Willem Roda 2

Willem Roda 2

Nauwelijks had deze den nieuwaangekomene bemerkt, of hij ging met

uitgestoken hand op hem toe, en zei, spraakzamer dan gewoonlijk:

 

"Wel Omens, wat ben ik blij je hier te zien; ik heb je, op mijn

woord, den geheelen avond gemist; maar hoe kom je zoo uit de lucht

gevallen? We dachten je goed en wel in Londen, of is het je daar

te mistig?"

 

"Hé, Omens," zei mevrouw, "u hier? Dat is vriendelijk van u; zeker

pas aangekomen?"

 

"Zooals u zegt, mevrouw, kersversch van overzee; ik dacht eerst

morgen hier te zijn, maar nu wil ik de gelegenheid niet verzuimen,

nog even van uw uitnoodiging gebruik te, maken, en, al is 't maar

een half uurtje, uw familiefeest bij te wonen. Zoo naast de deur,

dat gaat nog aan, al is 't wat laat. Ik heb me dan ook den tijd niet

gegund, me fatsoenlijk te kleeden; 't Londensche stof zit nog aan

mijn laarzen, maar een oud vriend zult u het niet kwalijk nemen,

dat hij in reiskleeren op uw soirée komt."

 

Hierop nam hij Roda bij den arm, en al pratende wandelden zij door

de zaal, tusschen de dansende paren door. Toen ze in een gedeelte der

zaal waren gekomen, waar zich toevallig slechts weinig gasten bevonden,

fluisterde Omens zijn vriend toe:

 

"Ik moet je noodzakelijk alleen spreken; tracht je ongemerkt te

verwijderen; ik volg je naar je kamer."

 

Eenige oogenblikken later stond Roda tegenover den advocaat, wiens

blik niet veel goeds voorspelde.

 

"Omens! mijn hemel! wat is er met je gebeurd? Waarom zoo

geheimzinnig? Heb je me noodig, spreek vrij uit; je weet, dat je in

mij een vriend hebt, die helpen wil--en kan, als het maar eenigszins

mogelijk is."

 

"Dat heb ik ondervonden; die verzekering is dus overbodig. Dezen

keer geldt het echter niet mij; ook u niet, zoo ik hoop," voegde

hij er langzaam bij, en ging, blijkbaar met zich zelf verlegen,

weder haastig voort:

 

"Ik ben van nacht met stormweder uit Londen vertrokken, hoewel ik

eerst gisteren daar ben aangekomen: en dat alleen om een gerucht,

niets anders, denk ik.... Je doet zaken op Londen, dacht ik...."

 

"Mensch, martel me niet, spreek op!" riep Roda en, door een vreeselijk

vermoeden buiten zich zelven, greep hij den ouden man in de borst.

 

"Je staat toch niet in rekening met Howell en Co.?" bracht deze

angstig en haperend uit.

 

"Groote hemel! Howell en Co. zijn gesprongen! Dan ben ik een

bedelaar!" schreeuwde Roda. "Maar dat kan niet. Op die menschen

vertrouwt heel Holland en Engeland."

 

"Bedaar, vriend! zoo ver is 't nog niet; daarom ben ik juist

onmiddellijk weer vertrokken; 't is nog niets dan een gerucht;

't kan onwaar blijken, of misschien duurt het nog eenige dagen en

kun je je redden!"

 

Roda was doodsbleek in den leuningstoel voor zijne schrijftafel

neergevallen; zijn gezicht verborg hij in den arm, die machteloos op

de uitgetrokken klep rustte.

 

Geruimen tijd verbraken slechts luide zuchten een akelige stilte.

 

Daar drongen van beneden zwakke, doch in die stilte hierboven duidelijk

hoorbare tonen van huppelende dansmuziek tot in de kamer door.

 

Wezenloos rondstarend, als werd hij uit een benauwden droom wakker,

richtte de arme man zich op.

 

De tegenwoordigheid van zijn vriend, die hem medelijdend aanzag,

bracht hem tot bezinning en tot het besef van zijn toestand.

 

Mat klonk zijn stem, toen hij op de herhaalde verzekering van Omens,

dat er nog uitkomst mogelijk was, antwoordde:

 

"Vlei me niet met ijdele hoop; ik ken je genoeg om te weten, dat je

onderzoek gedaan hebt; indien er nog iets aan te doen was geweest,

zou je me geseind hebben. Dat jij me persoonlijk die tijding brengt,

is me bewijs genoeg; ik ben er je dankbaar voor, dat ik het eerst uit

den mond van een vriend mijn ongeluk verneem. Ja, ik zou me kunnen

redden," vervolgde hij na een oogenblik peinzen, "door anderen te

kort te doen, of laat ik liever zeggen, te bestelen. Maar daartoe

ben ik niet in staat, daarvoor ken je mij genoeg."

 

"Maar Roda," vroeg Omens belangstellend, "je spreekt of je door dezen

éénen slag je geheele vermogen hebt verloren; zoo erg zal het toch niet

zijn; jij bent er de man niet naar, alles op ééne kaart te zetten!"

 

"Dat scheelt toch niet veel, Omens!" antwoordde Roda op somberen

en spijtigen toon tevens. "Met het doel mijn kapitaal tijdelijk uit

den handel te nemen, heb ik het in de laatste maanden bij Howell en

Co. te Londen saamgetrokken. In dezen ongelukkigen tijd, nu huis op

huis failleert, achtte ik mijn geld daar alleen nog veilig."

 

Eenige oogenblikken liep de ongelukkige man gejaagd de kamer op en

neer, en stampte van tijd tot tijd op den vloer, of drukte de gebalde

vuist tegen het voorhoofd; daarop ging hij zitten, staarde een poos

voor zich heen en vervolgde toen veel kalmer:

 

"Honderden hebben mij hun spaarpenningen of het kapitaaltje, waarvan ze

moeten leven, toevertrouwd. Hun vertrouwen in mij zal niet beschaamd

worden. Ik kan den omvang van de ramp, die mij zoo onverhoeds treft,

nog niet overzien, maar, Goddank! al wat ik verloren heb, al is het

mijn geheele handelskapitaal, was mijn eigendom. Voor hun geld zijn

mijn bezittingen waarborg, en tot den laatsten gulden zal ik hun

uitkeeren, al moest ik den stoel, waarop ik zit, verkoopen, en door

handenarbeid mijn brood verdienen!"

 

"Eerlijke, brave man! Doch, bedenk, dat je ook vrouw en kinderen

hebt; als ieder iets verliest, heb jij nog genoeg om van te leven;

vergeet je zelf niet te veel voor anderen!"

 

"Zou ik een eerlijk man zijn, Omens, en zou jij me nog braaf noemen,

als ik het niet deed?"

 

Omens wendde zich om, om niet op zijn gelaat te doen lezen, hoe zeer

Roda's woorden hem troffen.

 

"Arme vrouw!" zuchtte deze, en liep mistroostig het vertrek op en

neer. "Arme vrouw! Haar zal de slag het hevigst treffen; ze is in

weelde grootgebracht; ze heeft er zelfs nooit aan behoeven te denken,

dat rijkdom een grens heeft; en nu zich te moeten behelpen! En Willem,

hij zal niet de loopbaan kunnen kiezen, die ik voor hem wenschte,

en die hij zich zoo schitterend voorspiegelde. Studeeren kost geld,

en dat heb ik thans niet meer. Mijn dochter evenwel baart mij geen

zorg; haar ken ik beter dan iemand; ze heeft een krachtigen aard,

ze zal eer een steun dan een last voor me zijn."

 

"En ik dan?" stamelde Omens met tranen in de oogen, "ik, die zooveel

aan je te danken heb?"

 

"Kom, vriend in den nood," zei Roda, "'t is beter, dat onze afwezigheid

niet opgemerkt wordt; als ik mijn ongeluk nog een dag geheim kan

houden, kan ik mij vele onaangenaamheden besparen. Zie zoo! ik ben

mij zelf weer. Mijn toestand staat mij helder voor den geest. Kom mede

naar de feestzaal. Daar beneden zullen ze dezen avond nog ongestoord

genieten."

 

Roda's afwezigheid was echter wel opgemerkt.

 

Eenige lastige vragers werden behendig ontweken, doch die waren de

ergste niet; zwijgende opmerkers zijn gevaarlijker, want ofschoon de

geruïneerde bankier manmoedig zijn smart verborg, zijn gelaat droeg

de duidelijke sporen van de vreeselijke oogenblikken, die hij pas

had doorleefd.

 

Achter het masker der vriendschap schuilt wel eens de nijd.

 

Aan één van de gasten, die zich ook Roda's vriend noemde, had de

onverwachte komst van den advokaat reeds bevreemd. Hij had er een

ander op gewezen, hoe zonderling en gejaagd deze zich gedroeg. Toen

beide mannen zoo geheimzinnig verdwenen, hadden ze zich in gissingen

verdiept, en nu zij hen beiden te zamen zagen terugkomen, fluisterde

de een den ander toe:

 

"Let eens goed op dien ouden vos; hij zet een gezicht als een oorworm,

en Roda lacht als een boer, die kiespijn heeft; mijn kop er af,

als er niet wat broeit."

 

"Ja, nu je het zegt, merk ik het ook. Er is iets niet in den haak. De

oude schijnt wel gehuild te hebben. Er zit een onweer in de lucht:

morgen zullen we misschien van de losbarsting hooren."

 

 

 

Voor zijne huisgenooten echter had het kloekmoedig gedrag van den

armen man de gewenschte uitwerking: hun vreugde werd niet verstoord.

 

Reeds lang waren de rijtuigen vertrokken en alle lichten gedoofd,

toen Willem nog wakend te bed lag en den geheelen genoeglijken avond

nog eens doorleefde.

 

Eindelijk viel hij van vermoeienis in slaap en droomde van zang en

van dans, van glans en van rijkdom en telkens meende hij weder die

heerlijke woorden van zijn vader te hooren:

 

"Ik dank je, Willem, voor de verrassing die je ons bereid hebt!"

 

Welk een ontzettende verrassing dien armen vader tegelijkertijd bereid

werd, wist hij niet, en kon hij derhalve niet droomen, noch hij,

noch zijne zuster, noch zijne moeder.

 

Al den tijd, dat die gelukkige menschen rustig sliepen, bladerde Roda

met bevende vingers in zijn boeken, om te zien wat hem nog restte

van zijn vermogen.

 

't Moest luttel zijn, te oordeelen naar de moedelooze uitdrukking

van zijn in één nacht verouderd gelaat.

 

 

 

Den dag na het feest brachten de ochtendbladen de tijding, dat Howell

&. Co. te Londen hun betalingen hadden gestaakt, met een passief van

vijf millioen, waarvan geen shilling in kas was. De chefs waren reeds

eenige dagen voortvluchtig.

 

De firma was een der oudste van Europa en genoot een onbeperkt

vertrouwen, zoodat dit bericht de geheele Amsterdamsche handelswereld