare incipit, quemadmodum temeritas, ira aliaque _laxari_     dicuntur, quum remittunt, vel languescunt; Drak. qui laudat Burm. ad     Petron. c. 82. Proprie _laxa_ sunt frena, funes, arcus.       313. _Quam ritus hostis, tu non_ Colon. _Quantum rictus hostis, tu       non_ Oxon. et Put. _Quantum ictus hostis valeat_ R. 1, 3; Parm.       Med. Vulgo _Quantum hostis ritus valeat_, quod primus dedit       Marsus. _Quantum hostis visus valeat_ conj. Barth. Adv. III, 1.       _Quantum hosti victus: tu non_ corrig. N. Heins. qui ad Claud. in       Rufin. I, 217, tentaverat, _Quantum hostis victu valeat_. Hoc       recepit Cell., illud vero Drak. adpositis, consilio Heins.       interrogandi notis, quas servavi, etsi non magnopere repugnarem,       si quis eas iterum ejiciendas censeret, ut Fabius contemtim de       Varrone loquatur: _tu non_, tu vero, qua stultitia et temeritate       es, nihil eorum curabis, in quæ dux inquirere solet. _Quantum       hosti victus, tum, quæ sit c. r._ legendum videbatur Burm.       _Victum_ quidem pro cibo, commeatu, et castrensi alimento poni,       non erat quod tot exemplis evincerent Heins. et Drak. Sed ita       locus admodum languet, quoniam mox _copiæ rerum_, et v. 319 sqq.       _victus_ mentio sit. Præterea Marsus primum metri causa voces       _ritus_ et _hostis_ transposuisse videtur, et _ritus_ huic loco       longe aptior est quam _victus_; vid. not. Denique tutissimum est,       codici Agripp., a quo reliqui libri antt. non multum abhorrent,       quam proxime adcedere. Ejus itaque scripturam revocavi, nisi quod       _Qui_ pro _Quam_ reposui: nam, nisi me omnia fallunt, scriptum       fuerat a festinante librarii manu _qm_, quod vel _quam_, vel       _quantum_ significat, et lectionis varietatem peperit. Possis       etiam castigare: _Quæ vires hostis_, vel _Quem rides, hostem_. Sed       ita magis a membrr. vestigiis, et a veritate deflectes.       316. _indevia_, h.e. non devia, Tell. R. 2; Mars. Benes. Ald. quod       Lefeb. in contextum admisit. _adspice: te fer, Paulle, in devia       recti Pectora_ conj. Barth. adv. III, 1, ut sensus sit: te       contrarium infer, obpone Varronis conatibus. _fer Paullum in devia       recti Pectora_, hoc est, toto Paullo, atque omni tua prudentia       incumbe eo, ut obnitaris inconsultis cœptis temerarii Varronis,       corrig. N. Heins. coll. vers. 328, prob. Drakenborch; confer ad       lib. I, vers. 345. Uterque sensum nexumque h.l. perspexit, sed his       emendatt. non opus esse, et ipse dudum putavi, et nunc monuisse       video Ill. Ernesti, qui verba, _fer, Paulle, pectora in_ (adversus       pectora Varronis) _devia recti_, explicat: obpone te, resiste huic       tantæ audaciæ et temeritati. Conf. not.         [“ad lib. I, vers. 345”: in Not.]       317. _par est_ R. 1, 3; Med. quod placebat N. Heins.       319. _retuso_ Col. Conf. not. ad I, 34; Heins. ad Claud. Cons.       Hon. IV, 627; VI, 302; et Jani ad Hor. Od. III, vi, 10. Vulgg.       _recluso_, quod Cell. interpretatur: fervore Romanorum, mea       expeditione renovato, socii, qui ad Hannibalem defecerant, nunc       Romanos respiciunt.       320. _Fluxa_, vel _Lapsa fides_ conj. N. Heins. _Lassa_ ex R. 2       recepit Lefeb. Omnibus his non opus.       322. _reveatque_ Put. unde _recreatque_ suspic. N. Heins.   Tertia vix superest, crudo quæ venit Ibero,   Turba virum. Persta, et cauti meditamina belli   Lentus ama: si qua interea invitaverit aura,                     325   Adnueritque Deus, velox adcede secundis.≫     325. _invitaverit aura_, αὖρα, ventus, h.e. occasio rei bene     gerendæ. Conf. Liv. XXII, 39, extr. Formula loquendi petita est a     vento secundo, qui ad navigandum invitat, et navis cursui     _adspirat_, unde _aura honoris_, _voluntatis_, _favoris_, etc. (vid.     Ern. Clav. Cic.), vel _adspirat fortuna labori_, ap. Virgil. Æn. II,     385, al.     326. _adcede secundis_, adripe ea, utere occasione, tibi oblata.       323. Præstat forte distinguere _superest crudo_, h.e. crudeli, vel       forti Pœno.       324. _meditamina belli_ (ut ap. Tac. Hist. IV, 26) est ex emend.       N. Heins. qui præterea ad Claud. B. Get. v. 138, refingebat _lenti       m. b. Cautus ama_, quod recepere Cell. Drak. et Lefeb. Vulgo       _medicamina_.       325. _irritaverit_ scripti et R. 2. _tibi faverit_ corrig.       N. Heins. Possis et _adspiraverit_. Sed vulgata bene habet.     Cui breviter mæsto consul sic ore vicissim:   ≪Mecum erit hæc prorsus pietas, mentemque feremus   In Pœnos, invicte, tuam: nec me unica fallit   Cunctandi ratio, qua te grassante senescens                      330   Hannibal obpressum vidit considere bellum.     327. Cf. Liv. XXII, 40, qui brevior est.     328. _Mecum erit hæc prorsus pietas_; cf. Heyne ad Virg. Æn. I, 675,     et IV, 115.     --_pietas_ in patriam, sensus animi, qui amoris in patriam plenus,     et officiorum, quæ ei debet, memor est.     --_mentemque feremus_, etc., ut VI, 585.     330. _senescens_, vid. ad II, 457; Liv. XXII, 39. ≪Dubitas, quin     sedendo superaturi simus eum, qui senescat in dies?≫ etc.       329. _nec_ scripti. Vulgo _non_.   Sed quænam ira Deum? consul datus alter, opinor,   Ausoniæ est, alter Pœnis: trahit omnia secum,   Et metuit demens, alio ne consule Roma   Concidat: e Tyrio consortem adcite Senatu;                       335       335. _accite_ Col. Parm. Med. Mox _Non tam sæva_ Colon. R. 1, Med.       _Non jam sæva_ Ox. Put. R. 3, Parm. Vulgo _e Tyrio c. accire S.       Non jam sera volet_ probb. Dausq. et Barth. Sed non perspexere       sensum h.l. qui tamen satis obvius est, et a Draken. his verbis       exponitur: Temerarius ille et inconsultus Varro omnia secum in       exitium rapit, et metuit, ne Roma alio, quam se consule,       concidisse dicatur: quin tanta ejus est temeritas, ut, si ducem       nobis ex Senatu Carthaginiensi adciremus, non tam perniciosa velle       posset, quam noster Varro.   Non tam sæva volet: nullus, qui portet in hostem,   Subficit insano sonipes: incedere noctis,   Quæ tardent cursum, tenebras dolet, itque superbus   Tantum non strictis mucronibus, ulla retardet   Ne pugnas mora, dum vagina ducitur ensis.                        340     336 sq. Observa sarcasmum et vim verborum.     337 sq. _incedere tenebras noctis_, h.e. oriri, ingruere, ut Tac.     Ann. XV, 37, ubi vid. Ernesti. Cf. idem ib. ad III, 26 et 36, pr.     Gronov. ad Liv. XXIX, 24, et Drak. ad Liv. I, 57.     340. _ducitur_, pro educitur, ut IX, 314; vid. Heins. ad Val. Fl. I,     122.       337. _incendere noctis_ Oxon. unde _intendere nocti_ jam ad Val.       Fl. VII, 114, conjecerat N. Heins. qui tamen in nota ad h.l. _nec       cedere noctis_ verius esse putabat. _intendere_ (se cælo)       _noctis... tenebras_ suspic. Drak. qui laudat Gronov. ad Liv. I,       57, ubi tamen ipse pro vulg. lectione adserenda luctatur, et recte       quidem, vid. not. _Insidere (noctis Quæ t. c. tenebræ) dolet_       infeliciter, ut sæpe, refinxit Lefeb. adscripta hac nota: ≪Locus       adhuc impervius editoribus. _Insidere_ est stare in castris.       Deinde parenthetice lege, cujus exempla dabunt Virg. Æ. IX, 210;       Val. Fl. III, 206, et Stat. Achill. I, 229. Hunc modum loquendi       nemo perspexit; hinc itaque tot turbæ, tot vana commenta in loco       clarissimo. Nec Modius aliis felicior. Sine ullo sensu ed. Drak.       _incedere noctis. Quæ_, etc. Sed det exemplum _noctis_ pro       _nocte_: aliter enim non intelligetur; si tamen ita intelligetur       poeta.≫ _incedere noctu, Quod tardent cursum tenebræ, dolet_ conj.       Ernesti. _noctes_ Put.       338. _Quæ_, non _Quod_, scripti; _tenebræ_ iidem cum R. 3, ac       Parm. _itque_, non _idque_, Col.   Tarpeiæ rupes, cognataque sanguine nobis   Tecta Jovis, quæque arce sua nunc stantia linquo   Mœnia felicis patriæ, quocumque vocabit   Summa salus, testor, spreto discrimine iturum.   Sed si surda mihi pugnabunt castra monenti,                      345   Haud ego vos ultra, nati, dulcemque morabor   Assaraci de gente domum, similemve videbit   Varroni Paullum redeuntem saucia Roma.≫     341. _Tarpeiæ rupes_; cf. I, 541     --_cognataque Tecta Jovis_, etc. vid. sup. ad v. 293.     342. _arce_, septem arcibus, h.e. collibus.     345. Cf. Liv. XXII, 40.     --_surda_, dicto non audientia.     346. _morabor_, curabo, de vobis sollicitus ero: vel spem reditus     mei, quæ vobis est, morabor, differam; quoniam ad vos numquam     revertar, et mori tum apud animum statui.     347. _Assaraci domum_, cf. v. 295.       341. _Tarpeia_ ed. Dausq. et Gryph. ad cujus marg. _Tarpeias_       emend. Casaub.       345. _moventi_ Oxon. Put. R. 2.     Sic tum diversa turbati mente petebant   Castra duces: at prædictis jam sederat arvis                     350   Ætolos Pœnus servans ad prælia campos.   Non alias majore virum, majore sub armis   Agmine cornipedum concussa est Itala tellus.   Quippe extrema simul gentique Urbique timebant,   Nec spes certandi plus uno Marte dabatur.                        355     350. Cf. v. 240 sq.     --_prædictis_ ab Anna, vel supra dictis. Conf. v. 222 sq.     351. _Ætolos campos_, ut I, 125.     --_servans_, vid. ad III, 380.     352, 353. Drak. conf. Liv. XXII, 36, et Plut. vit. Fabii, p. 182,     qui contrarium ipse tradit vit. Marcelli, p. 299, ut, quem Lefeb.     citat, Leonard. Aretin. de b. Gall., pag. 79. Verba itaque _non     majore agmine_ ad summam subtilitatem haud exigenda sunt.       349. Ita Colon. ut jam olim conjecerat Barth. Adv. III, 1. Conf.       ad I, 264. Vulgo _tumidi, versa turbati mente_, ut _tumidi_ ad       Varronem, et _turbati_ ad Paullum spectet, monente Cell.       350. _at_, non _ac_, Col.     Faunigenæ socio bella invasere Sicano   Sacra manus Rutuli, servant qui Daunia regna,   Laurentique domo gaudent, et fonte Numici:     356 sq. Recensio copiarum, et summorum ejus ætatis virorum, a quibus     tam magnæ res gestæ sunt, per opportune descriptioni summæ, quam     Romani umquam adceperunt, cladis præmittitur. Aciem Pœnorum silentio     prætermittit Silius, quia eam jam sup. III, 222 sq. exposuerat.     Præterea Romanis scribebat poeta, quorum magis intererat, suas, quam     hostium, copias cognoscere. Eosdem vero illarum enumeratio magis     delectare debuit, quam nudum numeri indicium, quod Livius XXII, 36,     aliique historici adferunt. Huc adcedit, quod tantum consules nunc     conscripserant exercitum, quantus nullo umquam bello antea sub armis     fuerat, unde commoda Silio obferebatur occasio ad singulas, si non     urbes, certe gentes Italiæ memorandas, et sic universam fere imperii     Romani imaginem, simulque cladis magnitudinem lectorum oculis     animisque subjiciendam. In qua quidem re iterum ei præivit Virg. Æn.     VII, 647 sq. (ubi vid. Heyne), et X, 163 sq. in cujus tamen verbis     tantum figurisque variandis non turpiter ingenii vires adtrivit: sed     novo rerum ornatu, novis fabulis, et accuratiore sæpius, pluriumque     urbium populorumque descriptione ita cum eo certavit, ut locus hic     dignus sit, qui in perfectissimis Siliani carminis partibus, et     præstantissimis antiquitatis monimentis adnumeretur. Ceterum nos     summas tantum res adtingemus, quia otium nobis fecere Hummel.     (_Handbuch d. alt. Erdbeschr._) Cellar. Geogr. ant., Cluver. in     Ital. ant., Vulpius in Vet. Lat. et Heyne in not. et Exc. ad Virg.     Æn. VII, ad quos lectores remittimus. In memoria autem nostra     penitus id insideat, nos in poeta legendo versari, qui neque ordine,     neque subtilitate geographorum in regionum, vel certe locorum     urbiumque situ definiendo se adstringi patitur.     --Descriptio Latii, tam veteris, quam novi, vel adjecti, quod Æquos,     Auruncos, Volscos, Hernicos, Rutulos aliosque populos, finibus ad     Lirim fluv. promotis, continebat. Latii incolæ antiquissimi, præter     Umbros, fuere _Siculi_, et post hos _Aborigines_, quorum rex     _Faunus_ fuisse dicitur, unde _Faunigenæ_ sunt Latini; vid. Cluver.,     p. 787 et 790, inpr. vero Heyne, Exc. IV, V et VIII, ad Virg. Æn.     VII, 37 sq., 45 sq. et 795, it. not. et Exc. II, ad Æn. VIII, 314     sq., ubi etiam monuit, _Siculos_, inter Tiberim et Lirim quondam     habitantes, a Silio Rutulis socios, adjici nec satis adcurate     _Sicanos_ adpellari, sed exemplo Maronis Æn. VII, 795, et VIII, 328.     357. _Sacra manus_, vid. ad VII, 9. Sed conf. Heyne Exc. VIII, ad     Virg. Æn. VII, extr.     --_Rutuli, servant qui Daunia regna_; vid. ad I, 291 sq.     358. _Laurenti_, conf. ad I, 110.     --_Numici_; vid. sup. ad v. 28.   Quos Castrum, Phrygibusque gravis quondam Ardea misit,   Quos celso devexa jugo Junonia sedes                             360   Lanuvium, atque altrix casti Collatia Bruti;     359. _Castrum_ Inui, in Rutulis, inter Ardeam et Antium. Cf. Ovid.     Met. XV, 727; Martial. IV, 60; Heyne ad Virg. Æn. VI, 776, et     Cluver., p. 978. Ab eo diversa sunt _Castrum novum_ Etruriæ,     _Castrum_ Prætutiorum, Herculis, Minervæ, etc.     --_Ardea gravis quondam Phrygibus_, Trojanis, regnante Turno, et     postea Romanis, propter opes et divitias. Confer I, 292; Liv. I, 57     sqq.; IV, i, 7... 11. Nunc est viculus, propter grave cælum fere     desertus.     360, 361. _Lanuvium_, municipium Latii, celebre cultu _Junonis     Sispitæ_, vel _Sospitæ_, et _Conservatricis_. Cf. XIII, 364; Liv.     VIII, 14 (ubi vid. Sigon.); XXI, 62; XXII, 1; XXIII, 31; XXIX, 14;     XXXI, 12; XL, 19; Plin. XXXV, 3; Æliani H. Anim. II, 16; Cluver.,     p. 935 sq., Spanh. de U. et P. N. II, p. m. 82, 83; Sigon. ad Liv.     VIII, 13; Broukh. ad Prop. IV, viii, 3; Heins. ad Ovid. Fast. VI,     60.     --_Collatia_, urbs in finibus Latii, Sabinis a Tarquinio ademta;     vid. Liv. I, 38, et Heyne ad Virg. Æn. VI, 774.     --_altrix_, ut ap. Virg. Æn. III, 273. Cf. ad I, 218. L. Junius     _Brutus castus_, et castitatis vindex; _ultor_ ap. Virg. Æn. VI,     819.       359... 361. Hi versus absunt ab edd. R. pr. Mediol. Marsi et       Martini Herbip.       361. _Lanuvium_ Colon. Tell. et R. 2; _Lavinium_ Oxon. et Puteol.       Vulgo _Lavinum_; vid. not. _atque_, non _ac_, scripti.   Quique inmite nemus Triviæ, quique ostia Tusci   Amnis amant, tepidoque fovent Almone Cybeben.     362 sq. _inmite nemus Triviæ_, Aricia, vid. ad IV, 367 sq.     --_Tusci Amnis_, Tiberis fl. qui ex Apennino oritur in _Tuscia_, seu     Hetruria, quam dextra ripa tangit, et a Latio, Umbria, Sabinorumque     agro separat. Infra Romam Tyrrheno mari infunditur duobus _ostiis_,     quorum sinistro adjacebat _Ostia_, prima Rom. colonia, ab Anco rege     deducta, quæ h.l. innuitur, et adhuc quidem salinas habet, atque     episcopum, sed paucos incolas propter aerem pestilentem; vid.     Cluver. p. 870.     [363.] _Almo_, seu _Almon_ (vid. Heins. ad Ovid. Fast. II, 601)     rivus, non longe a Roma in Tiberim præcipitans, in quo simulacrum     Cybeles VI. Cal. April. ablui solebat, unde _sacer gurges_ XVI, 680.     Cf. Ovid. Fast. IV, 337 sq.; Spanh. ad Callim. H. in Pall. pr.     Barth. ad Claud. b. Gild. v. 119, et Intpp. ad Val. Fl. VIII, 239.       363. _trepido_ Put. et Dausq. et al. quo sensu forte _lubricus       Almon_ dicitur Ovid. Fast. IV, 337, judice Lefeb. qui perperam       addit: ≪in c. Tell. legitur _Albone_. Equidem _Almon_ fuit civitas       in Thessalia, a Scythis condita: sed etiam fuerunt _Albones_ in       Illyria, quæ gens Slavica, a Scythis quoque orinnda; ut Phryges,       qui hoc nomen in Italiam cum Cybeles cultu transtulisse dicuntur.       Adjiciam, Germanis quoque sollemne fuisse Deam Hertam (Terram),       immo currum ejus, vestes fluvio quotannis lavare: Terra autem       eadem ac Cybele. At Germani a Sarmatis, et hi a Scythis oriundi.       Hinc videre est, quam ab origine primævæ gentes inter se       conveniant.≫ Vulgg. _Cybelen_, Κυβέλην, vel _Cybellen_. Sed       _Cybeben_, Κυβήβην, scripsi, quod etiam suasisse video Drak. ad       h.l. ad IX, 293, et inpr. ad XVII, 8, ubi Heins. ad Prudent. περὶ       στεφ. X, 196; Spanhem. ad Callim. H. in lavacr. Pall. pr. et       Broukh. ad Prop. III, xv, 35, suffragatur, etsi _Cybelen_       scribendum statuerint Stephan. Schediasm. de delectu in lection.       Virg. pag. 57, et Barnes. ad Eurip. Bacch. v. 79, quorum ille       monet, vocem esse Græcam, ut _Philomelam_ et alias, præcipue a       μέλος deductas, hic vero, secundam syllabam nunc longam, nunc       brevem esse, ut in _Sydonius_, et ut prima in _Eos_, quia Græci       Κυβήλη et Κυβέλη, Σιδώνιος et Σιδόνιος, Ἠώς et Ἕως dixerint. Sed       vid. præter laudatos VV. DD., Heins. et Heyne ad Virg. Æn. III,       111, et X, 220. Gudius et Burm. ad Phædr. III, xvii, 4, xx, 4;       Græv. ad Lucian. T. II, p. 895, et Berkel. ad Steph. Byz. v.       Κυβελεια.     Hinc Tibur, Catille, tuum, sacrisque dicatum   Fortunæ Præneste jugis, Antemnaque prisco                        365   Crustumio prior, atque habiles ad aratra Labici.     364. Vid. ad IV, 187, in V.L.     365. _Præneste_, Latii urbs, haud procul Roma, in monte amœno sita,     teste Strab. V, p. 365 (unde h.l. _jugis_, et _altum_ Virg. Æn. VII,     682; _frigidum_ Hor. Od. III, iv, 22); hod. _Palestrina_, in vallem     deducta. Celebris fuit _Fortunæ_ templo et oraculo, sortibus     Prænestinis; vid. Strab. l.c. Cic. Div. II, 41 et 42; Sueton. Tiber.     63; Prop. II, 32; Cluver. p. 950, et Heyne Exc. VIII, ad Virg. Æn.     VII, 783 sq.     --_Antemna_, Ἄντεμνα Dionys. L. II, vel _Antemnæ_, Ἀντέμναι Strab.     V, pag. 159; Plin. III, 5; Virg. Æn. VII, 631; urbs Sabinorum, sed a     Romulo capta (Liv. I, 9... 11), et Romæ proxima, cis Anienem (_ante     amnem_, unde nomen ei datum tradunt Varro L. L. IV, 5, et Serv. ad     Virg. l.c.), non longe ab ejus et Tiberis confluente; vid. Cluver.,     p. 663.     366. _prior_, antiquior.     --_Crustumium_ (_Crustumerium_ Liv. I, 38, et Plin. III, 5.     _Crustumeria_ Liv. II, 19; III, 42: Κρουστομέρεια, οὐ πρόσω τῆς     Ῥώμης Dionys. XI, p. 705; unde incolæ urbis _Crustumeri_ Virg. Æn.     VII, 631; sed _Crustumini_ Liv. I, 11, dicuntur) Sabinorum opp. de     quo vid. Liv. I, 11 et 38, et Cluver., p. 657.     --_Labicum_ (ut XII, 534, et παλαιὸν Λαβικὸν Strab. V, p. 164), vel     _Labici_ et _Lavici_ (Liv: II, 39; IV, 47; Cic. Agrar. II, 35) Latii     opp. unde _via Lavicana_, ap. Liv. IV, 41; XV, M. P. a Roma. Cf.     Liv. IV, 45, 46; V, 16; VI, 21. _Labici_ h.l. et ap. Virg. Æn. VII,     796, vel Labicani, vei urbs ipsa, de cujus situ vid. Cluver.,     p. 947; Liv. XXVI, 9; Heyne ad Virg. Æn. VII, Exc. VIII, extr., et     Franc. Ant. Vitale Diss. de oppido Labici, qua origo etiam, atque     compendiosa historia oppidi Montis Compitis in Latio describitur,     Rom. 1778, in-4to, ubi ex inscripp. probatur, posterius oppidum     hodie _la Colonna_ dici, non _Labicum_, quod Holsten. putabat.   Nec non sceptriferi qui potant Thybridis undam,   Quique Anienis habent ripas, gelidoque rigantur   Simbruvio, rastrisque domant Æquicula rura.     367. _sceptriferi Thybridis_, Θύμβρις ἐϋῤῥείτης ποταμῶν βασιλεύτατος     ἄλλων Dionys. laud. a Dausq. qui etiam ad majestatem imperii Romani     (quod probat Ernesti, coll. Ovid. Met. II, 259), vel ad submersionem     sceptriferi Tiberini epitheton referri posse monet.     --_qui potant Thybridis undam_, ut _qui Thybrim potant_, ap. Virg.     Æn. VII, 715; vid. Heins. ad Ovid. Her. VII, 145.     368. _habent_, habitant, ut ap. Virg. Æn. VII, 696, et ἔχειν, ap.     Hom. Iliad. α, 18; Drak. qui laudat Pricæum ad Appul. Apol., p. 58.     Cf. Heins. ad Ovid. Met. IV, 773.     --_rigantur_, ut ap. Tibull. IV, i, 60 et 146, ubi vid. Heyne.     369. _Simbruvio_ in Æquis. ≪Anio, in monte Trebanorum ortus, lacus     tres amœnitate nobiles, qui nomen dedere Sublaqueo (hod. _Subiaco_),     defert in Tiberim,≫ Plin. III, 12. Hæc sunt _Simbruina_, vel     _Simbruvina stagna_, de quibus vid. Ern. ad Tac. Ann. XI, 13; XIV,     22, et Cluver., p. 713.     --_rastris domant_, ut ap. Virg. Æn. IX, 608.     --_Æquicula rura_; vid. Heyne not. et Exc. VIII ad Virg. Æn. VII,     746 sq., et Cluver., p. 773.       367. Vulgg. _Tibridis_. Sed est Θύμβρις. V. Intpp. ad Virg. Æ.       III, 500, et VIII, 330 sq.       369. _Simbruvio_ Col. R. 3, et Parm. prob. N. Heins. qui       _Simbruvina stagna_, _colles_ et _aquas_, non _Simbruina_, vel cum       Lipsio _Imbrivina_ ap. Tac. Ann. XI, 13; XIV, 22, et Cels. IV, 5,       scribendum putabat. _Simbrunio_ Ox. _Symbruvio_ R. pr. et Med.       _Imbruvio_ Marsi ed. Ven. _Imbrivio_ Lips. ad Tac. Ann. XI, 13.       Vulgo _Simbrivio_.     His Scaurus monitor, tenero tunc Scaurus in ævo;               370   Sed jam signa dabat nascens in secula virtus.   Non illis solitum crispare hastilia campo,   Nec mos pennigeris pharetram inplevisse sagittis;   Pila volunt, brevibusque habiles mucronibus enses:   Ære caput tecti surgunt super agmina cristis.                    375     370. _Scaurus_ cognomen gentis Aureliæ et Æmiliæ: ex illa notissimi     M. Aurelius orator et consul a. U. 656, et C. Aurelius prætor, Liv.     XXXIX, vi, 8; ex hac vero, in cujus gratiam poeta hæc inprimis     finxisse videtur, M. Æmilius Scaurus, consul a. U. 638; princeps     Senatus, orator, censor et iterum consul; ejusque filius, Sullæ     privignus, qui P. Lentuli magnificentiam ædilitatis imitabatur; vid.     Ern. Clav. Cic.     --_monitor_, rector, dux.     371. _nascens in secula virtus_; cf. ad II, 511.     372. _crispare hastilia_, ut ap. Virg. Æn. I, 313.     373. _pennigeris sagittis_, ut al. _alatis_, πτερόεντες ὀϊστοὶ, vel     ἰὰ πτερόεντα, Hom. Iliad. ε, 171; υ, 68, et pennæ inf. XV, 633. Cf.     Burm. ad Val. Fl. VI, 421.     374. Cf. Virg. Æn. VII, 664 (ubi vid. Heyne), et Liv. XXII, 46, med.     --_habiles_; vid. ad IV, 433. _Mucronem teretem_ dixit Virg. l.c.     375. _Ære_, casside ærea.       374. _volant_ conj. N. Heins. quod tamen _ensibus_ non convenit.       Præstiterit _colunt_, h.e. amant, præferunt, vel poliunt, ut ap.       Tibull. I, viii, 9, et Ov. Art. III, 107.     At quos ipsius mensis seposta Lyæi   Setia, et incelebri miserunt valle Velitræ,     376 sq. Poeta de Volscis, maximo novi totiusque Latii populo, agit,     inserta tamen Hernicorum mentione v. 391... 394.     --_mensis seposta Lyæi Setia_, cujus vinum seponitur, reservatur     ipsius Bacchi mensæ, h.e. ea dignum, adeoque præstantissimum est; ut     _sepositus grex_, Martial. II, xliii, 4, et _vestis_, Tibull. II, v,     8.     --_Setia_ (hod. _Sezze_) colonia Rom. (Liv. VI, 30; VII, 42, al.) et     Valerii Flacci patria, non longe a paludibus Pomtinis; vid. Cluver.,     p. 1021, et S. V. _Adlers Nachr. von den Pomtinischen Sumpfen_,     p. 28 sq. De vino Setino conf. X, 33; Strab. V, p. 229; Martial. VI,     86; IX, 3; X, 74; XIII, 109 et 112; Juvenal. V, 34; X, 27, et Plin.     XIV, 6, qui, ≪Divus Augustus, _inquit_, Setinum prætulit cunctis, et     fere secuti principes, confessa propter experimenta, non temere     cruditatibus noxiis ab ea saliva:≫ unde nec Horatium, nec Catonem,     Colum. et Varronem (nec Maronem quoque) ejus meminisse, merito     mirabatur N. Heins.     --_Velitræ_ (nunc _Velletri_) colonia Rom. (Liv. II, 31, 34; VI, 13,     21 sq., 36 sq., al.) vini proventu (Plin. XIV, 6), et gente Octavia     (Sueton. Octav. 1 et 94) nobilis. Cf. Borgia de Cruce Velitrina,     Rom. 1780.     --_incelebri_ olim, et Punici belli temporibus, postea celebriore,     Mars. Vid. V.L.       376. _dapsilibus mensis_ in mentem veniebat N. Heins.       377. _Phetia_ Col. _Rhecia_ Ox. et R. 3; _Rhetia_ Put. quas lectt.       ex. Virg. Ge. II, 96, ortas esse, non male suspicatur N. Heins.       _et e celebri_ corrig. idem cum patre suo, quia Veliternus ager       minime ignobilis fuerit, si vetustatem oppidi ipsius, et       frequentiam civium spectes, unde et Cæsar Augustus duxerit       originem, sive ubertatem agri, et vini in eo præstantissimi       proventum. Hinc Lefeb. eam emendat. recepit. _in celebri_,       scilicet οὖσαι, conj. Dausq.   Quos Cora, quos spumans inmiti Signia musto,   Et quos pestifera Pomptini uligine campi,     378. _Cora_, vid. ad IV, 220.     --_Signia_ (hod. _Segni_) colonia Rom. (Liv. I, 56; II, 21; VIII, 3,     al.) nota opere Signino (Plin. XXXV, 12; Colum. I, vi, 12), piris     (Plin. XV, 15; Juven. XI, 73) et vino _inmiti_, h.e. austero (vid.     ad VII, 211), quod ventri sistendo adstringendoque adhibebatur;     conf. Plin. XIV, 6; Strab. V, p. 229; Martial. XIII, 113, al., 116;     Cels. IV, 5 et 19; Cluv. Ital. Ant. III, 8.     379. Campi et paludes _Pomtinæ_, (hod. _Paludi Pontine_) inter     Nymphæum et _Ufentem_, ab Astura ad Terracinam, quæ ab agro     Pometino, vel Suessa Pometia (vid. ad v. 398), vicino Volscorum     opp., (Gr. Πωμέντια, unde τὸ Πωμέντιον, seu Πωμεντίνων πεδίον Strab.     V, p. 159, 161; Dionys. VI, p. 364, al.) nomen adcepisse putantur     (conf. V.L.), et olim locum XXIII urbium obtinuere (Plin. III, 5),     sed postea creverunt in dies ex aquis, quæ ex montibus in planitiem     confluunt, aeremque _pestiferis_ vaporibus, qui vel Romæ sentiuntur,     _inficiunt_. Ingentes sumtus, a Corn. Cethego Cos. a. U. 590 (Liv.     Epit. XLVI), a Jul. Cæsare (Sueton. c. 44); Augusto (Horat. A. P.     65), Trajano (teste Xiphilino ap. Dionem), Theodorico (Cassiod. Var.     Epist. II, 32 et 33), nostroque ævo a Papis Sixto V (ducta fossa,     _fiume Sixto_) et Pio VI, in paludes siccandas inpensi, nondum operi     perficiendo suffecerunt; vid. S.V. Adleri libell. ad v. 377, laud.       378. _inmiti_, non _inimico_, Col.       379. _Pomptini_ Col. prob. N. Heins. et al. ob euphoniam.       _Promptini_ Oxon. Vulgo _Pomtini_, vel _Pontini_, ut ap. Fest. in       _Pontina tribu_, quam æque ac paludem Pontinam a Pontia urbe       dictam tradit, et ap. Dion. Cass. XLIV, pag. 242; XLV, p. 274, τὰ       Πόντινα ἕλη.   Qua Saturæ nebulosa palus restagnat, et atro                     380   Liventes cœno per squalida turbidus arva   Cogit aquas Ufens, atque inficit æquora limo,   Ducit avis pollens, nec dextra indignus avorum   Scævola, cui diræ cælatur laudis honora   Effigie clipeus: flagrant altaribus ignes.                       385     380. Conf. Virg. Æn. VII, 801, 802.     --_Saturæ palus_, vel ipsa Pomtina palus, quod Cluver. p. 1003,     putabat, vel ejus pars.     382. _Ufens_ fl. (_Oufens_) in Inscrr. et Festo (hod. _il     Portatore_), Terracinæ proximus, per paludes Pomtinas in mare     Inferum fluit.     383. _avis pollens_, ut _avis potens_ et _dives_ ap. Virg. Æn. VII,     56, et X, 201, ubi vid. Heyne in not. et V.L. Cf. inf. v. 524.     --_dextra_, virtute, vel propter eam, _non indignus avorum_, ut ap.     Virg. Æn. XII, 649. _Dignus_, ut ἄξιος, passim cum secundo casu     jungitur; vid. Heins. ad Ovid. Trist. IV, iii, 57, et Drak. inf. ad     XII, 81.     384. C. Mucii _Scævolæ_ historia, quam h.l. unus ex ejus posteris     clipeo expressam habet (de quo vid. ad IV, 153), vel tironibus nota     ex Liv. II, 12, 13, et Flor. I, 10. Gemmas vid. ap. Drak. et de     Muciis Ern. Clav. Cic. et Rupert. ad Pompon. O. J. III, 7, §. 39,     41. Scævolæ mors memoratur inf. IX, 370; X, 404.     --_diræ_, magnæ, admirabilis; vid. ad IV, 260; quo sensu ap.     Maronem, _relligio dira_, Æn. VIII, 350. _Ed._       382. Malim fere _æthera_ pro _æquora_, h.e. campos, etsi hoc       quoque ferri potest; vid. not.   Tyrrhenum valli medio stat Mucius ira   In semet versa, sævitque in imagine virtus.   Tunc ictus specie pavitare hoc bella magistro   Cernitur, effugiens ardentem Porsena dextram.       386. _Tyrrheni in valli medio_ opinabatur N. Heins.       388. Locus fœde interpolatus, in quo majore cum fiducia destruas       aliena, quam moliaris et struas tua. _Tunc ictæ species iniere ac       bella magistro_ Col. _Tunc icte species nuere ac b. mgro_ Oxon.       _Tunc ictæ species numere ac belli_ Put. _Tunc ictæ s. ruere acri       bella m._ R. 1, 3, Parm. Med. Vulgatam lectionem, _Tunc icti       specie ruere acri in b. m._ cujus difficultates plerique intpp.       vel non senserunt, vel callide dissimularunt, et quam Draken. quia       de loco hoc conclamato constituere non audebat, asterisco adjecto,       servavit, verbis _acri in b. m._ parenthesi inclusis, adjuvari       posse putabat Barth. Adv. III, 1, ut _species_ sit exemplum, quod       acre sane magisterium in bello sit, et virtute inaudita percellat       mentes paventium, nec minus percusserit Porsenam, quam ferrum       militiæ magistrum. Idem conj. _Tunc icto spes conciderant_, vel       _corruerant, ac bella magistro_, scilicet militiæ Tyrrhenæ, quem       Mucius occiderat. Sed magis sententia ejus eo inclinabat, ut totum       versum vel spurium, vel certe sequenti postponendum censeret.       Posterius placebat etiam N. Heins. qui tamen tentabat (_Acti his       auspiciis iniere hoc bella m._), ut _auspicium_ sit omen infaustum       (ut ap. Senec. Troad. 608), et eo _agi_, ut ap. Virg. Æn. III, 5.       _Tunc icti specie furere in fera bella ministri Cernitur_, etc.       emend. Burm. hoc sensu, Porsenam specie purpurati, seu scribæ       vulnerati in furorem actum esse, _Tunc icti specie finire hoc b.       m. Cernitur_, etc. refinxit Lefeb. qui, ut solet, non minus       barbare, quam confidenter, præter alia, hæc disputat: ≪Locum       editoribus nimia præcipitantia impervium facile erat restituere.       Dic, Porsena tunc effugiens feliciter ardentem dextram Mucii       cernitur _specie icti_ (_a la vue de ce coup_, ut _species_ in       Virg. Æn. II, 407, et _icti_ in secundo casu, ut in Gell. IX, 13,       extr.) finire bella, (quomodo in clipeo id cerni potest?) _hoc       magistro_, Mucio docente, quid timendum a Romanis conjuratis       habebat. Si Burm. scripsisset: _Tunc icti specie finire hæc bella       ministri_, ne minimum ab historia recessisset. Placet mihi admodum       hic versus, sed nimium differt _ministri a magistro_. Saltem       fuisset _ministro_, vel in uno antiquo, et in textum vocassem.≫       Omnibus his conjecturis longe, puto, præstat ingeniosa illa, quam       adtulit Ill. Ernesti, qui arbitratur omnino transponendum esse       versum, et sic legendum: _Hac acti specie ruere acri in bella       magistro_, hac effigie clipei, in quo tantum facinus expressum       admirabundi spectabant milites, _acti_, inflammati, ruebant in       bella duce tam acri et forti. Vellem tamen, hæc emendatio minus a       lectione MSS. abhorreret, et sine versus transpositione carminis       nitori atque dignitati consuli posset. Post tot itaque VV. DD.       conatus meum judicium non nisi timide interposuisse videri velim,       nec tantum mihi sumsisse, ut meliora me dedisse, vel adeo rem acu       tetigisse mihi persuadeam. Quum vero scabies mera et rubigo sit       lectio, quæ in omnibus libris circumfertur, veniam dabit L.B. quod       aliam in ejus locum substituerim, quam, simul ac meliora edoctus       fuero, ipse primus damnabo. Olim conjiciebam: _Triginta decies       iniere hoc b. m._, vel _Ter centum auspiciis iniere_, actus pro       conatu, vel _sitiere ea_, sive _hæc bella magistri_, h.e. ducis,       cujus prima sors exierat; sed nunc reposui: _Tunc ictus specie_,       adspectu, viso, ut ap. Virg. Æn. II, 407; Cic. Tusc. II, 23; IV,       14, al. (nisi malis _species_ sive _speciem_, quoad habitum oris,       τὸ εἶδος) _pavitare hoc bella magistro_ (bella et pericula sibi       inminentia tali duce) _Cernitur_, etc. Possis etiam suspicari:       _Tunc ictus specie minitantis bella_ (sive _tela_, etsi       præstiterit _magna_, sive _vana_, certe _multa_) _magistri_,       (ducis conjuratorum, cujus prima sors excidit)... vel _Tunc ictus       specie_ (sive _species_, sive _speciem_) _minitans ac multa       magistro Cernitur, effugiens_ (postquam effugerat), etc. ut apud       Liv. II, 12, _Quum rex, simul ira infensus, periculoque       conterritus, circumdari ignes minitabundus juberet_, etc. et ap.       Virg. Æn. VIII, 649, _Illum indignanti similem, similemque minanti       Aspiceres_, etc. _Ictus specie_, ut _prope adtonitus miraculo rex_       ap. Liv. l.c. Similiter _ictus_ (gall. _frappe_) _re nova_,       _metu_, _conscientia_, etc. ap. Liv. I, 16; XXVII, 9; XXXIII, 28;       πληγεὶ`